[Zohreh Gholami]

نکات مهم در خصوص بازگشایی مدارس

با نزدیك شدن مهر و آغاز سال تحصیلی، شور و هیجان خاصی، دانش آموزان و خانواده های آنها را در بر می گیرد. اما این شور و هیجان در خانواده هایی كه فرزندشان برای اولین سال پا به مدرسه می گذارد، توأم با نگرانی است. نگرانی از عدم سازگاری كودك با محیط مدرسه. البته در بسیاری از مواقع این نگرانی بی مورد نیست و در روز آغاز سال تحصیلی با بی تابی فرزند و جدا نشدن او از مادر نمود پیدا می كند.

اتكای كودك به مادر است. زیرا از هر نظر به او نزدیكتر و مأنوس تر است.از دیدگاه او مادر، فردی است كه همه چیز را می داند، مهربان است، مددكار است. در گرفتاری ها فقط به او باید پناه برد، دردها را از طریق او باید درمان كرد و به طور كلی مایه امید و نشاط و زندگی است.

نیازمندی های كودك بسیار است. ولی یكی از شعبات آن مراقبت كلاس اولی ها می باشد. به خصوص مادر در این سال باید، خود را وقف فرزند كند و اگر اشتغالات دیگری دارد بداند كه یك مشغله مهم و اساسی به آنها اضافه شده و آن، راه اندازی تحصیل فرزند دلبندش است كه تحصیلات و شركت در محیط های اجتماعی آینده را پایه ریزی می كند. از این بابت به مواردی از این همیاری ها اشاره می كنم:


1- ایجاد انگیزه
همه خوب می دانند كه در معرفی دنیای اطراف به كودك، مادر نقش بسزایی دارد و در این راستا از ابزارهای گوناگونی استفاده می كند كه از جمله آنها ، داستان سرایی است. یكی دیگر از ابزارهای مورد استفاده مادرها، ارائه الگوی مناسب برای فرزند است، مادر می بایست در روش های تربیتی خود، به گونه ای عمل كند، به شیوه ای سخن گوید و با كسانی رفت و آمد كند و الگوهایی را ارائه دهد كه ناخودآگاه برای كودك، انگیزه یادگیری، اصلاح و همانندسازی با الگوهای پیشنهادی ایجاد شود. در این راه فرزند از مسئولیت هایی كه مادر و پدر پذیرفته اند، می آموزد كه راهی بس طولانی در پیش دارد و این مسئله او را وا می دارد كه برای رفتن به مدرسه، روزشماری و گاه لحظه شماری كند.


2 - ترس از مدرسه
گاهی اوقات طفل برای رفتن به مدرسه گرفتار ترس ناگهانی و غیر قابل توصیفی می شود. اصولاً خود طفل نمی داند از چه چیزی در مدرسه می ترسد ، ولی به علت احساساتی كه در ضمیر ناخودآگاه خود دارد و مزید بر آن ، با شنیدن حرفهای بچه های بزرگتر در مورد مدرسه از حضور در مدرسه احساس ناراحتی می كند. مادری می گفت: دختر من، سال های پس از آغاز مدرسه علت ترس از مدرسه را چنین عنوان كرد: من از این می ترسیدم كه مدت ندیدن شما، طولانی باشد چون از دیگران شنیده بودم كه از صبح تا عصر باید در مدرسه باشی. بنابراین من با حضور خود در مدرسه به همراه او، به تدریج از ترس و وحشت او كاستم و با معرفی یكی از بچه ها به او، زمینه آشنایی او را به همكلاسان خود، فراهم آوردم و مسئله به همین آسانی حل شد.

گاهی اوقات پس از این كه كودك چند روزی به علت كسالت یا حادثه ای غیبت داشته باشد، از رفتن به مدرسه اعراض می كند. خصوصاً اگر این كسالت یا واقعه، در مدرسه شروع شده و یا در آنجا اتفاق افتاده باشد. در این صورت مادر بهترین نقش را در ترمیم ذهن كودك دارد. باید با گوش دادن به سخنان و درددل های كودك، مسائل، مشكلات و علت غیبت از مدرسه را جویا شود و آن هنگام به رفع مشكل و چاره جویی بپردازد. و با همراهی كودك و تقویت روحیه ی او از ادامه این احساس جلوگیری كند.


