مشتقه Derivative

اصطلاح «مشتقه» به نوعی قرارداد مالی اشاره دارد که ارزش آن به یک دارایی پایه، گروهی از دارایی‌ها یا یک معیار بستگی دارد. مشتقات، توافق‌نامه‌هایی هستند که بین دو یا چند طرف تنظیم می‌شوند و می‌توانند در بورس یا فرابورس (OTC) معامله شوند.

مشتقه چیست؟

این قراردادها می‌توانند برای معامله هر تعداد دارایی استفاده شوند و ریسک‌های خاص خود را دارند. قیمت مشتقات از نوسانات قیمت دارایی‌های پایه ناشی می‌شود. این اوراق بهادار مالی معمولاً برای دسترسی به بازارهای خاص استفاده می‌شوند و ممکن است برای پوشش ریسک در برابر ریسک معامله شوند. مشتقات را می‌توان برای کاهش ریسک (پوشش ریسک) یا پذیرش ریسک با انتظار پاداش متناسب (سفته‌بازی) استفاده کرد. مشتقات می‌توانند سطح ریسک (و پاداش‌های همراه آن) را از ریسک‌گریز به ریسک‌جو منتقل کنند.

مشتقه (Derivative) یک ابزار مالی است که ارزش آن از دارایی پایه‌ای مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها، ارزها یا شاخص‌های بازار گرفته می‌شود. یکی از مثال‌های معروف مشتقه، قراردادهای آتی (Futures Contracts) است. در این قراردادها، دو طرف توافق می‌کنند که یک دارایی را در تاریخ معین و با قیمت مشخص معامله کنند.

علاوه بر قراردادهای آتی (Futures Contracts)، انواع دیگری از مشتقات مالی شامل موارد زیر هستند:

1. قراردادهای سلف (Forwards Contracts): این قراردادها مشابه قراردادهای آتی هستند، اما به‌صورت خصوصی بین دو طرف معامله می‌شوند و در بورس معامله نمی‌شوند.
2. اختیار معامله (Options): این ابزار به دارنده حق (اما نه الزام) خرید یا فروش دارایی پایه در تاریخ معین و با قیمت مشخص را می‌دهد.
3. پایاپای‌ها (Swaps): در این قراردادها، دو طرف توافق می‌کنند که جریان‌های نقدی یا دارایی‌های مالی را در آینده با یکدیگر مبادله کنند.

نکات کلیدی

• مشتقه‌ها قراردادهای مالی هستند که بین دو یا چند طرف تنظیم می‌شوند و ارزش خود را از یک دارایی پایه، گروهی از دارایی‌ها یا یک معیار می‌گیرند.
• یک مشتقه می‌تواند در بورس یا فرابورس معامله شود. قیمت مشتقات از نوسانات قیمت دارایی‌های پایه ناشی می‌شود.
• مشتقات معمولاً ابزارهای اهرمی هستند که ریسک و بازده بالقوه آنها را افزایش می‌دهد.
• مشتقات رایج شامل قراردادهای آتی، قراردادهای آتی، اختیار معامله و قراردادهای سوآپ می‌شوند.