[Zohreh Gholami]

استرس گرمایی در بوقلمون و راه های کاهش آن

مساله استرس گرمائی در پرورش طیور یک مشکل جدی است. در یک هوای بسیار گرم، مرگ و میر طیور و کاهش تولید قابل مشاهده است. معمولاً هر گاه که دمای محل پرورش بوقلمون ها از 27 درجه سانتی گراد  فراتر رود استرس گرمائی بروز می کند. البته در این میان نباید اثر رطوبت را نادیده گرفت و همیشه بایستی به گزارشات هواشناسی در مورد افزایش دما و رطوبت تواماً توجه داشت. توجه داشته باشید که دمای بالاتر از 27 درجه سانتی گراد می تواند باعث کاهش مصرف خوراک و در نتیجه کاهش دریافت انرژی و پروتئین گردد که این امر نیز به نوبه خود اثرات منفی بر روی وزن تخم، کوچک شدن اندازه آن و کاهش کیفیت پوسته خواهد داشت.

دمای بدن بوقلمونها در حدود 42 -41 درجه سانتیگراد است حال اگر دمای محیط از این دما بالاتر رود، اتلاف گرمای بدن آنها متوقف شده و حتی مقداری گرمای اضافی هم به بدن آنها تحمیل می گردد با ادامه این روند هنگامیکه دمای بدن بوقلمونها به 46 درجه سانتی گراد برسد آنها خواهند مرد. در این هنگام و زمانی که جلوگیری از به وقوع پیوستن تمامی آثار سوء استرس گرمائی امکان پذیر نیست، چند اقدام مدیریتی می تواند وضعیت را اندکی بهبود بخشد که در ادامه به بخشی از آنها اشاره می کنیم.


کمک به بوقلمون ها برای مقابله با استرس گرمایی:
آرایش محیط اطراف محل پرورش، گیاهان و علفهائی را که اطراف ساختمان می رویند کوتاه کنید، چرا که آنها مانع از حرکت و جریان یافتن هوا به سمت ساختمان می شوند . کاشتن درختان بلند و پر شاخ و برگ به طرز موثری مانع از تابش مستقیم آفتاب می شوند اما توجه داشته باشید در جائی کاشته شوند که مانعی بر سر راه جریان هوا نباشند . ساختمان ها باید طوری ساخته شوند که پرندگان از تابش مستقیم نور در امان باشند. (به طور مثال ساختمان ها را شرقی - غربی بنا کنید)


تهویه
جریان هوا باید مطابق با سن پرنده باشد. این مساله می تواند به خنک شدن بدن آنها کمک زیادی کند . یک نسیم خفیف با سرعت 4/2 کیلومتر در ساعت می تواند دمای محیط را تا 5 الی 8 درجه سانتیگراد تعدیل نماید. توجه داشته باشید که در ساختمانهائی که اطراف آنها پوشیده است به ازاء هر 12 تا 15 متر از طول ساختمان یک هواکش 36 اینچی نصب نمائید.  ترموستات هواکشها را بر روی دمای 23 درجه سانتی گراد تنظیم نمائید تا اطمینان یابید که آنها در طول روز به خوبی کار کرده و محیط خنک و مطلوبی را برای پرندگان بوجود می آورند. از ساختارهای پلاستیکی و چوبی برای تغییر جهت دادن جریان هوا به سمت پائین استفاده کرده و اطمینان حاصل کنید که طیور حداکثر بهره را از این جریان هوا می برند. از سالم بودن تسمه هواکشها اطمینان حاصل کنید، چرا که فرسوده بودن آنها باعث کاهش 30 درصدی و یا بیشتر در کارکرد هواکشها خواهد شد. پس دقت داشته باشید که تسمه های فرسوده را حتما به موقع عوض کنید. هواکش ها را هر روز تمیز کنید چرا که این امر برای عبور منظم هوا امری ضروری است. از کارآئی دستگاه های هشدار دهنده اطمینان حاصل کنید. فاصله بین حداکثر و حداقل دما را کم انتخاب کنید تا بتوانید بهترین استفاده را از دستگاه به عمل آورید.


آب
وجود آب پاکیزه و سالم در روزهای گرم بسیار ضروری است . سیستمهای آبخوری را مرتباً کنترل کنید تا اطمینان حاصل نمائید که آب به صورت یکنواخت و بی وقفه در اختیار بوقلمونها قرار می گیرد . صافی آبخوریها را مرتباً تعویض کنید. در طول تابستان میزان مصرف آب بوسیله طیور به 2 تا 3 برابر زمستان می رسد، در نتیجه صافی ها زود به زود پر می شوند . برای حل این مورد استفاده از دستگاه های نشان دهنده سرعت آب برای فهمیدن مصرف آن بسیار موثر است. همیشه در طول تابستان به آب پرنده الکترولیت و ویتامین اضافه کنید تا کمبود ویتامین ناشی از کاهش مصرف غذا در آنها جبران شود. از کافی بودن تعداد آبخوری ها در محل پرورش اطمینان حاصل کنید به گونه ای که به ازا هر 100 بوقلمون یک آبخوری وجود داشته باشد. البته توجه داشته باشید که در تابستان و روزهای گرم تعداد آبخوری ها را باید کمی بیشتر نمود.


