[Hooman Ghayouri]

آشنایی با استروئید های آنابولیک و عوارض آنها

استروئید های آنابولیک رده ای از دارو ها هستند مشتمل بر هورمون مردانه تستوسترون و گروهی از تستوسترون های صناعی که در مقادیر مختلف برای بدنسازی و افزایش حجم عضلات بکار می روند .

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  این داروها در زمینه های مختلف پزشکی هم چون درمان بیماری های عضلانی خاص، بعضی کم خونی ها، بیماری ایدز، سرطان پیشرفته پستان و پوکی استخوان مصرف می شوند.   یکی از دلایل استفاده نادرست از استروئیدها، بهبود مهارت های ورزشی است. استفاده نادرست از استروئیدها، در میان بدن سازان رقابت جو، بسیار معمول است. میزان استفاده نادرست در میان سایر ورزشکاران، بسته به نوع ورزش متفاوت است.

دلیل دیگر استفاده نادرست از استروئیدها، افزایش دادن اندازه ماهیچه ها یا کاهش دادن چربی بدن است. افرادی که به این دلایل از استروئید ها استفاده می کنند، اغلب به نوعی بیماری رفتاری دچارند که درآن مردان با وجودی که مقدار زیادی ماهیچه دارند، تصور می کنند ماهیچه اندکی دارند وضعیف هستند و زنان با وجودی که لاغر هستند، تصور می کنند بسیار چاق هستند.

● نام های رایج :

Dianabole / Virilon / Android / Sutonon / Durabolin / Nandrolone

● ساختمان شیمیایی :

استروئیدهای آنابولیک موادی مصنوعی هستند که ساختمان شیمیایی آنها شبیه هورمون های جنسی مردانه (آندروژن ها) است و به این خاطر نقش های زیستی این هورمون ها را تقلید می کنند.

آنها رشد ماهیچه های اسکلتی (اثرات آنابولیک) و نمو خصوصیات جنسی مردانه (اثرات آندروژنی) را تقویت می کنند و اثراتی دیگری نیز دارند. بنابراین ، واژه « استروئیدهای آنابولیک آندروژنیک » نام مناسب تری برای این ترکیبات است.به هرحال، استفاده از واژه استروئیدهای آنابولیک مرسوم شده است.

● مکمل های استروئیدی چیست

مکمل هایی مانند دی هیدرواپی اندرسترون(DHEA) و اندروستن دیون (آندرو) می توانند در بدن به تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) یا ترکیبات همانند آن تبدیل شوند. از این رو، برخی عقیده دارند که آنها اثر آنابولیک دارند و از آنها استفاده می کنند.

اما اینکه چنین تبدیلی، تستوسترون کافی را برای رشد ماهیچه ها فراهم می کند یا خود این ترکیبات رشد ماهیچه ها را تقویت می کنند،

روشن نیست. در مورد اثرهای جانبی این ترکیبات نیز اطلاعات اندکی در دست است. به هر حال اگر مقدار زیادی از این ترکیبات مصرف شود به طوری که سطح تستوسترون در بدن افزایش چشمگیری پیدا کند، این مواد نیز همانند استروئیدهای آنابولیک اثرهای جانبی خواهند داشت.

● تاریخچه :
استروئیدهای آنابولیک در دهه ۱۹۳۰ میلادی جهت درمان کم کاری غدد جنسی مردان ساخته شدند. در این بیماری بیضه ها به مقدار کافی تستسوسترون (مهم ترین هورمون جنسی مردان) تولید نمی کنند. در نتیجه رشد ونمو واعمال جنسی بیمار مختل می شود. کاربرد اصلی این مواد در پزشکی، درمان به تأخیر افتادن بلوغ ، بعضی انواع ناتوانی جنسی و تخفیف ضعف و تحلیل بدن طی عفونت HIV (ویروس ایدز) و بیماری های دیگر است.

در دهه ۱۹۳۰ میلادی دانشمندان دریافتند استروئیدهای آنابولیک می توانند رشد ماهیچه های اسکلتی را در جانوران آزمایشگاهی تقویت کنند. پس از این کشف، نخست وزنه برداران و بدن سازان و سپس ورزشکاران سایر رشته های ورزشی از این ترکیبات استفاده کردند. به این ترتیب، استفاده نادرست از استروئیدها چنان در میان ورزشکاران شایع شد که بر نتایج مسابقات تأثیر گذاشت. تاکنون بیش از ۱۰۰ نوع استروئید آنابولیک تولید شده است. در جدول زیر ترکیباتی که بطور معمول استفاده می شوند نام برده شده است .

● چگونگی مصرف استروئیدهای آنابولیک :

برخی استروئیدهای آنابولیک به صورت خوراکی، برخی به صورت تزریق درون ماهیچه یی و برخی نیز به صورت ژل و کرم (که روی پوست مالیده می شوند) مصرف می شوند. از آنجا که استفاده کنندگان از این استروئیدها معتقدند اثری که مصرف چند استروئید مختلف بر اندازه ماهیچه ها دارد،

از مصرف جداگانه آنها بیشتر است، به طور معمول از دو یا چند استروئید آنابولیک مختلف استفاده می کنند و از مخلوطی از استروئیدهای خوراکی، تزریقی و پمادهای پوستی بهره می گیرند.

مقداری که مصرف می شود ممکن است ۱۰ تا ۱۰۰ برابر از مقداری که برای اهداف پزشکی تجویز می شود، بیشتر باشد. مصرف کنندگان استروئیدهای آنابولیک اغلب مقدار مصرف خود را طی یک دوره ۶ تا ۱۲ هفته یی افزایش می دهند. آنها در آغاز دوره از مقدار اندکی استفاده می کنند و به کندی مقدار مصرف را بالامی برند. در نیمه دوم دوره، این مقدار به کندی کاهش داده می شود تا به صفر برسد.

