[Zohreh Gholami]

رشد تربیتی کودک

رشد تربیتی کودک مهم ترین کار در هر جامعه ای است زیرا "کودکان آینده ما هستند" و والدین بیشترین تأثیر را در رشد آنان ایفا ‌مینمایند. بسیاری از والدین در جستجوی یافتن راه حلی هستند که نشان دهند چطور ‌میتوان والدین خوبی بود؟

اگر چه هر خانواده ای منحصر به فرد است و نمی توان پاسخ یکسانی یافت. به هر جهت ‌میدانیم که رشد تربیتی کودک کار دشوار است و اغلب والدین ‌می خواهند تلاش کنند تا در این راه بهترین باشند. والد بودن یکی از مهم ترین حیطه های تحقیقی در شاخه های علوم اجتماعی است و مطالعات بسیاری در دهه های گذشته توسط محققان انجام گرفته که صدها هزار خانواده را شامل ‌میشود.


چگونه ‌میتوان به این سؤالات پاسخ داد؟
یک کودک موفق کیست؟
اصول والدین خوب بودن چیست؟


به کودکی موفق ‌می گویند که:
1- مهربان و مؤدب باشد، دوستانه رفتار کند و حس همدردی داشته باشد.
2- در قبال دیگران احساس مسؤلیت ‌میکند، در کارها مشارکت دارد، اخلاقی و منطقی عمل ‌میکند.
3- با شادی به زندگی ‌می نگرد، دلسوز است و عاشق خانواده و زندگی کردن است.
4- باهوش، بلند پرواز، مصمم، مطمئن، صبور و پایدار است.
5- با هر شرایطی ‌میتواند خود را سازگار کند، توانایی کنترل خویش را دارد و اعتماد به نفس دارد.
6- به سختی کار ‌می کند تا اهداف بلند پروازانه اش را به دست آورد.
7- توانایی به دست آوردن اهدافش را دارد.


- اصول پیشنهادی جهت پدر و مادر خوب بودن:
برای تربیت کودک سالم ، خوشحال و موفق ، ما والدین باید علم و مهارت پدر و مادر خوب بودن را یاد بگیریم ، اگر چه با وجود اصول حاکم جهت پدر و مادر خوب بودن باز هم والدین کامل بودن محال است ولی مصمم هستیم تا بهترین باشیم.


در این جا خلاصه ی ده اصل اساسی برای پدر و مادر خوب بودن اشاره شده است که:
1- آگاه باشیم که پدر و مادر بودن نیاز به تلاش دارد:
عبارتند از هر روز درباره رفتارهایتان به عنوان یک والد خوب فکر کنید. خودتان را به خاطر بیاورید که چگونه با فرزندتان رفتار کردید تا بر او اثر بگذارید، و سعی کنید که از تجارب گذشته تان پند بگیرید و همان طور که مسئولید با یادگیری بهتر، رفتارتان را بهبود ببخشید.


2- برای آن دسته از فعالیت هایتان که مرتبط با کودک شما است اولویت بالایی قائل شوید:
برای والدین شاغل ، کاری پر زحمت و چالش برانگیزی است . به هر جهت بایستی زمانتان را مدیریت کنید، کار کردن شما همچون راهی است که فرزندتان در ابتدای آن راه قرار دارد و گاهی این بدان معناست که علائق و نیازهای شما قربانی نیازهای فرزندتان شود، اگر چه گاهی این گونه خود را اغنا ‌میکنید که هدف از کار کردنم رفاه مالی فرزندم ‌میباشد در حالی که برای کودک شما بهتر است به همان نسبت که به شرایط جسمانی او توجه دارید به شرایط روحی او نیز توجه ویژه ای بنمایید.


3- عاشق فرزندتان باشید اما نه خیلی زیاد:
چند بار در روز احساس عاطفه و گرمی را به کودکتان نشان دهید. به طور نمونه بارها او را بغل کنید و در آغوش خود بفشاریدش. اگر چه در فرهنگهای مختلف روشهای گوناگونی وجود دارد ، به یاد داشته باشید اگر فرزندتان کار اشتباهی انجام داد و قانونی را در خانواره نقض کرد ، باید به او روش درست را تذکر دهید و به جای انتقاد از کودک از رفتار و کارش  انتقاد کنید نه خود کودک را.


