[Zohreh Gholami]

اهمیت شیر مادر

شير مادر با داشتن همه مواد غذايي اصلي و حتي ريز مغذي‌ها، تركيبات دفاعي از قبيل آنتي‌بادي ها و بسياري مواد ديگر از قبيل آنزيم‌ها، هورمون‌هاي مختلف و اسيدهاي چرب غير اشباع، از سوي سازمان جهاني بهداشت، به عنوان كامل‌ترين غذا براي شيرخواران معرفي شده است كه مصرف آن، كودكان را در مقابل بسياري از بيماريهاي عفوني، تنفسي و گوارشي ايمن مي‌كند.

دكتر سيد عليرضا مرندي فوق تخصص اطفال و رييس هيات مديره انجمن نوزادان و انجمن ترويج تغذيه با شير مادر در گفت‌وگو با خبرنگار «بهداشت و درمان» خبرگزاري ایسنا، با بيان اين كه شير مادر تنها تامين‌كننده سلامت كامل جسمي نوزادان در چهار هفته اول عمر، كودكان و حتي بزرگسالان محسوب مي‌شود، گفت: با توجه به مطالعات علمي صورت گرفته شير مادر از تمام مواد لازم براي شير خواران برخوردارست كه بسياري از اين مواد از جمله آنزيم‌ها و هورمون‌ها هنوز شناسايي نشده‌اند.

بنابراين تقليد محصولات صنايع غذايي كودك در توليد شيرهاي مصنوعي يا شير خشك‌هايي كه محتوي اين مواد باشند بيهوده است زيرا شير مادر تنها ماده حياتي زنده است كه تمام نيازهاي غذايي نوزاد را برطرف مي‌كند. در حالي كه بسياري از اين مواد در شير خشك وجود ندارد و اگر هم مقداري از مواد غير زنده آنها وجود داشته باشد تركيب آنها هرگز همانند شير مادر نيست. نوزاد با خوردن شير در آغوش مادر در برابر عوامل عفوني مقاوم مي‌شود دكتر مرندي در ادامه با اشاره به اين كه بسياري از مواد دفاعي زنده و غير زنده‌اي را كه در شير مادر وجود دارد هرگز نمي‌توان در شيرهاي خشك گنجاند، افزود: دفاع نوزاد در اوايل عمر در مقابل عوامل عفوني خارجي كه به ويژه در محيط بيمارستان به عنوان آلوده‌ترين محيط دنيا فراوانند، بسيار ناچيز است. به همين علت نوزاد در مقابل ميكروب‌ها، ويروس‌ها، انگل‌ها و قارچ‌هاي پراكنده در اين محيط هيچگونه قدرت دفاعي ندارد، به سرعت به بيماري هاي گوناگون مبتلا مي‌شود كه آمار مرگ نوزادان در بيمارستان‌ها با اين عوامل بسيار بالاست.

وي تصريح كرد: به همين دليل نوزادان در روزهاي اول تولد نياز مبرم به تغذيه شير از آغوش مادران دارند زيرا از اين طريق ميكروب‌هاي غير بيماريزاي بدن مادر به سطح پوست و مخاط دستگاه گوارش و تنفس منتقل مي‌شوند و بدن شيرخوار را در مقابل ميكروب‌هاي بيماريزاي محيط مقاوم مي‌كنند.

دكتر مرندي ادامه داد: حتي اگر مادر خود به يك بيماري مبتلا باشد، مواد مقاومت‌زا در بدن مادر توليد پادتن مي‌كنند و اين پادتن‌ها از طريق شير به بدن شيرخوار منتقل مي‌شود. بنابراين در آغوش گرفتن و تغذيه نوزاد با شير مادر از ساعت اول عمر نقش عظيمي را در افزايش قدرت دفاعي و پيشگيري از بسياري بيماريهاي عفوني در بدن كودك ايفا مي‌كند. آغوز شير مادر مملو از سلول‌هاي زنده ضد ويروس، ميكروب و انگل است رنگ آميزي دستگاه گوارش نوزاد با مواد مقاوم موجود در آغوز شير مادر رييس هيات مديره انجمن نوزادان همچنين با اشاره به اهميت ارزش غذايي شير ترشحي ابتدايي از سينه مادر اظهار كرد: ‌تركيب و غلظت آغوز شير مادر محتوي سلول‌هاي زنده‌اي است كه شمار آنها به هزاران برابر شير ترشحي در روزهاي بعد مي‌رسد. سلول‌هاي زنده‌اي كه نقش دفاعي نوزاد را در برابر عوامل بيماريزا ايفا مي‌كنند.

