[Zohreh Gholami]

مقدمه:
کشورهای آسیایی از جمله ایران منابع خوبی برای جمع آوری گل خشک به شمار می روند و با جمع آوری گل های خشک خودرو از طبیعت و با کشت و کار چنین گلهایی می توان منبع درآمد بسیار خوبی از طریق صادرات آنها ایجاد کرد.البته در کشورهای اروپایی و آمریکایی علاوه بر صادرات گل خشک طبیعی از روشهای مختلف خشک کردن استفاده می شود تا گلهای تازه ولی با ماندگاری کم را هم برای مدت طولانی نگهداری کرده و یا صادر کنند.بنابراین لازم است که روش خشک کردن صحیح گلها در کشورمان به صورت استاندارد درآید تا ضمن بهره برداری از درآمد ناشی از صادرات گل خشک از وابستگی زیاد به فلور طبیعی جلوگیری شود.

مکانیسم خشک شدن:
سرعت از دست دادن آب از یک گل به کسری فشار بخار آب و خصوصیات بافت سطحی گل بستگی دارد کسری فشار بخار عبارت است از اختلاف فشار بخار در داخل گیاه و فشار بخار هوار مجاور گیاه افزایش دمای هوا یا کاهش رطوبت هوا باعث افزایش کسری فشار بخار آب خواهد شد و در نتیجه سرعت خشک شدن را افزایش می دهد سطح برخی از گیاهان حالت مومی دارد که مانع از خشک شدن سریع است زیرا سرعت تبخیر آب را صرفنظر از کسری فشار بخار آب کند می کند برای تولید گلهای خشک با کیفیت بهتر است گل ها با سرعت بالایی خشک شوند.

یکی از مزایای خشک کردن سریع حفظ رنگ طبیعی گل ها است شیره گیاهی حاوی بسیاری از قندهای محلول،اسیدها،فنول ها و سایر ترکیبات است به محض از دست دادن آب غلظت این مواد در شیره گیاهی افزایش می یابد و احتمال اینکه آنها دستخوش واکنش های شیمیایی جدید شوند زیاد است بسیاری از این واکنشهای شیمیایی رنگدانه های طبیعی گیاه را تخریب کرده و یا منجر به قهوه ای شدن می شوند خشک کردن سریع به ویژه طی دوره میانی خشک کردن(وقتی حدود 30درصد رطوبت خارج شده)باعث کاهش تغییرات رخ داده در رنگ گل می شوند و گیاه ظاهر طبیعی تری خواهد داشت.احتمال هجوم قارچ ها به این روش کم می شود.

یک راه افزایش سرعت خشک کردن افزایش دمای هوا است بهترین دما بین 60تا80درجه سانتیگراد است اگر دما بالاتر از 60 باشد آنزیم های گیاهی تخریب می شوند که این برای ما مطلوب است زیرا برخی از این انزیم ها مثل پلی فنل اکسیداز مسئول واکنش های شیمیایی منجر به قهوه ای شدن هستند آنزیم ها همچنین می توانند به وسیله مایکروویو (چند دقیقه با درجه کم به منظور جلوگیری از سوختگی بافت) و یا بوسیله آنزیم (فرو بردن در آب داغ ) غیرفعال شوند حداکثر دمای توصیه شده 80 درجه سانتیگراد می باشد زیرا در دمای بالاتر امکان سوختگی بافت وجود دارد.بیشتر رنگدانه های گیاهی به وسیله نور شدید تخریب می شوند پس فرایند خشک کردن باید در تاریکی کامل صورت گیرد مواد گیاهی خشک شده باید رطوبتی حدود 16درصد وزن خشک داشته باشند در رطوبت بالاتر قارچ ها ایجاد مشکل می کنند و در رطوبت پایین تر بافت گیاه بسیار خشک و شکننده می شود


روش های خشک کردن گل ها

آویزان کردن
آسانترین راه برای خشک کردن اغلب گل ها این است که آنها را در دسته های کوچک ببندیم و در یک مکان گرم و تاریک و دارای تهویه مناسب وارونه آویزان کنیم.بعد از برداشتن گلها حتما باید برگهایشان را جدا کنیم زیرا برگها با نگه داشتن رطوبت روند خشک شدن را کند می کنند بهتر است برای بستن ساقه ها به جای نخ یا سیم از نوارهای لاستیکی استفاده شود زیرا ساقه ها بعد از خشک شدن حجمشان کمتر شده و ممکن است کف زمین بیفتد که منجر به آسیب دیدگی و بدشکلی گل های خشک می شود.تدخین دی اکسید گوگرد قبل از خشک کردن باعث از بین رفتن حشرات و قارچ ها شده و تغییر رنگ را به حداقل می رساند هر دسته فقط باید دارای یک نوع گل باشند زیرا سرعت خشک شدن گلهای مختلف متفاوت است و تفکیک گلها بعد از خشک شدن مشکل می باشد بهتر است در یک دسته گل طول ساقه ها با هم متفاوت باشد تا گلها با هم در تماس نباشند و بهتر خشک شوند گلهای بزرگ باید به صورت انفرادی خشک شوند

محل آویزان کردن هردسته گل باید حداقل 15 سانتی متر از سقف و همچنین از دسته گل مجاور فاصله داشته باشند تا هوا کاملاً جریان داشته و از رشد قارچ و پوسیدگی جلوگیری شود فرایند خشک شدن در این روش 1تا6 هفته طول می کشد که بستگی به نوع گل مکان برداشت و مکان خشک کردن دارد وقتی گلها کاملا خشک شد آنها را براساس نوع گل و اندازه گل داخل جعبه بسته بندی می کنند گلهای ظریف و حساس باید جدا از گلهای سخت و مقاوم بسته بندی شده و برچسب بخورند.در این روش احتمال رنگ پریدگی و قهوه ای شدن گلها وجود دارد و فضای زیادی جهت کار لازم است گلهایی به رنگ صورتی،زرد،نارنجی و سوسنی مثل آهار،آفتابگردان و بنفشه بعد از خشک شدن بهتر رنگ خود را حفظ می کنند از جمله گلهایی که می توانند به این روش خشک شوند عبارتند از شقایق،همیشه بهار،جعفری،بومادران،شاه پسند،زلف پیر،تاج خروس،اسطوخودوس،زبان در قفا،انگشتانه،پیاز