4- قوانین ویژه ی خانوادگی وضع کنید:
در جامعه ما قوانینی وجود دارد که به فرزندتان کمک ‌میکند تا در مدرسه و دنیای واقعی موفق عمل کند. به عنوان یک والد لازم است که قوانین خانوادگی وضع کنید تا فرزندتان یاد بگیرد که چطور خود را مطابق آن قوانین مدیریت کند.

برای این که فرزند بهتری داشته باشید بایستی سه سؤال در هر زمان برایتان روشن باشد:
- فرزندم کجاست ؟
- با او چه کسی است ؟ و چه ‌میکند؟


5- بر قوانین خانوادگی وضع شده پافشاری نمایید:
لازم است قوانین وضع شده روشن و ثابت باشند. در غیر این صورت فرزندتان گیج خواهد شد و نمی تواند به طور جدی به آنها عمل کند. قوانین خانوادگی را برای فرزندتان توضیح دهید و نشان دهید که اقتدارتان بیشتر منطقی است نه آن که زور و قدرت بر آن حاکم است. طبق این روش فرزندتان کمتر دچار چالش قرار ‌می گیرد توجه نمایید که هم پدر و هم مادر هر دو با هم فرزندشان را طبق قوانین یکسانی تربیت کند، پس لازم است تا هر دو والد قوانین یکسانی وضع کنند و به آن عمل کنند.


6- تصمیمی که ‌می گیرید را برای فرزندتان توضیح دهید:
با توجه به آنکه فرزندتان تجربه و علمی را که شما در زندگی استفاده ‌میکنید را ندارد. نیاز است که به آنچه فکر ‌میکنید و تصمیمی را که گرفته اید، با حوصله برای او توضیحاتی بدهید و لازم است که در همه ی مراحل مختلف رشدی (در سنین مختلف) از روشی که برای او قابل فهم است استفاده کنید.


7- از تنبیه کردن شدید و خشن اجتناب نمایید:
بر اساس تحقیقات به عمل آمده در تمامی اشکال تنبیهاتی که والدین استفاده ‌میکنند ، تنبیه بدنی و جسمانی بیشترین عوارض جانبی را ایجاد ‌میکند. بچه هایی که تنبیه بدنی بیشتری ‌میشوند در برخورد با کودکان دیگر از خشونت بیشتری در حل مسائلشان استفاده ‌میکنند و علت آن تقلید از والدینشان است.


8- وظیفه پدر و مادر بودنتان را با توجه به تناسب  مراحل مختلف رشدی کودکتان انتخاب کنید:
یک کودک در مراحل مختلف رشدی نیازهای گوناگونی دارد. شیوه های رفتاری که والدین برای یک کودک نوپا استفاده ‌میکنند از شیوه های برخورد با یک نوجوان باید متفاوت باشد. به عنوان یک والد لازم است که مراحل مختلف رشدی کودکان را بیاموزید و وظایفتان را با توجه به مراحل رشدی کودکتان در نظر بگیرید.


9- به فرزندتان احترام بگذارید:
بچه ها نسبت به دیگران همان رفتاری را خواهند داشت که والدینشان نسبت به آنان دارند. فکر کنید فرزندتان شخصی است همچون افراد دیگر که احتیاج دارد مورد احترام قرار گیرد، همان طور که شما نیاز دارید مورد احترام قرار گیرید. با ادب با او صحبت کنید، به عقاید او احترام بگذارید ، زمانی که او با شما صحبت ‌میکند به دقت به حرفهایش گوش دهید و همانند یک دوست با او برخورد کنید.


10- مستقل بودن را به کودکتان بیاموزید:
ترغیب کودک به مستقل بودن، اگرچه برای کودک آزادی عمل به وجود ‌میآورد و در کنار آن محدودیت هایی را نیز دارد ولی به کودکتان یاد ‌میدهد که کنترل خویش را که یکی از کلیدهای موفقیت در زندگی است را در خودش تقویت نماید همواره به این نکته توجه نمایید که استقلال، تمرد یا سرکشی نیست پس تفاوت بین تمرد و مستقل بودن را برای فرزندتان توضیح دهید. استقلال داشتن بخشی از طبیعت انسان است که فرد ‌میخواهد کنترل داشتن بر چیزهای دیگر را احساس کند نه این که به وسیله دیگران کنترل شود.