دكتر مرندي افزود: به همين خاطر آغوز شير مادر آب حيات براي نوزادان در چهار هفته اول تولد محسوب مي‌شود. زيرا با پوشاندن كامل سطح دستگاه گوارشي موجب مي‌شود كه ميكروب‌ها و ويروس‌ها به سطح مخاط اين دستگاه بچسبند و به ساير اعضاي بدن نوزاد نفوذ نكنند در حالي كه در كودكاني كه شير خشك مصرف مي‌كنند اين مقاومت وجود نداشته و به همين خاطر اين كودكان به طور متوالي بيمار مي‌شوند زيرا مواد عفوني به كمك شير خشك و آب از بين نمي‌روند و با گذر از پوست و جداره دستگاه گوارش وارد خون شير خوار مي‌شوند.

شير مادر از شايع ترين علت مرگ كودكان زير يك سال جلوگيري مي‌كند رييس هيات مديره انجمن ترويج تغذيه با شير مادر از عفونت‌هاي تنفسي به عنوان شايعترين علت مرگ كودكان زير پنج سال و به ويژه يك سال ياد كرد و ادامه داد: شير مادر نه تنها بر عفونت‌هاي دستگاه تنفسي بلكه بر عفونت‌هاي فراوان دستگاه ادراري، عفونت‌هاي گوارشي از جمله اسهال و استفراغ، ‌عفونت گوش،‌ مننژيت و بسياري بيماريهاي ديگر نقش مهار كننده دارد.

به اين صورت كه يا از پيدايش آنها جلوگيري مي‌كند و يا پس از ابتلا، شدت آنها را تضعيف كرده و به اين ترتيب آمار مرگ نوزادان را تا حد بسيار بالايي كاهش مي‌دهد. شيرمادر، مؤثر در جلوگيري از بيماريهاي ارثي شيرمادر، داروي آسم و اگزما دكتر مرندي، رييس هيات مديره انجمن ترويج تغذيه با شير مادر به خبرگزاري دانشجويان ايران گفت: شير مادر همچنين نقش تعيين‌كننده در پيشگيري از بيماريهاي ارثي به ويژه آلرژي ايفا مي‌كند.

طبق آمار اين بيماري در كودكاني كه پدر يا مادر آنها مبتلاست، 30 درصد و در كودكاني كه هم پدر و هم مادر مبتلا هستند 70 درصد احتمال بروز دارد. اما در هر صورت نوزادي كه شير مادر مصرف مي‌كند از ابتلا به بيماريهاي آلرژي‌زا به ويژه آسم و اگزما مصون مي‌ماند و يا در صورت ابتلا شدت آن نسبت به شيرخواراني كه با شير خشك تغذيه مي‌شوند بسيار خفيف‌تر است. شير مادر،‌ ايمن‌كننده شيرخوار در برابر بيماريهاي آينده شير مادر از بروز فشار خون، ديابت نوع دوم و بسياري از سرطان‌ها پيشگيري مي‌كند شير مادر به افزايش ضريب هوشي و تحكيم رابطه عاطفي در خانواده كمك مي‌كند دكتر مرندي در ادامه افزود: نوزاداني كه از شير مادر تغذيه مي‌شوند كمتر در معرض فشار خون، چاقي، ‌ديابت و به ويژه ديابت نوع دوم، بيماريهاي گوارشي و كبدي، بيماريهاي قلبي - عروقي و بسياري از سرطان‌ها قرار دارند.

وي با اشاره به ابعاد گسترده تاثيرات شير مادر حتي از بعد رواني اظهار كرد: ضريب هوشي نوزاداني كه با شير مادر تغذيه شده‌اند حدود 12 تا 5/12 درجه بالاتر از كودكاني است كه شير خشك مي‌خورند و اين امر نقشي مهمي در كسب موفقيت در رقابت‌هاي تحصيلي و شغلي زندگي اين كودكان در آينده داراست. اين فوق تخصص اطفال با تصريح بر پيشرفت و تكامل سريعتر در شير خواراني كه شير مادر مي‌خورند، بيان كرد: كودكاني كه شير مادر مي‌خورند زودتر از ساير همسالان خود كه شير خشك مي‌خورند حركت مي‌كنند و طبق مطالعاتي كه در انگليس انجام شد سخن گفتن نيز دو ماه زودتر در اين كودكان اتفاق مي‌افتد لذا آنها سريعتر مراحل تكاملي را در همه ابعاد پشت سر مي‌گذارند.

