[Zohreh Gholami]

نکات طلایی تربیت و آموزش کودکان


آموزش و پرورش کودکان به زبان ساده
کمبود وقت منشأ بسياري از استرس هاست . وقتي کارها به موقع انجام شوند و مجبور نباشيد از انجام بعضي کارها به علت کمبود وقت چشم پوشي کنيد، متوجه مي شويد که اوضاع زياد به هم ريخته نيست و مجبور نخواهيد بود که کارها را با عجله انجام دهيد. به اين ترتيب به جاي آنکه زيرفشار زندگي خرد شويد، سوار بر جريان آن خواهيد بود. هر خانواده اي بايد بر اساس ويژگي ها و نيازهاي خود، براي زندگي روزمره اش، برنامه خاصي داشته باشد. شما مي توانيد اين برنامه را به ميل خود تنظيم کنيد اما رعايت برخي اصول در تنظيم برنامه ضروري است. براي رعايت اين اصول، پس از تنظيم برنامه، آن را در ديد رس قرار دهيد (براي مثال برنامه را به در يخچال بچسبانيد) تا علاوه بر اينکه هميشه برنامه را در خاطر داشته باشيد خيلي راحت در ذهن تان نقش بندد و آن را به بچه ها اعلام کنيد.


تنظيم وقت خواب و خوراک:
مشخص بودن وقت خواب و خوراک ، اساس برنامه ريزي در خانه و برقراري يک روال مشخص است. به ياد داشته باشيد، بچه هاي کوچک بايد زودتر از ساير اعضاي خانواده غذا بخورند زيرا آنها زودتر گرسنه مي شوند و در ضمن به تغييرات ميزان قند خون نيز حساس هستند که بداخلاقي و خستگي نيز از تبعات آن است.


زماني براي استراحت بچه ها:
تعيين زمان خواب براي بچه ها از ارکان مهم برنامه شما است. مانند ديگر موارد گفته شده بايد قبل از فرا رسيدن موعد خواب نقش ساعت گويا را بازي کرده و آن را اعلام کنيد. براي بچه هاي کوچک تر جمله هايي مثل « وقتي ساعت زنگ بزنه ... » « وقتي شام بخوريم ... » و براي بزرگ ترها « عقربه ساعت بياد روي هشت ... » استفاده کنيد. از ساعتي قبل، هر بازي رايانه اي و شيطنت تعطيل اعلام شود و آرامش حکم فرما گردد. در نظر گرفتن يک لباس راحت بلوز و شلوار (کش دار)، آوردن کتاب قصه قبل از خواب و علامت هاي ديگر حدود 15 دقيقه مانده به موعد خواب از نظر ذهني به او مي فهماند بايد بخوابد.

در مورد مشکلاتي چون بيرون آمدن او از رختخواب و يا تمايل به خوابيدن کنار والدين راه حل هايي را در ستون مربوط به اين عنوان کرده ايم. يادتان باشد اگر زمان مشخصي براي خواب کودک در نظر نگيريد، وقتي که او خوابش نمي آيد، سعي مي کنيد وي را بخوابانيد و هنگامي که تصور مي کنيد وقت بازي کودکتان است، در واقع او به شدت خوابش مي آيد. کودکي که هر شب در رختخواب مادر و پدر بخوابد، اين تصور را ندارد که چون مي ترسم و نزد پدر و مادرم راحت ترم، پيش آنان مي خوابم بلکه فکر مي کند من و مامان و بابا هر سه مي ترسيم پس دنيا جاي خطرناکي است و همه بايد به هم بچسبيم و در کنار هم بخوابيم. اگر او هر شب در رختخواب شما به خواب مي رود، به احتمال فراوان با مشکلات زيادي مواجه خواهيد شد.


سخت گير نباشيد:
در اجراي برنامه، بيش از سخت گيري نکنيد. اگر در برنامه ي شما تغيير اندکي ايجاد شود (حداکثر نيم ساعت) اهميت خاصي ندارد اما اگر در رعايت برنامه سهل انگار باشيد، برنامه معناي واقعي و حقيقي خود را از دست داده و شما دوباره دچار آشفتگي و بحران خواهيد شد.


واقع بين باشيد:
اگر خصلت فرزندتان اين است که کارهايش را آهسته انجام مي دهد، برنامه را به نحوي تنظيم کنيد که فرصت کافي براي انجام کارهايش داشته باشد. هرگز فراموش نکنيد، برنامه نبايد تبديل به چماق شود. مثلاً در تابستان به فرزندتان اجازه دهيد کمي بيشتر بيدار بماند و حداکثر نيم ساعت ديرتر بخوابد. توجه داشته باشيد خوابيدن براي کودکان ، وقتي هوا هنوز تاريک نشده، کار دشواري است.


بچه ها زود يادشان مي رود:
وقتي برنامه خود را مشخص کرديد، هر روز در مورد آن با کودکتان حرف بزنيد. کودکان خردسال حافظه ي طولاني مدت ندارند و به سرعت مسايل را فراموش مي کنند، در نتيجه توجه شان به سرعت از موضوع منحرف مي شود. به همين منظور بهتر است، دايم در مورد برنامه با کودک خود صحبت کنيد تا اجراي آن سبب تعجب و يکه خوردن وي نشود. براي مثال هنگامي که براي حمام کردن او برنامه ريزي کرده ايد، بايد کودک تان هم اين موضوع را به ياد داشته باشد، پس پيشاپيش اين مساله را به وي گوشزد کنيد و به او فرصت دهيد که براي استحمام، آمادگي ذهني پيدا کند.

