[Zohreh Gholami]

مهارت های آموزش کودکان در سنین مختلف

کودکان با ارزش ترین سرمایه ملی هر کشوری هستند زیرا آینده ی هر ملتی در گرو آن هاست. از این رو وظیفه ما پرورش نسلی است از کودکان سالم که اصول فرهنگی ، ارزش ها و هویت ملی را حفظ و از ظرفیت های خود در جهت پیشبرد اهداف کشور استفاده نمایند.

نیاز ما، آگاهی والدین نسبت به اهمیت مراقبت از کودکان در سنین خردسالی است. فراهم نمودن محیط مناسب و توجه به رشد همه جانبه ی کودکان ، در عملکرد مغز، ادراک، توانایی یادگیری، حافظه ی کوتاه مدت و بلند مدت کودکان تأثیر می گذارد. بدین ترتیب کودکانی که از مراقبت های دوران کودکی خود بهره مند بوده اند آمادگی مناسب برای ورود به دبستان را دارند و در مدرسه دانش آموزان موفق تری هستند و در آینده در زندگی خانوادگی و اجتماعی موفقیت های قابل توجهی خواهند داشت.

دوران اوایـل کودکی سریع ترین دوران رشـد و نمـو در زندگی بشـر است. اگر چـه هر کودکـی سیر تکاملی خود را طی می کند، ولی تمام کودکان از مراحل قابل شناخت رشد و تغییرات فیزیکی ، شناختی و احساسی گذر می کنند. برخورد  با کودک در دوران اولیه زندگی به این نکته مهم می پردازد که کودکان بهترین پاسخ ها را به روش هایی که آنها را با نحوه پیشگیری مواجه می کند می دهند. هر چه کودکان رشد می کنند و بزرگتر می شوند، به اشکال متفاوتی از تعامل و تحریکات محیطی برای توسعه توانمندی های خود نیازمندند. در هرسنی تأمین نیازهای اولیه سلامتی و تغذیه ای اساسی است.

در واقع حق طبیعی هر کودک است که به حداکثر رشد و نمو خود برسد. علت رشد نامناسب کودک به دو دسته ی عضوی و غیر عضوی تقسیم می شود که علل غیر عضوی خود به 4 گروه اصلی تقسیم می شوند:
1- مشکلات مربوط به روابط شیر خوار با مادر
2- مشکلات خانوادگی
3- مشکلات اقتصادی، اجتماعی و تنش ها   
4- مشکلات تغذیه ای


مشکلات تغذیه ای کودک را به سوئ تغدیه سوق می دهد و مهمترین و مؤثرترین روش، مداخله در مشکلات تغذیه ای آموزش است. سرمایه گذاری برای کودکان در سنین پائین روی کاهش میزان مردودی در مدرسه، ترک تحصیل، کاهش ناهنجاری های اجتماعی نقش مؤثری داشته است. والدین می توانند به راحتی شرایط مناسب را برای کودک فراهم کنند و تکامل کودک را تسهیل نمایند. مثلاً: از به کار بردن وسایلی که سبب محدود شدن حرکات کودک می گردد (مثل پارک کودک در اتاق یا رورؤک) بپرهیزند و حتی مطلوب تر این است که کودک بتواند در دمای مناسب در محیط با بدن لخت از تحریکات مناسب محیطی (مثل گذاردن در لگن آب و بازی در آن) برخوردار شود.

به این منظور باید سلامتی کودک تأمین شود، در محیطی شاد بزرگ شود، تغذیه مناسبی داشته باشد، احساس کند والدین و مراقبین دوستش دارند و از او حمایت می کنند. او باید احساس کند که می تواند منظور و احساس خود را به دیگران منتقل کند و دیگران می فهمند که چه می خواهد. همچنین باید امکان تجربه کردن دنیای پیرامون خود را از طریق بینایی، بویایی، شنوایی، لامسه و چشایی و فرصت جست و جوی دور و بر را داشته باشد و بداند که در اطرافش چه می گذرد.


تولد تا سه ماهگی:
1- با قرار دادن اسباب بازی های متحرک با رنگ های جالب بالای تخت کودک ، استفاده از محافظ هایی با رنگ های روشن در اطراف تخت کودک، نگاه نمودن و صحبت کردن با کودک زمانی که بیدار و هوشیار است و با پاسخ دادن به صداهایی که از خود در می آورد توجه او را جلب کنید.

2- با نشان دادن وسایلی با رنگ روشن نزدیک صورت کودک به مدت 10-8  ثانیه و بعد حرکت دادن آن به اطراف و بالا و پائین می توانید باعث تسهیل توجه و تعقیب در او شوید.


3 تا 6 ماهگی:
1- آموزش نشستن به کودک
2- آموزش تحمل وزن بدن به کودک
3- تشویق کودک برای گرفتن جغجعه
4- آیینه را به کودک نشان دهید
5- اغلب به کودک لبخند بزنید و وقتی گریه کرده یا نق نق می کند به او پاسخ دهید.


6 تا 9 ماهگی:
1- با قرار دادن یک اسباب بازی جالب در مقابل و دور از دسترسش او را تشویق به خندیدن کنید.
2- اسباب بازی یا وسیله ی دیگری در هر یک از دست های او قرار دهید و او را تشویق کنید آنها را به هم بکوبد یا پرتاب کند.
3- اغلب با او صحبت کنید و او را تشویق کنید به طرف صدا بچرخد.
4- به تصاویر روشن و مشخص در کتاب یا مجله اشاره کرده و آن ها را نام ببرید.


9 تا 12  ماهگی:
1- بازی هایی مثل قایم باشک و ... را که برای کودک جالب است انجام دهید.
2- یک اسباب بازی زیر پتو قرار دهید و از او بخواهید آن را پیدا کند.
3- انداختن اشیایی مانند گیره لباس یا مکعب را در داخل یک ظرف به او یاد دهید.
4- یک مداد و کاغذ برای نقاشی به کودک بدهید. او را برای روی هم گذاشتن حلقه ها یا مکعب ها تشوق کنید.


2 تا 3 سالگی
1- اشیاء را بر اساس شکل و اندازه و رنگ با کودک خود طبقه بندی کنید.
2- مسواک زدن را به او آموزش دهید. در این زمان آموزش توالت رفتن را شروع و کامل کنید.
3- به کودک یاد دهید مداد را درست در دستش بگیرد. خداحافظی کردن، تقلید از نقاشی شما و قیچی کردن را به او بیاموزید.
4- با کودک تلویزیون تماشا کنید و برنامه های نامناسب را خاموش کنید.
5- وقتی چیزی را به دست می آورد و در مورد آن اطلاعات می خواهد به او اطلاعات بدهید.
6- وقتی می خواهد چیزی را به شما نشان دهد یا با شما حرف بزند به او توجه کنید.


3 تا 5 سالگی
1- هر روز یک کتاب با او بخوانید.
2- از روزنامه یا مجله ی باطله ببرید و شکل درست کنید. تصاویر را بر اساس نوع – اندازه – شکل و رنگ منظم کنید.
3- برای رنگ آمیزی، ریختن آب در شکل، استفاده از قیچی و چین دادن کاغذ یا پارچه او را تشویق کنید.
4- سرخوردن و تاب بازی را به او یاد دهید.
5- الک دولک بازی کرده و لی لی کنید.
6- باز وبسته کردن زیپ و دکمه را به او یاد دهید.
7- عواطف خود را با ابراز کردن (بوسیدن یا کلمات محبت آمیز) در جهت تأیید او نشان دهید.