[شیوا ایروانیان]

دلیل تاثیر آموزش موسیقی بر افزایش توانایی مغزی ممکن است این باشد که مهارت‌های حرکتی وشنوایی مورد نیاز برای نواختن یک ساز در یک ارکستر با دیگر افراد به شدت نیاز به توجه، حافظه و توانایی مهار سایر کنش‌ها دارد. تنها گوش دادن ساده به موسیقی موتسارت، یا هر موسیقی‌دان دیگری باعث بهبود توانایی توجه و حافظه نمی‌شود

شواهد فزاینده بسیاری مؤید این است که رشد ذهنی و یادگیری تحت تأثیر تجربیات قرار دارد، حتی تجربیات قبل از تولد. آزمایشهای فراصوتی (سونوگرافی) ـ Ultrasound Recording ـ نشان میدهد که «نرون»هایی که در رحم مادر رشد میکنند از هفتهی هفتم حاملگی شروع به تقسیم شدن میکنند. به نظر میرسد که تجربه میتواند از آغاز چنین فرایندی بر روی رشد مؤثر باشد.این مطالعات نشان میدهد که تحریکات اولیه برای رشد مغز بسیار اهمیت دارد. یک محیط سرشار از تحریکات مناسب، باعث تقویت ارتباطات عصبی میشود که در مغز کودکان شکل میگیرد
درنتیجه مغز از ابتدای رشد بسیار سازشپذیر و انعطافپذیر است.

این امر ما را در برابر امکانات بیشمار و نیز مسئولیتهای سنگینی قرار میدهدکه زمان نقش حساسی درآن بازی میکند. هنگامی که در رشد طبیعی اختلالی وجود داشته باشد،ارتباطات عصبی بخوبی صورت نمیگیرد. درواقع،دادههای آزمایشگاهی تأیید میکنند که یادگیری میتواند در رحم مادر نیز صورت گیرد. برای مثال،مطالعات نشان میدهد که کودکی که تازه متولد میشود در ارتباط با صداهایی که در زمان حاملگی مادر شنیده است عکس العمل نشان میدهد.

این شواهد علمی ما را به نتیجه واحدی میرساند: چگونگی و میزان رشد ذهنی و یادگیری کودکان بستگی به طبیعت و تربیت دارد.

ممکن است که طبیعت حد بالایی برای رشد قرار داده باشد، اما، تربیت است که تعیین میکند آیا فرد میتواند به این حد برسد یا خیر.

تحقیقات جدید نشان میدهد که آموزش موسیقی در سنین خردسالی میتواند در رشد اتصالات عصبی  موثر باشد، اتصالاتی که برای درک پیچیدگیهای ریاضی و مفاهیم علمی لازم است. این تحقیقات بین آموزش موسیقی و دیگر توانائیها شناختی، به ویژه تواناییهای فضایی، رابطه مهمی را نشان میدهند.
منظور از توانائیهای شناختی، استدلال تجریدی است که برای درک روابط بین اشیا بکار میرود ـ مثلا هنگامی که میخواهیم کسری را محاسبه کنیم و یا شطرنج بازی کنیم .

به عنوان مثال به گروهی از کودکان سه ساله آموزش موسیقی با اُرگ ـ Piano Keyboard ـ داده شد.
پس از شش ماه، تواناییهای شناختی آنها پیش از دیدن دورهها ـ pre-testiny ـ و بعد از دیدن دورهها ـ post - testiny ـ اندازهگیری شد. نمرات این گروه از کودکان با سه گروه دیگر از کودکان مقایسه شد: گروهی که درسهایی در مورد کامپیوتر گرفتند، گروهی که گاهگاهی در دورههای آواز خواندن جمعی شرکت داشتند و نیز گروه چهارمی که هیچگونه آموزش خاصی نداشتند. با این که نمرات اولیه هر چهار گروه تفاوت چندانی را نشان نمیداد، ولی، بعد از گذراندن دوره، نمرات گروه اول به طور چشمگیری از سه گروه دیگر بالاتر بود. این تفاوتها در زمینه هوش نظری، استدلال فضایی ـ زمانی بودند.

