[Mandana]

بیماری کرمک یا اکسیور

کرمک که به آن اکسیور یا کرم سنجاقی به صورت انگل روده در تمام جهان دیده می‌شود.

نام های دیگر  : تردورم Treadworm ، کرم سنجاقکی Pinworm، کرم نشیمنگاهی Seatworm

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز  ، این انگل تمام گروههای گوناگون اجتماعی و اقتصادی را گرفتار می‌کند. در یک خانواده، همه افراد به ویژه کودکان درگیر آن می شوند. زندگی دسته‌جمعی و شلوغ باعث مستعد شدن افراد نسبت به این بیماری می‌شود.

●  نشانه‌های کرمک:
بهترین نشانه، خارش شبانه مقعد و بی‌خوابی است که در اثر مهاجرت کرم ماده بارور از سوراخ نشیمن‌گاه به بیرون آشکار می‌شود. در نتیجه بیرون آمدن کرم و جنب و جوش آن در ناحیه نشیمن‌گاه، تحریک و خارش پدید می‌آید.خارش معمولی خیلی شدید بوده و هنگام شب بیشتر می‌شود.

خارش شبانه باعث بی‌خوابی کودک شده، در اثر آن پیامدهای عصبی مانند خستگی، دندان قروچه شبانه، بی‌قراری و عصبانیت روزانه روی می‌دهد. در دختر بچه‌ها گاهی‌ کرم‌ به‌ ناحیه‌ شرمگاهی‌ هم‌ مهاجرت‌ کرده و باعث‌ خارش‌ شدید‌آن‌ ناحیه‌ می‌شود.

● افراد در معرض خطر برا ی بیماری کرمک :
آلودگی به انگل معمولاً در بین افراد خانواده های پر جمعیت ، مراکز شبانه روزی ، محل نگهداری اطفال ، آسایشگاههای بیماران روانی بسیار شایع بوده است که سرایت عفونت معمولاً از راه مقعد به دهان در اثر خاراندن مقعد و یا از طریق وسایل آلوده و لباسهای آلوده و فضای اتاق ها و توالتها می باشد .
·  کرمک در هر سنی از نوزادی گرفته تا پیری ممکن است دیده شود ولی در سنین پیش دبستانی و دبستانی شایعتر است.
· کرمک شایعترین عفونت انگلی انسان بوده و گسترش جغرافیایی آن بسیار وسیع است . در کل، عفونت در نواحی معتدل و سرد شایعتر است.
·   کرمک تقریبا در تمامی‏نواحی ایران گسترش دارد
راه سرایت

عفونت معمولاً در دو مرحله رخ می هد :

تخم انگل ابتدا از اطراف مقعد به لباسها و رختخواب و اسباب بازیها منتقل می شود ، تخم های منتقل شده اغلب از طریق دستها وارد دهان دیگر بچه ها شده و بلعیده می شوند .

تخم انگل همچنین می تواند در هوا پراکنده شده و توسط دیگر افراد خورده شود . همچنین بچه ها ممکن است با انتقال تخم ها از اطراف مقعد به دهانشان مجدداً خود را آلوده کنند .

کرم ها در انتهای روده  بالغ می شوند . کرم ماده در شب بطرف مقعد حرکت می کند و در چین های پوستی اطراف مقعد تخم گذاری می کند . تخم ها در یک ماده ژلاتینی و چسبناک قرار دارند . این ماده و حرکات کرم مادر باعث خارش می شوند .

تخم ها می توانند در محیط بیرون بدن در درجه حرارت طبیعی اتاق بمدت ? هفته زندگی کنند . اگر چه تخم ها ممکن است به سرعت بازشده و کرم های جوان ممکن است به طرف روده باریک برگردند .
تخم کرم از طریق مدفوع افراد آلوده دفع شده و همراه غذا ، دستها ، آب ، میوه و سبزیجات آلوده از راه دهان وارد بدن انسان می شوند .
اگر کودک شما علائمی مانند خارش ناحیه مقعد مخصوصا در شب ، بیقراری و بی خوابی دارد باید به عفونت کرمک شک کنید در این صورت باید به پزشک مراجعه نمایید بهترین راه تشخیص عفونت کرمک چسباندن نوار چسب شفاف در ناحیه  نشمین گاه  و مشاهده تخم انگل در زیر میکروسکوپ و یا مشاهده کرم بالغ در مدفوع است .


به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز  ، داروی انتخابی برای درمان مبندازول است دوز مبندازول ۱۰۰ میلی گرم است که باید ۲ هفته بعد تکرار شود. از آنجائیکه انتقال آلودگی بسیار آسان صورت می‏گیرد، لذا بهتر است تمامی‏ اعضاء  خانواده  نیز درمان شوند.

