[Zohreh Gholami]

روز مبارزه با تروریسم (انفجار دفتر نخست وزیری به دست منافقان و شهادت شهیدان رجایی و باهنر - 1360 هـ . ش)

روزهشتم شهریور1360هجری شمسی محمدعلی رجایی رئیس جمهوری اسلامی ایران همراه با محمد جواد باهنر نخست‌وزیر، بر اثر انفجار بمبی که در ساختمان نخست‌وزیری کارگذارده شده بود، به شهادت رسیدند.

این حادثه از جمله حوادث تروریستی سال 1360 بود که سازمان‌‌ مجاهدین خلق (منافقین) علیه مردم و مسئولان کشور مرتکب ‌شدند. حادثه هشتم شهریور دو ماه پس از حادثه هفتم تیر که در آن دکتر سید محمد حسینی بهشتی رئیس دیوانعالی کشور همراه با 72 نفر از مسئولان خدمتگزار جمهوری اسلامی ایران در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسید به وقوع پیوست.شهید رجائی هنگام شهادت 48 سال سن داشت. او پس از پیروزی انقلاب ابتدا سمت وزارت آموزش و پرورش را بر عهده داشت و سپس در سال 1359 به نمایندگی مردم تهران وارد مجلس شورای اسلامی شد. در 18 شهریور 1359 به نخست‌وزیری و پس از عزل بنی‌صدر از مقام ریاست جمهوری در انتخابات دوم مرداد 1360با کسب بیش از 13 میلیون رأی مردم به عنوان دومین رئیس جمهوری کشورمان انتخاب شد.مرحوم باهنر نیز هنگام شهادت 48 سال داشت. او پس از پیروزی انقلاب مسئولیتهائی از جمله عضویت در شورای انقلاب، نمایندگی مردم کرمان در مجلس خبرگان، نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، وزارت آموزش و پرورش (در کابینه شهید رجائی) و دبیر کلی حزب جمهوری اسلامی (پس از شهادت دکتر بهشتی) را داشته است. او پس از انتخاب شهید رجائی به ریاست جمهوری، از سوی وی به نخست‌وزیری جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد. حادثه هشتم شهریور، یک ماه پس از فرار مشترک بنی‌صدر و رجوی سرکرده سازمان مجاهدین خلق (منافقین) از ایران صورت گرفت.

شهيد محمد على رجايى، در سال 1312 هجري قمري در شهرستان قزوين متولد شد، تحصيلات ابتدايى را تا اخذ گواهينامه ششم ابتداى در همين شهرستان به انجام رساند. در سن چهار سالگى از وجود داشتن نعمت پدر محروم شد و تحت تكفل مادر مهربان و منيع الطبع قرار گرفت. در سال 1327 به تهران مهاجرت كرد و سال بعد يعنى در 1328 وارد نيروى هوايى شد. در مدت 5 سال خدمت در نيروى هوايى ، دوره متوسطه را با تحصيل شبانه گذراند، سپس در سال 1335 به دانشسراى عالى رفت و به سال 1338 دوره ليسانس خود را در رشته رياضى به پايان برد و به سمت دبير رياضى به استخدام وزارت فرهنگ در آمد و به ترتيب در شهرستانهاى خوانسار، قزوين و تهران به تدريس ، اشتغال ورزيد.

شهيد رجائى در مدت تدريس ، هميشه آموزگارى دلسوز، پركار و شايسته بود و ضمن تدريس ، به فرا گرفتن علوم اسلامى و انجام فعاليتهاى سياسى همت مى گماشت . در سال 1340 توسط ساواک دستگير (در ارديبهشت 1342) و پنجاه روز زندان شد. پس ‍ آزادى از زندان با شهيد باهنر به سازماندهى مجدد هيات موتلفه پرداخت و براى پرورش افرادى كه بتوانند نبردى مسلحانه را اداره نمايند به اعزام داوطلبانى به جبهه فلسطين دست زد. در همين رابطه و براى تكميل برنامه مزبور (در سال 1350) خود شخصا به خارج از كشور سفر كرد. ابتدا به فرانسه و تركيه رفت و از آنجا عازم سوريه شد. شهيد رجايى همگام با فعاليتهاى سياسى لحظه اى نيز از خدمات فرهنگى غافل نبود از آن جمله تدريس در مدارس كمال و رفاه، همكارى با بنياد رفاه و تعاون اسلامى با همكارى شهيد مظلوم آيت الله دكتر بهشتى و شهيد دكتر باهنر و حجت الاسلام هاشمى رفسنجانى.

