[Zohreh Gholami]

لوزه کودک

دانشمندان معتقدند لوزه ها در تكامل دستگاه ایمنی بدن كودك نقش دارند. لوزه ی كودكان به طور طبیعی بزرگ تر از افراد بالغ است و با افزایش سن از حجم آن كاسته می‏شود. هر چند بزرگی لوزه معمولا ناشی از عفونت است، ولی در بسیاری از موارد نیز ممكن است لوزه كودكی بزرگ تر از حد طبیعی باشد، ولی هیچ گونه عفونتی در آن وجود نداشته باشد.

در بسیاری از كودكان، لوزه‏های دو سمت حلق ممكن است چنان بزرگ باشند كه در خط وسط به هم برسند، بدون این كه كودك مشكل خاصی داشته باشد. بر عكس این حالت هم امكان پذیر است، یعنی در مواردی لوزه با اندازه كوچك، دارای عفونت قابل ملاحظه ای است. بنابراین بر اساس حجم لوزه نمی توان به طور مستقیم به عفونت آن پی برد. وجود ترشحات سفید پنیرك مانند روی لوزه نیز همیشه دال بر عفونت آن نیست. قرمزی و پرخونی لوزه همراه با تورم غدد لنفاوی زیر گلو بهتر می‏تواند نشان دهنده ی عفونت ‏باشد.

بسیاری از والدین سرماخوردگی‏های مكرر كودك، گرفتگی بینی، عفونت مكرر گوش، بی‏اشتهایی، لاغری یا تب مكرر را در اثر بزرگی و عفونت لوزه می‏دانند و اصرار در برداشتن لوزه كودك دارند. ولی این مساله احتیاج به معاینه و بررسی از سوی پزشك متخصص دارد و چون لوزه در ایمنی بدن مؤثر است، همواره سعی می‏شود تا حد ممكن از برداشتن آن خودداری شود.

لوزه‏ها در جریان عفونت حلق یا اصطلاحا گلودرد چرکی كه در كودكان بسیار شایع است عفونی و بزرگ می‏شوند كه اكثرا با بهبود عفونت، مجددا كوچك می‏گردند. در بعضی از خردسالان لوزه دچار عفونت مزمن می‏شود كه علایم آن شامل گلودرد مكرر، درد در هنگام بلع غذا، اشكال در تنفس، خشكی، تحریك گلو و بوی بد تنفس است. گاهی در این موارد بزرگی لوزه به حدی است كه باعث انسداد قابل ملاحظه جریان هوای تنفسی می‏شود و منجر به تنفس سخت و كمبود اكسیژن خون می گردد و در صورت عدم درمان، عوارض ریوی قابل ملاحظه خواهد داشت. در این موارد بهتر است با جراحی لوزه انسداد تنفسی برطرف شود. در بیشتر كودكان با افزایش سن، تعداد و شدت عفونت های لوزه كم می‏شود.

لوزه سوم در قسمت پشت و بالای حلق قرار دارد و بافت نرم و پهنی است كه عفونت و بزرگ شدن آن معمولا از لوزه‏های دو سمت حلق تبعیت می‏كند، اما گاهی نیز به تنهایی بزرگ می‏شود. بزرگی لوزه سوم باعث انسداد جریان هوای بینی و بسته شدن شیپور استاش كه گوش میانی را به حلق متصل می‏سازد، می‏شود.

علایم بزرگی لوزه سوم شامل گرفتگی بینی، تنفس از دهان و ترشح مداوم بینی است. این كودكان معمولا صدای گرفته و تودماغی دارند. تنفس دهانی گاهی فقط در هنگام خواب بروز می‏كند، به خصوص اگر فرد به حالت درازكش خوابیده باشد. اما اگر لوزه سوم خیلی بزرگ باشد، كودك در هنگام روز هم با دهان نفس می‏كشد و لب و دهان او خشك می‏شود.

از دیگر علایم بزرگی لوزه سوم، عفونت مكرر یا مزمن حلق است. ورود ترشحات چركی به حلق به خصوص در هنگام شب و نیز خشكی گلو در اثر تنفس دهانی، منجر به سرفه‏های شدید می‏شود. لوزه سوم باعث بسته شدن شیپور استاش و عفونت مكرر یا مزمن گوش میانی همراه با كاهش شنوایی می‏شود.

در بعضی از كودكان كه لوزه‏های آنها بسیار بزرگ است، در هنگام خواب انسداد موقت جریان هوا روی می‏دهد كه منجر به خرناس كشیدن، تنفس سخت، كاهش اكسیژن خون و بالا رفتن گاز كربنیك آن و مشكلات ریوی قابل ملاحظه خواهد شد.


چه لوزه هایی را باید درآورد؟
لوزه‌ها یك عضو دفاعی بدن به شمار می‌روند كه گلبول سفید می‌سازند، از این رو كودكانی كه لوزه سوم دارند، نباید بی ‌دلیل تحت عمل جراحی قرار گیرند. اما در موارد زیر برداشتن لوزه الزامی است:
- در كودكانی كه به علت عفونت های شدید و مكرر، ترس از افزایش ابتلا به تب روماتیسمی وجود دارد.
- بزرگی لوزه باعث انسداد قابل ملاحظه ی راه هوایی کودک می‏شود.
- عفونت مكرر گوش و كاهش شنوایی بروز می كند.
- در لوزه، آبسه پدید می آید.

برداشتن لوزه تأثیری در درمان و پیشگیری از سرماخوردگی و سینوزیت ندارد


توصیه های ضروری
* کودکان را شب حمام نکنید. سرماخوردگی‌‌‌های مكرر یكی از عوامل تشدید و برگشت لوزه سوم در كودكان است. استحمام كودكان در شب یكی‌ از عوامل ابتلای‌ آنها به سرماخوردگی است، زیرا در شب درجه حرارت بدن پایین می آید و از طرفی به خاطر كنار زدن رو انداز توسط كودك، كودك مستعد ابتلا به سرماخوردگی می‌شود.

* كودكی كه تحت عمل جراحی لوزه سوم قرار گرفته است نباید از غذاهای آماده استفاده كند، زیرا ادویه‌های موجود در این غذاها موجب تحریك و حتی برگشت لوزه می‌شود.

* در كودكان دارای حساسیت (آلرژی) عمل جراحی لوزه نباید در ماه های تابستان انجام شود. ولی برای كودكان سالم و بدون حساسیت، ماه های خرداد تا شهریور، زمان مناسبی برای برداشتن لوزه است.

* جراحی لوزه نسبت به سایر جراحی هایی كه توسط بیهوشی عمومی صورت می گیرند، خطری ندارد و باید مراقب عوارض پس از عمل بود.

* نكته مهمی كه در مورد لوزه های دائم الچركی وجود دارد این است كه نباید تصور كرد لوزه كودك بدون جراحی، التیام پیدا می كند. عفونت مزمن لوزه هایی كه دائماً چرك می كنند، خطرناك است و حتماً باید جراحی شود تا كودك، درمان شود، زیرا تكرارعفونی شدن لوزه می تواند منجر به انسداد راه تنفسی، تغییر وضعیت صورت، دردهای پیاپی گلو و عفونت گوش شود.