●  راه انتقال کرمک:
۱) در اثر خاراندن نشیمن‌گاه، تخم انگل در زیر ناخن‌ها جمع شده، یا به انگشتان کودک می‌چسبد. اگر بچه انگشت خود را به دهان ببرد یا با آن خوراکی بخورد، تخم انگل وارد دستگاه گوارشی او شده و در آنجا تبدیل به کرم می‌شود. این عمل را خودآلودگی می نامند.
۲) کودک با دست آلوده، مواد خوراکی را آلوده ساخته، دیگران با مصرف آن، مبتلا به انگل می‌شوند.
۳) این انگل به وسیله آب و خوراک آلوده، رختخواب و ملحفه آلوده، لباس و ظرف آلوده، هوا و خاک آلوده هم سرایت می‌کند.
4) تخم انگل بسیار ریز بوده، می‌تواند به صورت گرد و غبار در هوا پخش شده، خوراکی‌ها را آلوده کند.

●  تشخیص کرمک:

اثبات تشخیص آلودگی با کرمک یا پیدا کردن کرم می باشد . کرم ها سفید و نخی بوده و حرکت آنها با چشم غیرمسلح دیده میشود. تخم ها و کرم ها می توانند بوسیله گذاشتن نوار چسب در ناحیه مقعد هنگام صبح قبل ازاینکه کودکان از خواب بلند شوند برداشته شود .

نوار چسب را روی خودش تا کرده و به آزمایشگاه ببرید . تخم ها و کرم های روی چسب می توانند در زیر میکروسکوپ مشخص شوند .
انگل یا تخم آن را می‌توان با آزمایش مستقیم مدفوع در زیر میکروسکوپ دید.

همچنین هنگامی که تعداد انگل زیاد باشد، کرم‌های سفید ریز نخ‌مانند را می‌توان با چشم نیز در مدفوع دید. روش آزمایش دیگر با چسب سلوفان صورت می‌گیرد.

چسب را شب هنگام بر روی نشیمن‌گاه چسبانده، صبح روز بعد چسب را در زیر میکروسکوپ بررسی می‌کنند.

●  مورفولوژی
کرم بالغ: کرمک به شکل یک نخ باریک کرم رنگ بوده، اندازه جنس ماده آن ۸ تا ۱۳ میلیمتر و طول ۳/۰ تا ۵/۰ میلیمتر قطر داشته، دم آن مخروطی و نوک تیز(سر سوزن) بوده و سوراخ تناسلی در یک سوم قدامی‏فوقانی بدن قراردارد.

کرم نر ۲ تا ۵ میلیمتر طول و ۱/۰ تا ۲/۰ میلیمتر قطر داشته و قسمت دمی‏آن برروی خود پیچیده و دارای یک اسپیکول است . انتهای قدامی‏(دهان) کرم دارای سه لب کوچک و دوباله کوتیکولی سری (Cephalic alae) است.

تخم: تخم کرمک بیضی شکل (سه بعدی) و معمولا نامتقارن و به ابعدد ۲۵×۵۵ میکرون بوده و معمولا درون آن لارو دیده می‏شود رحم کرم ماده بارور شده حدود ۱۱ تا ۱۵ هزار تخم دارد.

در حرارت اطاق (۱۰ تا ۲۰ درجه سانتیگراد) و رطوبت کم(۴/۰ تا ۳۰%)حدود ۱۰% تخمها برای مدت ۲ روز زنده می‏مانند و در هوای گرم(۳۶ تا ۳۷ درجه سانتیگراد) و رطوبت نسبی ۳۸ تا ۴۰% کمتر از ۱۰% تخمها برای مدت ۳ ساعت زنده می‏مانند.

نکته: نور خورشید و لامپ‏های UV باعث از بین رفتن لارو تخمهای کرمک می‏شوند ولی کلری که به آب استخرها اضافه می‏شود تاثیری برروی آنها ندارد.

●   نحوه تشخیص کرم اکسیور یا کرمک

به منظور تشخیص کرمک یا اکسیورروش استفاده از نوار چسب بایستی برای به دست آوردن نمونه به کار رود. (P ۱ Enterobius Vermicularis P) کرمک به ندرت در مدفوع یافت می شود زیرا انگل ها به هنگام شب به شکاف مقعد مهاجرت می نمایند.

نمونه بایستی در آخرشب یا بلافاصله پس از بیدار شدن بیمار از خواب و صبح زود قبل از رفتن به حمام یا دفع مدفوع تهیه شود. کفل را در دوطرف از هم دور کرده و طرف چسبناک نوار را در ناحیه پیش مقعدی که پاک نشده می فشاریم.

قسمت چسبنده نوار به مقعد را روی لام محتوی یک قطره تولوئن برای بررسی میکروسکوپی تخم انگل قرار می دهیم. نمونه های مدفوع جمع آوری شده برای انگل های دیگر بایستی در ظرف تمیز یا کاغذ پاک جمع آوری شود و بعد به ظرف مقوائی تمیز و چرب انتقال داده شود.
نمونه بایستی حاوی ادرار، منیزیوم، باریم، آهن، روغن ها یا نمک های بیسموت نباشد زیرا این مواد خصوصیات مرفولوژیکی حقیقی نمونه را از نظر دور می دارند. در صورت امکان نمونه های دست نخورده مدفوع بایستی به آزمایشگاه برده یا در ماده محافظی نظیر پلی وینیل الکل بلافاصله پس از دفع مدفوع قرار داد.

