نوآوری مخرب Disruptive Innovation

نوآوری مخرب به نوآوری‌ ای اشاره دارد که محصولات یا خدمات گران‌قیمت یا بسیار پیچیده، که قبلاً برای بخش سطح بالا یا ماهرتری از مصرف‌کنندگان قابل دسترس بودند - را به محصولاتی تبدیل می‌کند که مقرون‌به‌صرفه‌تر و برای جمعیت وسیع‌تری قابل دسترس هستند. این تحول با کنار زدن رقبای قدیمی و تثبیت‌شده، بازار را متحول می‌کند.

نوآوری مخرب یا برانداز چیست؟

نوآوری مخرب (Disruptive Innovation) مفهومی است که توسط کلایتون کریستنسن، استاد دانشگاه هاروارد، معرفی شده است. این نوع نوآوری به فناوری‌ها یا فرآیندهایی اشاره دارد که بازارها و صنایع موجود را به چالش می‌کشند و در نهایت جایگزین آن‌ها می‌شوند. نوآوری‌های مخرب معمولاً با ارائه محصولات یا خدماتی که ساده‌تر، ارزان‌تر، و در ابتدا کیفیت پایین‌تری دارند، وارد بازار می‌شوند و به تدریج بهبود می‌یابند تا به یک استاندارد جدید تبدیل شوند. در ادامه چند مثال از نوآوری مخرب آورده شده است:

1. رایانه‌های شخصی (PCs): در دهه 1980، رایانه‌های شخصی به عنوان یک نوآوری مخرب وارد بازار شدند. در ابتدا، این رایانه‌ها نسبت به رایانه‌های بزرگ و گران‌قیمت (mainframes) توانایی کمتری داشتند، اما به تدریج با بهبود فناوری و کاهش هزینه‌ها، جایگزین رایانه‌های بزرگ در بسیاری از کاربردها شدند.

2. دوربین‌های دیجیتال: دوربین‌های دیجیتال به عنوان یک نوآوری مخرب وارد بازار عکاسی شدند. در ابتدا، کیفیت تصاویر دیجیتال نسبت به دوربین‌های فیلمی پایین‌تر بود، اما با گذشت زمان و بهبود فناوری، دوربین‌های دیجیتال به استاندارد جدیدی در عکاسی تبدیل شدند و بازار دوربین‌های فیلمی را تقریباً به طور کامل از بین بردند.

3. خدمات استریمینگ ویدئو: خدمات استریمینگ ویدئو مانند Netflix و Hulu به عنوان یک نوآوری مخرب وارد بازار رسانه شدند. این خدمات با ارائه محتوای ویدئویی به صورت آنلاین و با هزینه کمتر، به تدریج جایگزین خدمات سنتی تلویزیون کابلی و اجاره فیلم شدند.

4. تلفن‌های هوشمند: تلفن‌های هوشمند به عنوان یک نوآوری مخرب وارد بازار تلفن‌های همراه شدند. در ابتدا، تلفن‌های هوشمند نسبت به تلفن‌های همراه سنتی گران‌تر و پیچیده‌تر بودند، اما با گذشت زمان و بهبود فناوری، تلفن‌های هوشمند به استاندارد جدیدی در ارتباطات و محاسبات شخصی تبدیل شدند.

5. خدمات حمل و نقل اشتراکی: خدمات حمل و نقل اشتراکی مانند Uber و Lyft به عنوان یک نوآوری مخرب وارد بازار حمل و نقل شدند. این خدمات با ارائه سفرهای ارزان‌تر و راحت‌تر، به تدریج جایگزین خدمات سنتی تاکسی شدند.

نکات کلیدی

• نوآوری مخرب به نوآوری‌ها و فناوری‌هایی اشاره دارد که محصولات و خدمات گران‌قیمت یا پیچیده را برای بازار وسیع‌تری قابل دسترس و مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌کنند.
• نوآوری مخرب به استفاده از فناوری اشاره دارد که یک ساختار را دگرگون می‌کند، برخلاف «فناوری برانداز» که به خود فناوری اشاره دارد.
• آمازون، که در اواسط دهه 1990 به عنوان یک کتابفروشی آنلاین راه‌اندازی شد، نمونه‌ای از نوآوری برانداز است.
• نوآوری برانداز نیازمند فناوری توانمندساز، یک مدل کسب‌وکار نوآورانه و یک شبکه ارزش منسجم است.
• نوآوری پایدار، فرآیند نوآوری برای بهبود محصولات و خدمات برای مشتریان فعلی است.