ازدیاد برداشت نفت Enhanced Oil Recovery

ازدیاد برداشت نفت (EOR) که با نام «بازیافت ثالثیه» نیز شناخته می‌شود، فرآیندی برای استخراج نفتی است که هنوز از طریق تکنیک‌های اولیه یا ثانویه بازیابی نفت بازیابی نشده است.

ازدیاد برداشت نفت (EOR) چیست؟

اگرچه تکنیک‌های بازیابی اولیه و ثانویه به اختلاف فشار بین چاه سطحی و زیرزمینی متکی هستند، اما ازدیاد برداشت نفت با تغییر ترکیب شیمیایی خود نفت به منظور آسان‌تر کردن استخراج آن، عمل می‌کند.

ازدیاد برداشت نفت یا Enhanced Oil Recovery (EOR) به مجموعه‌ای از روش‌ها گفته می‌شود که برای افزایش میزان استخراج نفت از مخازن استفاده می‌شود، به‌ویژه زمانی که روش‌های اولیه (مثل فشار طبیعی یا پمپاژ آب) دیگر کارایی ندارند.

مثال واقعی از EOR:

فرض کنید یک میدان نفتی در جنوب ایران پس از چند سال بهره‌برداری، تنها ۳۰٪ از نفت موجود در مخزن را تولید کرده است. برای استخراج بخش باقی‌مانده، شرکت نفت تصمیم می‌گیرد از روش EOR استفاده کند.

یکی از روش‌های رایج: تزریق گاز CO₂

مکانیزم:
گاز دی‌اکسید کربن به درون مخزن تزریق می‌شود. این گاز باعث کاهش ویسکوزیته (چسبندگی) نفت و افزایش فشار مخزن می‌شود، در نتیجه نفت راحت‌تر به سمت چاه حرکت می‌کند.

نتیجه:
میزان برداشت نفت از ۳۰٪ به حدود ۵۰٪ افزایش می‌یابد.

انواع روش‌های EOR:

1. تزریق گاز (مثل CO₂، نیتروژن یا گاز طبیعی)
2. تزریق مواد شیمیایی (مثل پلیمرها یا سورفکتانت‌ها)
3. تزریق حرارتی (مثل بخار آب برای کاهش ویسکوزیته نفت سنگین)

کاربرد در ایران:

در بسیاری از میادین نفتی ایران مانند میدان «آهار» یا «آغاجاری»، روش‌های EOR به‌ویژه تزریق گاز به‌عنوان راهکار افزایش بهره‌وری در حال اجرا یا مطالعه هستند.

نکات کلیدی

• ازدیاد برداشت نفت (EOR) به استخراج نفت از چاهی گفته می‌شود که مراحل اولیه و ثانویه بازیابی نفت را پشت سر گذاشته است.
• بسته به قیمت نفت، تکنیک‌های EOR ممکن است از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشند.
• تکنیک‌های EOR می‌توانند بر محیط زیست تأثیر منفی بگذارند، اگرچه نوآوری‌های جدید در این بخش ممکن است به کاهش این تأثیر در آینده کمک کند.