وي تأكيد كرد: همچنين اين كودكان از نظر بعد عاطفي نيز پايدارترند زيرا طبق مطالعاتي كه در كشور استراليا به انجام رسيد بعد رواني و عاطفي در كودكاني كه شير خشك خورده بسيار ناپايدارتر از كودكاني است كه با شير مادر تغذيه شده‌اند. شير مادر از ايجاد سرطان تخمدان، سينه، دهانه رحم و كم خوني در مادران پيشگيري مي‌كند ترشح هورمون عشق در مادران شيرده رييس انجمن ترويج تغذيه با شير مادر به نقش مؤثر تغذيه نوزادان با شير مادر در تامين سلامت جسمي و رواني مادران اشاره كرد و به ايسنا گفت: مادراني كه شير مي‌دهند از لحاظ عاطفي رابطه عميقي را با كودكان خود برقرار كرده و اين امر موجب مي‌شود كه كودك آزاري از سوي اين مادران كمتر اتفاق افتاده و در ابعاد وسيعتر بنيان خانواده‌ها نيز مستحكم تر شود.

وي ادامه داد: از لحاظ جسماني نيز بسياري از سرطان‌ها از جمله سرطان دستگاه تناسلي در مادران شيرده كمتر اتفاق مي‌افتد، اين مادران كمتر در معرض ابتلا به عفونت‌هاي اين دستگاه قرار دارند و از لحاظ ظاهري نيز از زيبايي اندام بيشتري برخوردارند زيرا تغذيه با شير مادر از وزن مادر به صورت تدريجي مي‌كاهد. از سوي ديگر مادراني كه به فرزندان خود شير خشك داده و خود رژيم‌هاي سخت لاغري مي‌گيرند سلامت جسمي اين مادران به شدت در معرض خطر قرار دارد.

دكتر مرندي در ادامه به ترشح هورمون عشق در بدن مادران شيرده اشاره كرد و گفت:‌ هنگامي كه نوزاد سينه مادر را مي‌مكد در مغز مادر هورموني موسوم به هورمون عشق ترشح مي‌شود كه نقش ارضا و تامين نيازهاي عاطفي و رواني مادر را بر عهده دارد زيرا لذتي كه از مكيدن سينه به مادر دست مي‌دهد رابطه عاطفي ميان مادر و نوزاد را استحكام مي‌بخشد. وي بيان كرد: طبق مطالعاتي كه در كشورهاي فيليپين، كاستاريكا، تايلند، روسيه و فرانسه صورت گرفت، خانواده‌هايي كه كودكان خود را به مهدهاي كودك فرستاده و آنها را با شير خود تغذيه نمي‌كرده‌اند نسبت به مادران شيرده از روابط عاطفي ناپايدار ميان خود و فرزندانشان رنج مي‌بردند.

رييس هيات مديره انجمن نوزادان همچنين به تاثير قوي شير مادر در پيشگيري از بارداري براي مادران شيرده اشاره كرد و گفت: با توجه به اين كه عادت ماهانه در اين افراد ديرتر بر مي‌گردد، لذا تغذيه نوزاد با شير مادر تا 98 درصد در جلوگيري از حاملگي و حتي نسبت به ساير وسايل جلوگيري كننده مؤثرست. از سوي ديگر كم خوني نيز در نتيجه برگشت دير هنگام عادت ماهانه در آنها كمتر اتفاق مي‌افتد زيرا اين مادران كمتر خونريزي ماهانه دارند. وي تصريح كرد: آغوش مادر امن‌ترين مكان براي نوزادان و شيرخواران محسوب مي‌شود زيرا شير مادر نه تنها تحكيم بخش بنيان رواني مادر و كودك است بلكه از نظر جسمي نيز هضم شير مادر در آغوش او آسان تر صورت مي‌گيرد بنابراين الزاميست كه مادران به ويژه در شش ماه اول تولد نوزادانشان را در آغوش گرفته و آنها را تنها با شير مادر حتي بدون آب تغذيه كنند.

جعبه متن

منبع: ایسنا

[/size]