3 - آماده سازی كودك
از مسائلی كه پایه گذاری آن در دوران كودكی ، بخصوص آغاز مدرسه انجام می شود، مسئله قبول مسئولیت و كار است. باید دانست كه شب قبل از مدرسه رفتن ، بهتر است كودكمان شام كمی میل كند و زود بخوابد تا بتواند صبح زود ، به راحتی بیدار شود. طفره رفتن از خواب به موقع ، اصلاً به صلاح كودك نیست ، زیرا با پایان كار ، كودك در می یابد كه با بهانه گیری می تواند دیر بخوابد و به دنبال آن ، كمبود خواب و دیر بیدار شدن و عواقب بعدی در پی است.

بیداری در صبح روز مدرسه ویژگی مهمی دارد. بهتر است یك ساعت قبل از بیرون رفتن از منزل، فرزند را صدا بزنید تا با آرامش و تأنی به كمك مادر، از خواب بیدار شده دست و صورت خود را بشوید، صبحانه كامل میل كند و پس از آن لباس پوشیده و آماده رفتن شود. لازم به یادآوری است كه در راه انداختن كودك به مدرسه از عجله و به قول معروف (هول كردن) او، جداً خودداری شود و از عبارات زودباش، تند باش، دیر شد و .... به شدت پرهیز شود. چون در این صورت او تمام روز احساس خستگی و كسالت خواهد كرد.


بازگشت از مدرسه:
هنگام بازگشتن كودك از مدرسه، لازم است مادر به استقبال او برود و در حالی كه از ماجرای طول روز سؤال می كند، به او كمك كند تا لباس هایش را تعویض كرده و سرجایش بگذارد. این استقبال و همراهی تا مكان چوب لباسی باید هر روز ادامه یابد، تا این كار برای كودك ملكه شود.


كودك و مسئولیت:
چند مسئله در واگذاری مسئولیت به كودك قابل توجه است:
الف- در انجام مسئولیت به كودكان حق انتخاب بدهید.
ب- حدود وظایف روشن باشد.
ج- تحمیل در كار نباشد، زیرا ممكن است روح مقاومت و طغیان در فرزندان را برانگیزد.
د- ترس و اجبار نوعی تحمیل است و مانع استقلال و آزادی است.
ذ- در صورت بروز خطا ، او را سرزنش نكنید.
خ- واگذاری مسئولیت آن چنان نباشد كه سبب خستگی كودك شود و هنگام كار دخالت نكنید.


انجام تكالیف
انجام ندادن تكالیف یكی از مشكلات اغلب مادران است. در این زمینه مادر باید با مهربانی ، ملایمت، همفكری و همزبانی با كودك مشورت كرده تا مناسب ترین زمان نوشتن تكالیف را تعیین كنند. البته بهتر است زمان این كار پیش از غروب باشد. مثلاً یك ساعت را برای نوشتن تكلیف در ساعت پنج بعدازظهر تعیین كرده و به كودك یادآور شویم كه به جز این یك ساعت ، شما می توانید بازی كنید، كارتون تماشا كنید یا به كارهای مورد علاقه تان بپردازید. ولی در این یك ساعت كه با انتخاب خود شما بوده وظایف درسی را انجام دهید.

در سنین دبستان، اغلب كودكان از انجام تكالیف سرباز می زنند و كار خود را آن چنان كه باید، انجام نمی دهند، بدیهی است برای فرار از عقوبت معلم، روز بعد بهانه گیری كرده و از مدرسه و معلم می گریزند. برخی از مادران برای درمان چنین كودكان می كوشند مشق آنان را بنویسند، تكلیفشان را انجام دهند و بالاخره با دست پر به مدرسه برگردانند كه البته روش نادرستی است. در این زمینه مادر می تواند با راهنمایی و هدایت، به فرزندش كمك كند و با دادن دلگرمی به كودك و گرفتن دست او، در نگارش مشق، به او مدد رساند. چه بسا در زمینه تفهیم مطالبی از قبیل دروس علوم، اجتماعی و ... نیز با ارائه خلاقیت های دلسوزانه، به فرزند كمك كند  تا كودك مطلب را بخوبی درك كرده و موفق تر از پیش، سر كلاس حاضر شود و این پیروزی ، مقدمه ای برای پیشرفت های بعدی گردد.

مادری كه سرپرستی مسئولیت آموزش كودك را به عهده دارد باید علاوه بر رقت قلب، روش انضباطی را نیز در پیش گیرد  و اوامر و دستورات خود را نه در قالب خشم و تهدید بلكه با تأنی و ملاطفت از كودك خواستار شود.

