طرح مالکیت سهام کارکنان Employee Stock Ownership Plan

طرح مالکیت سهام کارکنان (ESOP) به شرکت حامی - سهامدار فروشنده - و شرکت‌کنندگان مزایای مالیاتی مختلفی می‌دهد. این یک طرح بازنشستگی واجد شرایط است. کارفرمایان اغلب از آنها به عنوان یک استراتژی مالی شرکتی برای همسو کردن منافع کارکنان خود با منافع سهامدارانشان استفاده می‌کنند.

طرح مالکیت سهام کارکنان (ESOP) چیست؟

ESOP معمولاً برای تسهیل برنامه‌ریزی جانشینی در یک شرکت با مالکیت محدود تشکیل می‌شود و به کارکنان این امکان را می‌دهد که سهام شرکت را خریداری کنند. ESOPها همچنین به عنوان مزایای بازنشستگی ارائه می‌شوند.

در طرح مالکیت سهام کارکنان (Employee Stock Ownership Plan - ESOP)، شرکت بخشی از سهام خود را به کارکنان واگذار می‌کند تا آن‌ها در مالکیت و موفقیت شرکت شریک شوند. این طرح‌ها معمولاً با هدف افزایش انگیزه، وفاداری و بهره‌وری کارکنان اجرا می‌شوند.

در ادامه چند مثال واقعی و موفق از اجرای ESOP آورده‌ام:

مثال‌های واقعی از ESOP

1. Buehler’s Fresh Foods (ایالات متحده)

این فروشگاه زنجیره‌ای مواد غذایی، یک ESOP را پیاده‌سازی کرده که باعث شده کارکنان به‌طور مستقیم در مالکیت شرکت شریک شوند. نتیجه این اقدام:

• افزایش رضایت شغلی
• بهبود خدمات مشتری
• کاهش نرخ ترک شغل

2. W.L. Gore & Associates (سازنده GORE-TEX)

این شرکت با استفاده از ESOP، حس تعلق و تعهد را در میان کارکنان تقویت کرده است. کارمندان به‌عنوان مالکان جزئی شرکت، در تصمیم‌گیری‌ها و موفقیت شرکت نقش دارند.

3. WinCo Foods

یک زنجیره فروشگاه‌های مواد غذایی در آمریکا که به‌طور کامل متعلق به کارکنان است. این شرکت از طریق ESOP توانسته بدون نیاز به سرمایه‌گذاران خارجی رشد کند و کارکنان را در سود شرکت شریک کند.

نمونه‌هایی از ایران

در ایران، با وجود نبود قانون رسمی ESOP مانند آمریکا، برخی شرکت‌ها و استارتاپ‌ها از مدل‌های مشابه استفاده کرده‌اند:

1. استارتاپ‌هایی مانند کافه‌بازار، علی‌بابا و دیجی‌ کالا

این شرکت‌ها به کارکنان کلیدی خود سهام یا اختیار خرید سهام اعطا کرده‌اند تا آن‌ها را در رشد و موفقیت شرکت شریک کنند. این مدل‌ها معمولاً با قراردادهای داخلی و برنامه‌های واگذاری تدریجی (vesting) اجرا می‌شوند.

 اجزای کلیدی یک ESOP موفق:

• صندوق اعتماد (Trust): سهام شرکت در یک صندوق به نمایندگی از کارکنان نگهداری می‌شود.
• برنامه واگذاری (Vesting): کارکنان به‌تدریج مالک سهام می‌شوند.
• توزیع سهام: پس از بازنشستگی یا ترک شرکت، کارکنان می‌توانند سهام خود را نقد کنند یا منتقل نمایند.

نکات کلیدی

• طرح مالکیت سهام کارکنان (ESOP) یک مزیت کارمندی است که به کارکنان حق مالکیت در شرکت را به شکل سهام می‌دهد.
• ESOPها کارکنان را تشویق می‌کنند که تمام تلاش خود را بکنند زیرا موفقیت شرکت به پاداش‌های مالی تبدیل می‌شود.
• آنها همچنین به کارکنان کمک می‌کنند تا احساس قدردانی بیشتری داشته باشند و برای کاری که انجام می‌دهند، پاداش بهتری دریافت کنند.
• شرکت‌ها معمولاً توزیع سهام از این طرح را به واگذاری سهام گره می‌زنند، که به کارکنان حق می‌دهد تا در طول زمان از دارایی‌های ارائه شده توسط کارفرما بهره‌مند شوند.