[Zohreh Gholami]

اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی *ADHD*

اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی (Attention-deficit hyperactivity disorder) (به صورت مخفف: ADHD ) یک اختلال رفتاری رشدی است. معمولاً کودک توانایی دقت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند است و کودک از فعالیت بدنی غیر معمول و بسیار بالا برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعالیت بیش‌ازحد، رفتارهای تکانشی، یا ترکیبی از این موارد همراه است.هر کودکی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک معاینه گردد.بسیاری از این کودکان، یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نیز دارند. همچنین ممکن است یک مشکل روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند.

ADHD شایع ترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است، و حدود ۳٪ تا ۵٪ کودکان قبل از هفت سالگی به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و در هنگام بلوغ رخ می‌دهد و با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می‌شوند.


بیماری‌زایی
عارضه بیش فعالی جزو بیماریهای چند عاملی محسوب می‌شود. یعنی هم ریشه ژنتیکی دارد و هم محیط. عامل ژنتیکی این عارضه بیشتر در پدران کودکانی که دچار بیش فعالی هستند وجود دارد اما عوامل محیطی نیز بر افزایش شدت این عارضه بسیار موثر هستند. این اختلال به میزان دو تا چهار برابر در پسران نسبت به دختران شایعتر است.اگر در دوران نوزادی یعنی چهار هفته اول تولد، کودک با مشکل تغذیه و یا بهداشتی، روانی مواجه باشد و اگر مادر در دوران بارداری سیگار یا الکل مصرف کند، این کودکان بیشتر در معرض خطر بیش فعالی قرار دارند.


علائم
رفتار کودک معمولاً همراه با پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی است. این رفتارها از قبیل انجام کارها به طور نیمه کاره، عدم تلاش ذهنی برای انجام تکالیف، فعالیت و تحرک بدنی بسیار بالا حتی زمانی که مشغول بازی نیستند، گم کردن پی در پی وسایل شخصی، نداشتن تمرکز و دقت بالا در انجام کارها می‌باشد. در دوران مدرسه ممکن است بروز اختلالات یادگیری خصوصا اختلال در خواندن و نوشتن را داشته باشیم.


طبقه‌بندی
ADHD در طبقه بندی رفتارهای نا هنجار به سه دستهٔ زیر تقسیم می‌شود:
۱. ADHD-I یا ADHD به طور برجسته بی‌توجه (قبلاً ADHD-H نامیده می‌شد یا اختلال نقص توجه بدون بیش‌فعالی)
۲. ADHD-HI یا ADHD به طور برجسته پرتحرکی/تکانشی (رفتارهای ناگهانی)
۳. ADHD-C یا ADHD ترکیبی(قبلاً ADHD+H نامیده می‌شد یا اختلال نقص توجه همراه با بیش‌فعالی)


درمان
به خانواده‌ها توصیه می‌شود که از رفتارهای تند و خشن با کودک خود پرهیز کنند، محیط آرامی را برای مطالعه کودکان در دوران مدرسه فراهم کنند و در صورت مشاهده رفتارها و نشانه‌های بیماری به روانپزشک کودک مراجعه نمایند.

درمان دارویی ADHD براساس داروهای محرک عصبی و غیر محرک استوار است. از جمله داروهای محرک داروی متیل فنیدیت (با نام تجاری قرص ریتالین) و دکستروآمفتامین است. داروهای غیرمحرک مانند آتوموکستین و MAOIs می‌باشند. همچنین با انجام اقداماتی از قبیل رفتار درمانی، گفتار درمانی و اقدامات توانبخشی به آنها آموزش چگونگی افزایش تمرکز بر روی کارها داده شود.