فضای محل پرورش
میانگین فضای مورد نیاز برای هر پرنده را در طول مدت گرمای هوا افزایش دهید و در کنار آن از تهویه مناسب و روش خنک کردن تبخیری استفاده نمائید. کاهش تعداد پرندگان موجب کاهش گرمای تولید شده می گردد ، در نتیجه می توانید هواکشهای اضافی را نیز بردارید . همچنین افزایش فضای کف محل پرورش باعث آسان شدن دسترسی به آبخوری ها خواهد شد . مطالعات نشان می دهد که افزایش تعداد پرنده ها در یک محل ، با نقشه مناسب ، روش خنک سازی موثر و همچنین استفاده از تونل تهویه در ماه های گرم سال با سود اقتصادی همراه خواهد بود.
درگله های مادر


برنامه نوری
برنامه روشنائی را به صورت دوره های مناسب با زمان تاریکی و گرمای روز تنظیم کنید.

تخم گذاری
در برخی از فارمها می توان با جمع آوری مرتب (بیشتر) تخمها به تولید در فصل تابستان کمک کرد . این مساله بوقلمون ها را وادار می کند تا مدت کمتری را در لانه بنشینند . همچنین در صورت امکان ، وسائل ایجاد کننده جریان هوا را به لانه ها اضافه کنید . از خشک بودن بستر اطراف آبخوریها و جلوی لانه ها اطمینان حاصل کنید ، چرا که بوقلمونها به دلیل خنک بودن جاهای خیس به اینگونه مکانها علاقه دارند. مدت زمان نگهداری تخمهای نطفه دار را کاهش دهید چون قابلیت جوجه درآوری آنها تحت تاثیر قرار می گیرد.اطمینان حاصل کنید که دستگاه های خنک کننده و تهویه در محل جمع آوری تخمها، دمای مناسب را ایجاد می کنند.


کنترل کرچی
اطمینان حاصل کنید که هر قفس جای کافی را برای نگهداری بوقلمونهای کرچ دارد. نوع بستر در این قفسها را متفاوت از بستر اصلی فارم انتخاب کنید. تهویه مناسب را فراهم آورید و آب و غذای تازه در دسترس بوقلمونها قرار دهید ، توجه داشته باشید پرندگانی که در معرض استرس گرمائی قرار گرفته اند توانائی طی مسافت طولانی برای رسیدن به آبخوری و دانخوری را ندارند. در شرایط حاد از برنامه کنترل کرچی صرف نظر کرده یا آنرا به تاخیر بیاندازید. توجه داشته باشید که سرعت رشد باکتریها در لوله های آب،، در آب و هوای گرم افزایش می یابد. حفظ کیفیت آب تا حد امکان از اهمیت زیادی برخوردار است. (مثلاً از طریق اضافه کردن 3 -2 قسمت کلر در یک میلیون قسمت آب) . در هر فرصت ممکن در هنگام گرمی هوا ظرف آبخوری و لوله های آنرا شستشو دهید تا آب مناسب در اختیار بوقلمونها قرار گیرد. (گاهی اضافه کردن یخ به آب نیز به کاهش استرس کمک می کند).


غذا
بوقلمون هائی که تازه غذا خورده اند در طول فرآیند هضم، گرمای زیادی را تولید می کنند. یافته ها نشان می دهد که در طول دوره گرما بهتر است پرنده هر چه سریعتر غذا خورده و آنرا هضم کند، به خصوص اینکه این عمل حتی الامکان پیش از ساعات گرم روز صورت گیرد.  در برخی موارد مدیران فارم از روش «تغذیه سریع شبانه» استفاده می کنند. این بدان معنی است که در یک دوره 30 -20 دقیقه ای در خنک ترین ساعات شب به طیور غذا دهیم تا آنها را به خوردن و نوشیدن تشویق کنیم. همچنین اضافه کردن اسید اسکوربیک در غذا یا آب یک عمل متداول در ماه های گرم تابستان است.


خنک کردن به روش تبخیر
این کار با استفاده از آب افشانهای ساده سقفی صورت می گیرد. این وسائل به آرایش گوناگون قابل نصب در ساختمان محل پرورش هستند. دستگاه های مه ساز که با فشار بالا و حجم کم کار می کنند نیز قابل استفاده اند. توجه داشته باشید که در صورت استفاده از این سیستم، پیش از شروع گرما از سلامت و پاکیزگی وسائل اطمینان حاصل کنید.

توضیح:  میزان خنک شدن هوا با استفاده از روش خنک سازی با تبخیر به میزان رطوبت نسبی هوای ورودی بستگی دارد بدین معنی که هر چه هوا خشک تر باشد میزان تبخیر بیشتری صورت گرفته و در نتیجه هوا خنک تر خواهد شد.


موارد جنبی
جابه جا کردن بوقلمون ها در مواردی نظیر: تعیین جنسیت، تلقیح مصنوعی ، حمل و نقل ، واکسیناسیون و ... باید با حداکثر احتیاط و در مواقع خنک روز صورت گیرد. همچنین از دستکاری کردن غیر ضروری پرندگان نیز اجتناب کنید.


دکتر امین خیرخواه

جعبه متن

منبع: فارمیران

[/size]