ايشان با نهايت شجاعت و شهامت مدت دو سال ، در زندانهاى انفرادى رژيم پهلوى انواع و اقسام شكنجه ها را تحمل نمود و چون كوهى استوار مقاومت كرد. در اثر اين مقاومتها او را به زندان قصر و سپس به اوين فرستادند. او در زندان به ماهيت واقعى منافقين پى برد و از آنها تبرى جست. دوران زندان مجموعا چهار سال به درازا كشيد و شهيد رجائى در سال 1357 با اوج گيرى انقلاب اسلامى همراه ديگر زندانيان سياسى آزاد شد و بلافاصله وارد مبارزات سياسى و فرهنگى گرديد و به اتفاق عده اى از همكارانش براى بسيج و سازماندهى مبارزات مخفى معلمان مسلمان ، تلاش گسترده اى را آغاز كرد و موفق به ايجاد انجمن اسلامى معلمان شد. او در راه پيماييهاى عظيم سال 1357 مخلصانه و با تمام توان كوشيد و نقش ‍ موثرى در فعاليتهاى تبليغاتى آنها داشت.

شهيد رجائى پس از پيروزى انقلاب اسلامى و در سال 1358، مسئوليت وزارت آموزش و پرورش را به عهده گرفت و در زمان وزارت خود موفق به دولتى كردن كليه مدارس شد. سپس به عنوان نماينده مردم تهران در مجلس شوراى اسلامى انتخاب گرديد و به دنبال تمايل مجلس شوراى اسلامى در تاريخ 18/5/1359 به عنوان اولين نخست وزير جمهورى اسلامى ايران به مجلس معرفى و با راى قاطع به نخست وزيرى انتخاب شد. شهيد رجائى در اين مسئوليت خطير، على رغم اين كه به فاصله بسيار كوتاهى با توطئه عظيم استكبار جهانى در ايجاد جنگ تحميلى از سوى رژيم صدام روبرو شد و همچنين كارشكنى هاى بنى صدر و متحدانش و خرابكاريهاى منافقين و ساواكيها را در پيش رو داشت ، اما توانست به بهترين وجه از عهده انجام وظايف و مسئوليتهاى سنگين خود برآيد.

به دنبال عزل بنى صدر از رياست جمهورى، شهيد رجائى با راى اكثريت مردم محرومى كه شاهد تلاشهاى صادقانه اين فرزند صديق ملت و مقلد با وفاى امام )ره ( بودند به رياست جمهورى انتخاب شد. دشمنان قسم خورده انقلاب اسلامى كه توان تحمل وجود اين مايه اميد مستضعفان و عنصر ارزشمند و دلسوز را نداشتند در هشتم شهريور ماه 1360 او را به همراه يار قديمى اش شهيد باهنر در انفجار دفتر نخست وزيرى به شهادت رساندند.

محمدجواد باهنر از روحانیون اندیشمند و مبارز است. وی در 1312 در خانواده‌ای كم‌بضاعت و پرعائله در كرمان متولد شد. تحصیلات خود را از مكتبخانه آغاز كرد و از یازده سالگی به طلبگی در مدرسه معصومیه پرداخت و به موازات آن در مدارس جدید نیز تحصیل می‌كرد. در 1332 برای ادامه تحصیلات دینی به قم عزیمت كرد و پس از تكمیل دروس سطح، در درس خارج فقه آیت‌الله العظمی بروجردی به مدت شش سال شركت جست و شش سال نیز از درس‌های فلسفه (اسفار) و تفسیر علامه سید محمدحسین طباطبائی بهره‌مند شد، مدتی نیز در حوزه نجف از درس استادان آن حوزه استفاده كرد.

در قم تحصیلات دبیرستانی را نیز ادامه داد و به اخذ گواهی‌نامه پایان تحصیلات دبیرستانی موفق شد. پس از آن در 1337 به دانشكده الهیات دانشگاه تهران راه یافت. دوره كارشناسی این دانشكده را به پایان رساند و به ادامه تحصیل در دوره دكتری همان دانشكده پرداخت. همچنین دوره كارشناسی ارشد علوم تربیتی را نیز در دانشگاه تهران با موفقیت گذراند. باهنر نه فقط به درس‌ها، بحث‌ها و مسائل حوزه‌های علمیه توجه و اهتمام داشت، بلكه به لزوم آشنایی طلاب با آموزش‌های دبیرستانی و دانشگاهی نیز معتقد بود و خود عملاً به صورت یكی از روحانیانی درآمد كه پیوند‌دهنده حوزه‌ها با مجامع فرهنگی و دانشگاهی بیرون از حوزه‌ها بودند. او سعی داشت كه مشكلات اعتقادی جوانانی را كه در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها تحصیل می‌كردند، بشناسد و این مشكلات و راه‌حل آنها را در حوزه‌ها مطرح سازد. او توانست برای تفهیم حقایق و معارف اسلامی به جوانانی كه با اصطلاحات و شیوه‌های حوزوی آشنا نبودند، زبان مناسبی پیدا كند و به همین سبب فعالیت‌های اصلی او در طول زندگی، صبغه فرهنگی و تبلیغی داشت و عمدتاً از طریق انتشار كتاب و مقاله و ایراد سخنرانی بود.