تشخیص آزمایشگاهی بیماری های انگلی مستلزم تهیه نمونه های گرم و تازه خارج شده از بدن برای آزمایش است. عدم برداشت نمونه صحیح، در تغییر پاسخ آزمایشگاه بسیار مؤثر است.

●   یش آگهی و درمان :

معمولاً نیاز به درمان نمی باشد انگل بسیار شایع بوده و بندرت باعث هر گونه صدمه ای می شود . اما ، بیشتر والدین از این موضوع ناراحت بوده و خواستار درمان کودک خود می باشند . احتمالا یک دوز واحد از داروی مبندازول یا پیرانتل موجب  بهبود می شود .

همه افراد خانواده باید دارو را مصرف کنند زیرا آلودگی مجدد می تواند از سایر افراد خانواده ایجاد شود . ِکِرم ها یا پمادهای ضدخارش روزی دو تا سه بار در روز بر روی ناحیه اطراف مقعد خارش را کاهش می دهند .

علیرغم درمان داروئی عفونت مجدد بسیار شایع می باشد زیرا تخم های زنده در مدفوع تا یکهفته بعد از درمان وجود دارند . لباس ، رختخواب و اسباب بازیها باید مرتباً در ماشین لباسشویی شسته شده تا از هر گونه تخم انگل پاک شوند

●  درمان کرمک:
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز  ،  بهترین دارو و قرص «مبندازول» است که به صورت یک قرص داده می‌شود (از دو سال به بالا میزان دارو برای همه افراد یکسان است). دارو را ۱۵ روز دیگر باید تکرار کرد ، تا چنانچه تخم انگلی پس از این مدت تبدیل به کرم شده باشد نابود بشود.از داروهای دیگر می‌توان به «پیرانتل پاموات»، «پیرونیسیوم پاموات» و «پی‌پی‌رازین» اشاره کرد.لازم به یادآوری است که درمان برای همه افراد خانواده چه نشانه بیماری داشته باشد و چه نداشته باشند باید انجام پذیرد.

●  پیشگیری:
عمل کردن به موارد زیر به پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری‌های انگلی کمک زیادی خواهد کرد:
۱) شستشوی درست دستها با آب و صابون بویژه پس از رفتن به دستشویی و پیش از غذا خوردن ۲) کوتاه نگهداشتن ناخن‌ها.
۳) جوشاندن آب آشامیدنی در جاهائیکه آب لوله‌کشی وجود ندارد.
۴) جوشاندن ظرفها و لباسها در خانواده‌ای که فرد مبتلا در آن وجود دارد، (برای از بین بردن تخم انگل‌ها).
۵) جلوگیری از بازی کودکان با خاک آلوده و همچنین واداشتن آنها به شستن دستها با آب و صابون پس از هر بازی کردن .
۶) خودداری از خوردن آب آلوده و غذاهای مشکوک.
۷) نخوردن سبزی خام در مناطق آلوده.
استفاده نکردن از کود انسانی در کشتزارهای سبزی، جالیزها، صیفی‌کاریها و باغهای میوه.
۹) خودداری از اجابت مزاج در بیرون از دستشویی .
۱۰) در صورت آلوده شدن، مراجعه به پزشک و دقت در درمان صحیح بیماران .
۱۱) درمان همزمان همه افراد خانواده‌ای که فردی از آنها مبتلا به انگل است .
۱۲) جوشاندن لباسهای زیر و ملحفه‌های رختخواب در روزهای درمان .
۱۳) شستشوی کامل سبزیجات و میوه‌های خام و ضدعفونی کردن آنها قبل از مصرف.

●  در صورت ابتلای کودکتان به کرمک اقدامات زیر را انجام دهید :

1- همیشه قبل از غذا خوردن دست‌های کودک خود را بشویید.
۲- بعد از رفتن به دستشویی نیز دست‌های کودک را با آب و صابون بشویید
۳- به طور منظم ناخن‌های کودک خود را کوتاه کنید و اجازه ندهید ناخن‌های خود را بجود
۴- هر روز لباس زیر کودک را تعویض کنید
۵- به کودک شلوار یا لباس زیر نخی بپوشانید طوری که تنگ باشد و نتواند با ناخن‌هایش مقعدش را بخاراند
۶- به جای حمام کردن در شب، صبح‌ها کودک را حمام کنید. این کار از انتشار تخم‌های کرمک که در طور شب تجمع پیدا کرده‌اند جلوگیری می‌کند
۷- در طول روز پنجره‌های اتاق کودک را باز کنید چون انگل به نور خورشید حساس است
۸- بعد از درمان کودک، لبا‌س‌های زیر و شلوار و رختخوابش را نیز خوب بشویید و اتو کنید.

جعبه متن

پزشکان بدون مرز