اثر موقوفه Endowment Effect

اثر موقوفه به یک سوگیری احساسی اشاره دارد که باعث می‌شود افراد برای یک شیء متعلق به خود، اغلب به طور غیرمنطقی، ارزش بالاتری نسبت به ارزش بازار آن قائل شوند.

اثر موقوفه چیست؟

اثر موقوفه (Endowment Effect) یکی از مفاهیم روان‌شناسی رفتاری است که نشان می‌دهد افراد تمایل دارند برای چیزهایی که مالک آن هستند، ارزش بیشتری قائل شوند نسبت به زمانی که مالک آن نیستند—even اگر آن چیز دقیقاً همان باشد.

مثال ساده و ملموس:

فرض کنید شما یک ماگ (لیوان) تبلیغاتی رایگان در یک همایش دریافت کرده‌اید. اگر کسی از شما بخواهد آن را بخرد، ممکن است بگویید: «حداقل ۵۰ هزار تومان می‌ارزد!»
اما اگر همان ماگ را در مغازه ببینید و هنوز صاحبش نباشید، احتمالاً حاضر نیستید بیشتر از ۲۰ هزار تومان برایش پرداخت کنید.

این تفاوت در ارزش‌گذاری، ناشی از اثر موقوفه است.

مثال در دنیای واقعی:

در یک آزمایش معروف توسط روان‌شناس دنیل کانمن، به گروهی از شرکت‌کنندگان یک ماگ داده شد و از آن‌ها خواسته شد که قیمتی برای فروش آن تعیین کنند. به گروه دیگر فقط ماگ را نشان دادند و پرسیدند که حاضرند چقدر برای خرید آن بپردازند.
نتیجه: گروه اول (که مالک ماگ بودند) قیمت بسیار بالاتری نسبت به گروه دوم پیشنهاد دادند.

نکات کلیدی

• اثر موقوفه شرایطی را توصیف می‌کند که در آن فرد برای شیء‌ای که در حال حاضر مالک آن است، ارزش بیشتری نسبت به ارزشی که در صورت عدم مالکیت آن برای همان شیء قائل می‌شد، قائل می‌شود.
• اثر موقوفه را می‌توان به وضوح در مواردی که اهمیت احساسی یا نمادین برای فرد دارند، مشاهده کرد.
• تحقیقات، «مالکیت» و «بیزاری از ضرر» را به عنوان دو دلیل اصلی روانشناختی ایجاد اثر موقوفه شناسایی کرده‌اند.
• اثر موقوفه ارتباط نزدیکی با بازاریابی دارد که در آن شرکت‌ها اغلب سعی می‌کنند از این سوگیری شناختی بهره ببرند.
• سرمایه‌ گذاران می‌توانند با داشتن یک استراتژی سرمایه‌گذاری روشن با برنامه‌ای برای زمان فروش سرمایه‌گذاری‌های خاص، بر اثر موقوفه غلبه کنند.