[Zohreh Gholami]

پوکی استخوان (osteoporosis) و افراد گرفتار آن

پوکی استخوان بسیاری از زنان و مردان را همزمان با بالا رفتن سن گرفتار می‌سازد که در این عارضه تراکم استخوان ها کاهش می‌یابد و در نتیجه خطر شکستگی استخوان ها تشدید می‌شود.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، پوکی استخوان ([wiki]osteoporosis[/wiki]) به معنی پوک شدن یا نازک شدن استخوان ها به هر علتی است و در بیشتر افراد سالخورده دیده می شود. از دست رفتن استخوان ها با افزایش سن یک پدیده کلی است، اما وقتی توده استخوانی به حدی مقدارش کم می شود که احتمال بروز شکستگی ایجاد می شود، یک بیماری به حساب می آید.

این شکستگی ها، علامت بارز پوکی استخوان هستند و بخصوص در استخوان های مچ دست، ستون فقرات و استخوان فوقانی ران دیده می شوند. خطر بروز شکستگی استخوان بر اثر پوکی استخوان با افزایش سن زیاد می شود. گرچه پوکی استخوان در خانمهای سالخورده خیلی شایع است ، اما این بیماری می تواند مردان را هم گرفتار سازد و در هر سنی از کودکی تا بزرگسالی هم رخ دهد.

فراوانی پوکی استخوان در نقاط مختلف جهان فرق می کند و در اروپای غربی و امریکا شایع تر است، افراد سفید اروپایی و نیز آسیایی ها را هم نسبت به سیاه پوستان بیشتر گرفتار می سازد.طی ۵۰ سال گذشته با پیشرفت بهداشت ، مردم جهان طول عمر بیشتری پیدا کرده اند و در نتیجه تعداد افراد سالخورده افزایش یافته است.

به همین علت تعداد شکستگی های استخوان بر اثر پوکی استخوان هم بیش از دو برابر شده است. این شکستگی ها یک علت مهم مرگ در افراد سالخورده است و ۱۵ تا ۲۰ درصد کسانی که دچار شکستگی استخوان فوقانی ران می شوند، طی ۶ ماه می میرند.

در زنان پوکی استخوان چهار برابر مردان دیده می‏شود. در سال های بعد از یائسگی، مخصوصاً در سال های اول، معمولاً قدرت استخوان با سرعت زیادی کاهش می‏یابد. سپس این سرعت کم می‏شود ولی روند پوکی استخوان ادامه می‏یابد. زنان، مخصوصاً آنها که بیشتر از ۶۰ سال دارند بیشترین مبتلایان به پوکی استخوان‏اند.

در مردان با افزایش سن، کاهش ناگهانی و عمده‏ی هورمونهای جنسی، چنان که در زنان اتفاق می‏اافتد، پیش نمی‏آید. کاهش تراکم وقدرت استخوان در آنها خیلی آهسته‏تر اتفاق می‏افتد. اما در ۶۵ تا ۷۰ سالگی، زنان و مردان با یک سرعت استخوانهای خود را از دست می‏دهند.

یک گزارش عنوان می دارد که در سال ۱۹۹۶، هزینه درمان ۵/۱میلیون مورد شکستگی ناشی از بیماری پوکی استخوان در امریکا، بالغ بر ۱۴ میلیارد دلار بوده است که این رقم برای سال ۲۰۱۵ با ۵/۲ میلیون شکستگی ، به میزان ۶۰میلیارد دلار تخمین زده می شود.
 