شايد با اعلام دايمي برنامه احساس کنيد تبديل به ساعتي گويا شده ايد ولي براي برقراري و روالي مشخص، اين کار بسيار حايز اهميت است. از شنيدن خودتان که دايم اعلام برنامه مي کنيد، خسته و عصباني نشويد. برنامه را آرام و واضح بازگو و در فواصل زماني مشخص تکرار نماييد (همان طور که کودکان خردسال فقط زمان حال را به خوبي مي شناسند در نتيجه اعلام برنامه به آنان کمک مي کند تا در مورد کاري که بايد در آينده انجام دهند يا مساله اي که به زودي اتفاق مي افتد، آگاهي پيدا کرده و خود را براي آن آماده کنند. در غير اين صورت شاهد لجبازي و سرپيچي يا تلاش آنها براي به دست گرفتن جريان امور به دلخواه خودشان خواهيد بود).


چگونه با کودک حرف بزنيم؟
لحن گفتار شما نکته ي بسيار مهم و پراهميتي است. به طور مثال اگر قصد داريد کودک را به حمام ببريد، اين مساله را با قاطعيت تمام اعلام کنيد و بگوييد: « پنج دقيقه ديگه مي خوايم بريم حموم پس بيا بريم لباس تميز برداريم » يا هنگام خروج از حمام بگوييد: « تا دو دقيقه ديگه از حمام مي ريم بيرون و مامان مي خواد حوله رو بياره » به اين ترتيب شما بايد مرتب برنامه را اعلام کنيد اما توجه داشته باشيد اعلام برنامه نبايد به صورت پيشنهاد مطرح شود. شما بايد بگوييد: « مي خوايم تا پنج دقيقه ديگه بريم بيرون، پس بيا کفش هايت رو پات کنم » نه اينکه « مي خوايم تا پنج دقيقه ديگه بريم بيرون، دلت مي خواد کفش هات رو پات کني؟»

از طرف ديگر اگر به او حق انتخاب مي دهيد، نبايد بيش از دو گزينه را به او پيشنهاد کنيد، به اين علت که او تصور مي نمايد، شما به درستي نمي دانيد که چه تصميمي گرفته ايد چرا که اگر مي دانستيد، اين سوال ها را از او نمي پرسيديد. در نظر داشته باشيد، در اعلام برنامه هاي روزانه جاي بحث و مجادله باقي نگذاريد، يعني نبايد بگوييد: «اگر کفشت رو بپوشي با هم مي ريم پارک» بلکه بگوييد: «وقتي کفش هات رو پوشيدي با هم مي ريم پارک». شايد تفاوت اين دو جمله بسيار جزئي باشد اما نتيجه آن متفاوت خواهد بود. بهتر است از جمله هاي شرطي يا احتمالي جمله هايي که با «اگر» و «شايد» آغاز مي شوند ، استفاده نکنيد و جمله هايتان جمله هاي خبري نباشند که «قاطعيت» و نه احتمال يا شرط را نشان دهند، به اين ترتيب در دراز مدت از اتلاف انرژي و وقت تا حد زيادي جلوگيري کرده ايد. زماني که والدين استرس دارند يا به دلايلي تحت فشار هستند ، براي پرهيز از مجادله و جر و بحث، قاطعيت را با حکم اشتباه مي گيرند يعني مي گويند: «همين حالا بايد بروي و بخوابي، همين حالا» توجه داشته باشيد ، کودک اين استرس را احساس خواهد کرد و در نتيجه دچار ترس مي گردد.

به محض اينکه آنان متوجه آشفتگي و نگراني شما شوند، موقعيت را براي بهره برداري يا امتياز گرفتن مناسب خواهند ديد و تازه شايد نحسي هم بکنند. در لحن قاطعانه هيچ اثري از خشونت و تحکم نيست، پس بدون عجله و هيجان براي او توضيح دهيد که چه کاري را بايد انجام دهد. از طرفي بايد آرامش خود را حفظ کنيد تا بداند که اوضاع در کنترل شماست و او هيچ شانسي براي به دست گرفتن شرايط موجود ندارد.


به خودتان هم برسيد:
بهتر است علاوه بر برنامه نويني، روزهاي تعطيل نيز وقت خاصي را براي خود و همسرتان اختصاص بدهيد. توجه داشته باشيد اين کار ضروري است و هرگز نبايد آن را کم اهميت بشماريد.


از همسرتان کمک بگيريد:
هم پدر و هم مادر بايد به تمام فرزندان وقت جداگانه اي اختصاص داده و اين برنامه را به نوبت انجام دهند. براي مثال امروز مادر، کودک را به حمام ببرد و پدر برايش قصه بخواند و فردا برعکس.


روانشناسی، آموزش کودک، روانپزشکی کودکان، روان درمانی، فرزند، والدین، پدر و مادر، برنامه ریزی، تربیت کودک، پرورش کودکان، رفتار های مناسب در بچه ها، خواب کودکان، خواب راحت، استراحت، همسر، پیشگامان متا