باهنر در همه فعالیت‌های اجتماعی خود، با حكومت پهلوی و استبداد و استعمار در ستیز بود. پس از آنكه نهضت اسلامی در 1342 به رهبری امام خمینی(ره) آغاز شد، وی در مسیر این نهضت به تبلیغ و مبارزه پرداخت و با نزدیك شدن به تشكیلات هیئت‌های مؤتلفه، در آموزش مبارزان جوان و ترویج اندیشه‌های متعلق به نهضت در میان توده مردم، نقش فعالی ایفا كرد. از 1341 تا 1357 علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی همراه با یاران روحانی و غیرروحانی همفكر خود به تأسیس مؤسساتی از قبیل مدرسه و بنگاه نشر و مساجد و كانون‌های تبلیغ در تهران اقدام كرد و مخصوصاً توانست با همكاری آیت‌الله سید محمدحسین بهشتی و دیگران برنامه‌ریزی و تألیف كتاب‌های دینی مدارس را در وزارت آمورش و پرورش برعهده گیرد. با استفاده از این فرصت توانست افكار انقلاب اسلامی را در قالب این كتاب‌ها از سال اول ابتدایی تا پایان دوره متوسطه، و در دوره‌‌های تربیت معلم برای نسل جوان تنظیم و تحریر كند و البته یكی از منابع مهم آشنایی نسل جوان با مكتب اسلام همین كتاب‌ها بود كه در مدارس تدریس می‌شد. باهنر از چندین سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تحت تعقیب و مراقبت پلیس وقت بود و چندین بار بازداشت شد و به زندان افتاد. در مبارزات سیاسی كه در 1357 به اوج خود رسید از اركان مبارزه محسوب می‌شد و از آغاز تشكیل شورای انقلاب در آن عضویت داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دستور امام خمینی در كمیته اعتصابات عضویت یافت و در روزهای اول پس از پیروزی همراه با عده‌ای دیگر از جمله محمدعلی رجایی، مأمور بازگشایی مدارس و تطبیق وضع آموزش و پرورش با مقتضیات پیروزی انقلاب اسلامی شد. علاوه بر این، در تأسیس حزب جمهوری اسلامی با بهشتی و تنی چند از روحانیون مبارز همكاری كرد و در این حزب از بدو تأسیس تا پایان حیات خویش حضور و فعالیت داشت و پس از واقعة 7 تیر 1360، سمت دبیركلی این حزب را عهده‌دار شد.

باهنر پس از پیروزی انقلاب اسلامی در صحنه‌ها‌ی مختلف انقلاب اسلامی فعالانه حضور داشت. در اردیبهشت 1359 به عضویت ستاد انقلاب فرهنگی درآمد و در مجلس خبرگان قانون اساسی به نمایندگی مردم كرمان شركت كرد و در تشكیل نهضت سوادآموزی و نیز در بنیان‌گذاری فعالیت‌های موسوم به «امور تربیتی» (با همكاری شهید رجایی) سهم بسزایی داشت. در اولین دوره مجلس شورای اسلامی به نمایندگی مردم تهران به مجلس راه یافت. در مهر 1359 در دولت محمدعلی رجایی تصدی وزارت آموزش و پرورش را برعهده گرفت و پس از آنكه رجایی به ریاست جمهوری انتخاب شد در 15 مرداد 1360 به نخست وزیری منصوب گردید و در 8 شهریور همان سال در حالی كه در جلسه شورای امنیت كشور شركت كرده بود، بر اثر انفجاری كه دشمنان انقلاب در اتاق شورا پدید آوردند، همراه با شهید رجایی و چند تن دیگر به شهادت رسید.

باهنر مردی خوش‌فكر، صبور، سلیم‌النفس، كم‌ادعا و پركار بود. آثار قلمی او متعدد است كه غالباً با همكاری شهید بهشتی و علی گلزاده غفوری و سیدرضا برقعی نوشته شده و اهمّ آنها عبارت است از: یك دوره تعلیمات دینی برای سال‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم ابتدایی؛ یك دوره تعلیمات دینی برای سال‌های اول، دوم و سوم راهنمایی و دبیرستان؛ شناخت اسلام، یك دوره درس‌هایی از قرآن مجید، با ترجمه و شرح فارسی برای سال‌های سوم تا ششم دبیرستان؛ یك دوره درس قرآن برای سال‌های اول و دوم و سوم راهنمایی؛ تربیت و تعلیم دینی و روش تدریس قرآن و مسائل دینی، برای سال اول تربیت معلم دوره راهنمایی و تربیت معلم یك ساله و دانشسرای مقدماتی روستایی و عشایری؛ تعلیمات دینی و روش تدریس آن، برای دانشكده مكاتبه‌ای، خداشناسی با همكاری علی‌ گلزاده غفوری و سید رضا برقعی؛‌مقاله «جهان در عصر بعثت» با همكاری اكبر هاشمی رفسنجانی، در كتاب محمد خاتم پیامبران. پس از شهادت، بسیاری از مقالات و سخنرانی‌‌های وی با نام‌های «انسان و خودسازی»، «گفتارهای تربیتی»، «فرهنگ انقلاب اسلامی»، «اسلام برای نوجوانان»، «مواضع ما در ولایت رهبری» و «گذرگاه‌های الحاد» از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی در تهران به چاپ رسیده است.