شوک اقتصادی Economic Shock

شوک اقتصادی به هرگونه تغییر در متغیرها یا روابط اساسی اقتصاد کلان اشاره دارد که تأثیر قابل توجهی بر نتایج اقتصاد کلان و معیارهای عملکرد اقتصادی، مانند بیکاری، مصرف و تورم دارد.

شوک اقتصادی چیست؟

شوک‌ها اغلب غیرقابل پیش‌بینی هستند و معمولاً نتیجه رویدادهایی هستند که تصور می‌شود فراتر از محدوده معاملات اقتصادی عادی هستند.

شوک‌های اقتصادی تأثیرات گسترده و پایداری بر اقتصاد دارند و طبق نظریه چرخه تجاری واقعی (RBC)، تصور می‌شود که علت اصلی رکودها و چرخه‌های اقتصادی هستند.

شوک اقتصادی (Economic Shock) به رویدادی ناگهانی و غیرمنتظره گفته می‌شود که تأثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد یک کشور یا جهان دارد. این شوک‌ها می‌توانند از سمت عرضه یا تقاضا باشند و معمولاً باعث بی‌ثباتی در بازارها، تولید، اشتغال یا قیمت‌ها می‌شوند.

مثال‌هایی از شوک اقتصادی:

1. شوک نفتی ۱۹۷۳

• کشورهای عضو اوپک صادرات نفت به کشورهای غربی را کاهش دادند، که باعث افزایش شدید قیمت نفت و رکود تورمی در بسیاری از کشورها شد.

2. بحران مالی جهانی ۲۰۰۸

• سقوط بازار مسکن در آمریکا و ورشکستگی بانک‌ها باعث شوک تقاضا شد و رکود جهانی را به‌دنبال داشت.

3. همه‌گیری کووید-۱۹ (۲۰۲۰)

• تعطیلی گسترده کسب‌وکارها و زنجیره‌های تأمین، شوک عرضه و تقاضا را هم‌زمان ایجاد کرد و اقتصاد جهانی را دچار رکود کرد.

4. جنگ روسیه و اوکراین (۲۰۲۲)

• باعث افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی در سطح جهانی شد، که نوعی شوک عرضه محسوب می‌شود.

5. افزایش ناگهانی نرخ بهره توسط بانک مرکزی

• مثلاً اگر فدرال رزرو آمریکا نرخ بهره را به‌طور ناگهانی افزایش دهد، ممکن است باعث کاهش شدید سرمایه‌گذاری و مصرف شود (شوک تقاضا).

در این نمودار، دو نوع شوک اقتصادی به‌صورت تصویری نمایش داده شده‌اند:

نمودار بالا: شوک عرضه (Supply Shock)

• مثال: بحران نفتی
• منحنی عرضه به سمت بالا جابه‌جا شده (خط قرمز)، که باعث افزایش قیمت و کاهش مقدار تولید شده است.

نمودار پایین: شوک تقاضا (Demand Shock)

• مثال: بحران مالی
• منحنی تقاضا به سمت پایین جابه‌جا شده (خط قرمز)، که باعث کاهش قیمت و مقدار تولید شده است.

نکات کلیدی

• شوک‌های اقتصادی رویدادهای تصادفی و غیرقابل پیش‌بینی هستند که تأثیر گسترده‌ای بر اقتصاد دارند و ناشی از چیزهایی خارج از محدوده مدل‌های اقتصادی هستند.
• شوک‌های اقتصادی را می‌توان بر اساس بخش اقتصادی که از آن سرچشمه می‌گیرند یا بر اساس اینکه آیا در درجه اول بر عرضه یا تقاضا تأثیر می‌گذارند، طبقه‌بندی کرد.
• از آنجا که بازارها به هم متصل هستند، اثرات شوک‌ها می‌تواند از طریق اقتصاد به بسیاری از بازارها منتقل شود و تأثیر عمده‌ای بر اقتصاد کلان داشته باشد، چه خوب و چه بد.