چنین مادری لازم است به طور پنهانی شب قبل به طور مستمر ، كیف فرزند را كنترل كرده تا طبق برنامه چیزی را فراموش نكرده باشد. در مورد تماشا كردن تلویزیون و بازی كه اغلب ، مانع انجام تكالیف كودكان می شود، بهتر است به او حق انتخاب دهیم. مثلاً از او خواسته شود كه چند برنامه از برنامه های كودك را به دلخواه انتخاب كند و آنها را ببیند. این امر سبب می شود كه اولاً از مشاجره های طولانی و خسته كننده میان مادر و فرزند جلوگیری شود و ثانیاً آزادی كودك با رعایت قوانین منزل و مدرسه حفظ شود و در نتیجه ، كودك می آموزد كه انجام مسئولیت های اجتماعی و آزادی های او محصور و محدود نمی شود و او مجبور نیست.


آرامش در محیط خانواده
محور اصلی در هر خانواده، مادر است و با رشد كودكان، شغل حساس او، روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می كند. مادران باید برای پرورش روحی و اخلاقی فرزندان، صفات و ملكات نیكو داشته و از روش های جدید آموزش و پرورش اطلاعات كافی داشته باشند تا با دقت وظایف و حقوق كودكان را ایفا نموده و فرزندانی دانا ، لایق و توانا تربیت كنند.

بزرگ ترین رمز سعادت در هر خانواده ای مهر و محبت است. بر اثر مهر و علاقه است كه كودكان دارای تربیت صحیح می شوند. زیرا پرورش صحیح آنگاه به دست می آید كه میان پدر و مادر و فرزندان ، مهربانی و محبت حكمفرما باشد.

حضرت امام صادق (ع) فرمودند: چه بسا خداوند به خاطر مهر و نوازش فرزند، پدر را مورد عفو و بخشش قرار دهد. و در جای دیگر می فرماید: فرزندان خود را ببوسید، زیرا به پاداش هر بوسه، یك درجه در بهشت به شما عنایت می شود.

در اینجا به مادران و پدران عزیز یادآوری می كنیم كه از درگیری و برخورد در حضور فرزندان، جداً خودداری كنند. چه بسا مسئله پدر و مادر پس از مدت كوتاهی حل می شود، ولی استرس و نگرانی تا مدتها ، بلكه سالها در وجود كودك باقی می ماند و سبب ضعف حافظه او می گردد. چرا كه یكی از دلایل ضعف حافظه، همین استرسهایی است كه خانواده ، كم و بیش بر پیكر ناتوان فرزندان ، بدون توجه وارد می سازند.


مادران غافل
كودك به حكم فطرت و طبیعت خود نیاز به كمك، حمایت و یاوری دارد كه زیر بازوی او را بگیرد. نبودن یاور، مایه اتلاف اوست و اگر مادر به خاطر خوشگذرانی، كلاس، جلسه، دوست و خریدهای طولانی و ... ، كودكش را رها سازد دیگر چه مادری و چه تربیتی؟

متأسفانه بسیار اتفاق می افتد كه مادران به بهانه های مختلف كودكان را تنها گذاشته یا آنها را به امید كودكان دیگر یعنی برادر و خواهر می گذارند. مادری كه به خاطر تفریحات و شركت در مجالس، به كار كودك نمی رسد، وظیفه مادری را رعایت نكرده و غافل است. به خاطر داشته باشید، اكثر رفتارها و مشكلاتی كه برای كودكان پیش می آید، در این مواقع شكل می گیرد. از خواب پریدن ها، در خواب حرف زدن ها ، ناخن جویدن ها، جا تر كردن ها، پرتاب كردن اشیاء و درس نخواندن و ... در بسیاری از موارد، به حقیقت نوعی اعتراض و دهن كجی به چنین رفتار مادران است.

تفریح و لذت جویی لازم است ولی نه بدین صورت كه بخش اعظم اوقات خود را صرف آن كنیم. مادران قبل از هر چیز مسئول زندگی خویش هستند. در عین حال شك نیست كه باید ساعتی از روز را به معاشرت با آشنایان و دوستان بگذرانند. ولی بهتر است در این ارتباطات نیز در كنار كودك خود باشند.

ما كه می خواهیم فرزندانی وظیفه شناس و متعهد بپرورانیم، باید از هوس های نابجا ، گذشته و تمایلات افراطی خود را قربانی كنیم ، تن به انجام وظیفه دهیم و در زمینه تكالیفی كه بر ما بار است نیكو بیندیشیم.

به امید روزی كه مادران به خاطر داشته باشند كه قبل از یك همكار ، دوست ، همسایه ، شاگرد و فامیل و ...

یك مادر هستند با دنیایی مسئولیت!