موسسه ملی پوکی استخوان در آمریکا فهرستی از فاکتورهای خطرزا را که عامل بروز این عارضه استخوانی هستند ارائه کرده است که به قرار زیر است:
- افراد پیر و زنان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- سابقه ابتلا به بیماری در خانواده در افزایش خطر ابتلا تاثیرگذار است.
- داشتن اسکلت بندی ضعیف و ظریف یک فاکتور خطرزای مهم است.
- نژاد آسیایی،‌ سفید پوست و اسپانیایی بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
- سابقه شکستگی استخوانی در گذشته خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- کاهش هورمون جنسی یکی دیگر از عوامل ابتلا به پوکی استخوان است.
- کمبود کلسیم، ویتامین d و تحرک بدنی ناکافی از عوامل مهم بروز این بیماری هستند.
- مصرف زیاد کافئین، سدیم و پروتئین خطر ابتلا را تشدید می‌کند.
- الکل و سیگار خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهند.
- دو مشکل اختلالات تغذیه‌ای و ابتلا به آرترید روماتوئید از فاکتورهای مهم در بروز پوکی استخوان هستند.
- مصرف داروهای خاص مانند استروئیدها نیز احتمال ابتلا به پوکی استخوان را تشدید می‌کند.

عوامل مستعد کننده‏ای که قابل کنترل نیستند:
- جنسیت: زنان بسیار بیشتر از مردان به پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن دچار می‏شوند.(در واقع ۴ برابر آقایان). زیرا زنان از ابتدا تراکم استخوان کمتری دارند و بیشتر هم عمر می‏کنند.
 
- سن: با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می‏شود.
 
- شروع یائسگی: استروژن هورمون زنانه‏ای است که از کاهش توده‏ی استخوان جلوگیری می‏کند. تولید استروژن در تخمدان ها بعد از یائسگی متوقف می‏شود، در نتیجه، از دست رفتن توده‏ی استخوان تسریع می‏شود. زنانی که یائسگی زود رس دارند (قبل از ۴۵ سالگی)، مانند بانوانی که تخمدان های آنها را با جراحی برداشته‏اند بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان‏اند.
 
- سابقه‏ی خانوادگی: وراثت بر مقدار استخوانهای شما و سرعت از دست دادن آنها تأثیر دارد، اگر مادر شما شکستگی لگن یا مهره، ساعد و... داشته باشد، احتمال ابتلای شما به شکستگی ۲ برابر افراد دیگر است.
 
- استخوان‏بندی ظریف و کوچک: بانوانی که دارای استخوان های کوچک بوده، کوتاه قد و یا لاغراند، به خاطر وجود توده‏ی استخوانی کمتر، مستعد بروز پوکی استخوان‏اند.
 
- نژاد: بانوان اروپایی شمالی یا افراد ساکن آسیای جنوب شرقی، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان‏اند.
 
- بعضی از بیماری ها: بیماری هایی نظیر بیماری تیروئید، پاراتیروئید، غدد جنسی، و غدد فوق کلیوی می‏توانند به پوکی استخوان منجر شوند.
 عوامل خطری که می‏توانید آنها را کنترل کنید:
 
- وزن: وزن کم بانوان بسیار لاغر باعث کم شدن قدرت استخوان هم می‏شود (زنانی که دارای اضافه وزن‏اند، معمولاً در معرض خطر نیستند ولی احتمال ابتلا به ناراحتی‏های دیگر در آنها زیادتر است.)
 
- ورزش نکردن: فعالیت نداشتن، کاهش توده‏های استخوان را تسریع می‏کند. ورزش مناسب به افزایش مقدار استخوان و سلامت بیشتر شما کمک می‏کند.
 
- کمبود کلسیم در برنامه‏ی غذایی: کلسیم استخوانها را قدرتمند می‏کند. اگر به قدر کافی کلسیم مصرف نمی‏کنید بدن شما سلولهای استخوانی را تخریب می‏کند تا کلسیم مورد نیاز خود را از آنها به دست آورد.
 
- سیگار کشیدن: زنانی که سیگار می‏کشند بیشتر از آنها که سیگار نمی‏کشند به پوکی استخوان (و سایر بیماری ها) دچار می‏شوند.
 

عوامل خطر دیگر:
 این عوامل عبارتند از:
 بعضی داروهای تجویزی نظیر کورتن که در درمان آرتوروز و آسم استفاده شود (از دکتر خود در این مورد سئوال کنید).
 - برنامه‏ی غذایی پر پروتئین
 - کمبود ویتامین دی

جعبه متن

منبع: پزشکان بدون مرز