تحقیقات نشان داده است که حتی شنیدن موسیقی نیز بر روی هوش انسان تأثیر دارد، اما، قویترین تأثیرات موسیقی از شرکت فعال در ساختن موسیقی به دست میآید.آموزش موسیقی برای کودکان بندرت «خشک و خسته کننده» است. آموزش موسیقی معمولاً توأم با شادی است. ولی، این فعالیت در عین حال توأم با چالشی در تواناییهای شناختی است.

کودکان در خلال اجرای موسیقی باید دائماً توجه شان به کار باشد. ساختارهای تفکر باید دائماً روزآمد و دقیق باشد. این ترکیب هشیاری و احتیاط، همراه با پاسخهای فیزیکی در حال تغییر، یک تجربه آموزشی است که ارزش بی همتایی دارد.

انسان میتواند به سادگی بفهمد که چرا کودکانی که آموزش موسیقی دیده اند قادرند با موادی کار کنند که سرعت قابل درک شدن و درونی شدن نیستند. این کودکان، در مقایسه با کودکانی که به آنها فرصتی برای شرکت در ساختن موسیقی داده نشده است، ممکن است قادر باشند با سرعت بیشتری بیآموزند و اطلاعات را ذخیره کنند.

جدای این مزیّتها فضای اجتماعی آموزش موسیقی توأم با همکاری است. در صورتی که غالب دیگر موضوعات آموزشی چنین فضایی وجود ندارد و یا جای خود را به فضای رقابتی میدهد. دانش آموزان با همکاری یکدیگر است که میتوانند در یک اجرای موسیقی نقشی ایفا کنند، آنها یاد میگیرند که «مشارکت» وسیله ای است که میتواند برای هدفهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد.

دلیل این تاثیر آموزش موسیقی بر افزایش توانایی مغزی ممکن است این باشد که مهارت‌های حرکتی وشنوایی مورد نیاز برای نواختن یک ساز در یک ارکستر با دیگر افراد به شدت نیاز به توجه، حافظه و توانایی مهار سایر کنش‌ها دارد. تنها گوش دادن ساده به موسیقی موتسارت، یا هر موسیقی‌دان دیگری باعث بهبود توانایی توجه و حافظه نمی‌شود.

برای تمامی آنهایی که در ساختن موسیقی شرکت میکنند تجربه با درون خویش سر و کار داشتن و ظرفیتِ به تنهایی کار کردن و با خود همراه بودن و حرکت به سوی حسّی که به شکل دیگری احساس نمیشود، نتایجی است که به بار مینشیند.

در یک بررسی دیگر که دردانشگاه اوهایو انجام شد، پژوهشگران نشان دادند که آموزش موسیقی به کودکان باعث می‌شود که پاسخ دهی شنوایی آنها به حد کودکی 2 تا 3 سال بزرگتر از آنها برسد. هرچند که لزوما ضریب هوشی یا خلاقیت آنها افزایش نمی یابد.

به گفته این پژوهشگران هنگامی که فردی مرتبا به صدایی، به خصوص صدایی که مانند موسیقی یا گفتار، هارمونیک یا معنادار است، سلول های مغزی مربوط در پاسخ دهی ترجیحی به این صداها در مقایسه با صداهای دیگر تقویت می‌شوند.

بر اساس یافته‌های این پژوهشگران تغییرات ناشی از گوش دادن مرتب موسیقی با بالارفتن سن افزایش می‌یابد، و بیشترین افزایش در سنین 10 تا 13 سالگی مشاهده می‌شود. بنابراین احتمالا یک دوره حساس برای کسب مهارت‌های موسیقیایی و گفتاری وجود دارد.

با این وجود این تحقیق نشان داد صرفا گوش دادن به موسیقی دست کم در کوتاه‌مدت به توانایی فرد در انجام برخی از آزمون‌های شناختی کمک می‌کند. همچنین آموزش واقعی موسیقی درکودکان به موفقیت طولانی‌مدت‌تر آنها در انجام این آزمون‌ها می‌انجامد.

ساختن موسیقی شادیبخش است و کودکان ساختن موسیقی را دوست دارند... بنابراین، اگر شما مزایای رشد ذهنی و نیز شادی ساختن موسیقی را تواماً در نظر بگیرید، دلیل کافی خواهید داشت تا برای کودکان امکان چنین تجربه ای را فراهم سازید.