گاهی در ادامه این دوره، دوره دیگری را پی می گیرند که در آن شخص بدون استفاده از دارو به ورزش خود ادامه می دهد. آنان معتقدند این شیوه،

امکان میزان شدن بدن با مقدار بالای استروئیدها را فراهم می سازد، اما این باورها هنوز به صورت علمی بررسی نشده اند.

خوراکی و تزریق داخل عضلانی

● آثار ناشی از مصرف :
آثار جسمانی : کلفت شدن صدا، رویش موی مردانه بر سطح بدن، تاس شدن سر، جوش های چرکی، بسته شدن زودرس صفحات رشدی استخوانی و در نتیجه کوتاهی قد و کاهش تولید اسپرم. ب ه دلیل تغییر در میزان چربی های مفید و افزایش خطر عوارض قلبی ناشی از آن نیز خطرناک هستند . انفارکتوس قلبی، بزرگ شدن قلب، اثرات کبدی و یرقان، تومورهای خوش خیم و بدخیم کبد، سرطان پروستات، کوچک شدن حجم بیضه ها، بزرگ شدن پستان ، قاعدگی نامنظم و اختلال در خواب.
آثار روانی :تحریک پذیری، خشونت، شیدایی، افسردگی، هذیان های بدبینی و بزرگ منشی
عوارض در زنان اکثراًغیر قابل بازگشت است .
● استروئیدهای آنابولیک چه اثراتی بر سلامتی دارند؟

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، استفاده نادرست از استروئیدهای آنابولیک با اثرات جانبی متنوعی ارتباط دارند. بعضی از این اثرات از نظر ظاهری ناخوشایند هستند، مانند آکنه (التهاب موضعی پوست که به ظهور جوش یا زخم هایی بر پوست می انجامد) ونمو پستان ها در مردان . بعضی زندگی مصرف کننده را به خطر می انجامد، مانند حملات قلبی وسرطان کبد. بیشتر این اثرات در صورت توقف مصرف دارو برگشت پذیرند، اما بعضی از آنها پایدار ودایمی هستند.

۱) اثر بردستگاه هورمونی

استفاده نادرست از استروئیدهای آنابولیک در تولید عادی هورمون ها اخلال ایجاد می کند و باعث تغییرات برگشت پذیر و برگشت ناپذیر می شود. تغییرات برگشت پذیر عبارتند از: کاهش تولید اسپرم وتحلیل رفتن بیضه ها.

تغییرات برگشت ناپذیر عبارتند از: ریزش مو و بزرگ شدن پستان ها. در یک مطالعه روی مردان بدن ساز مشخص شد که بیش از نیمی از آنان به تحلیل بیضه ها و بقیه به بزرگ شدن پستان ها دچار هستند. محققان معتقدند، بزرگ شدن پستان ها به علت به هم خوردن تعادل عادی هورمون ها ، رخ می دهد.

استروئیدهای آنابولیک در زنان باعث مرد نمایی می شود. اندازه پستان ها وچربی بدن کاهش می یابد، پوست زمخت وکلفت می شود. کلیتوریس بزرگ می شود و صدا کلفت و مردانه می شود. همچنین، با وجود ریزش موی سر، رشد بیش از اندازه مو در بخش های دیگر بدن دیده می شود. در صورت ادامه مصرف استروئیدهای آنابولیک، بعضی از این اثرات برگشت ناپذیر می شود.

۲) دستگاه اسکلتی

افزایش مقدار تستوسترون و دیگر هورمون های جنسی که در دوران بلوغ صورت می گیرد باعث جهشی عادی در رشد می شود. پس از آن، وقتی این هورمون ها به مقدار معینی رسیدند، باعث توقف رشد استخوان ها می شوند. در این حالت این فرد به بیشترین حد ارتفاع خود می رسد و پس از آن رشد طولی بیشتری نخواهد داشت. وقتی استروئیدهای آنابولیک نادرست استفاده شوند، مقدار هورمون جنسی بالا می رود که باعث توقف رشد استخوان ها پیش از زمان عادی می شود.

۳) دستگاه گردش خوش

استفاده نادرست از استروئیدهای آنابولیک با بیماری قلبی عروقی از جمله حمله قلبی وسکته حتی در ورزشکاران جوان (زیر ۳۰ سال) مرتبط است. این مواد با تغییر میزان لیپوپروتئین ها که کلسترول را در خون جابجا می کنند، به این مشکلات می انجامند.

استروئیدها، بخصوص نوع خوراکی آنها، میزان لیپوپروتئین کم چگال (LDL) را افزایش ومیزان لیپوپروتین پرچگال (HDL) را کاهش می دهند. LDL بالا و HDL پایین خطر آتروسکلروز را افزایش می دهد. در این عارضه ، مواد چرب درون سرخرگ ها رسوب می کنند وجریان خون را با مشکل رو به رو می سازند. اگر خون کافی به قلب نرسد، شخص ممکن است به حمله قلبی و اگر خون کافی به مغز نرسد، به سکته مغزی دچار شود.

استروئیدها خطر شکل گیری لخته را در رگ های خونی افزایش می دهند. این امر می تواند باعث اختلال در جریان خون وآسیب ماهیچه قلب شود. در نتیجه ، قلب خون را بخوبی پمپ نمی کند

۴) کبد

مصرف استروئیدهای آنابولیک با سرطان کبد وشکل گیری کیست های پر از خون در این اندام ارتباط دارد. پاره شدن این کیست ها باعث خونریزی داخلی می شود.

۵) پوست

آکنه (التهاب موضعی پوست که با جوش های صورت همراه است) کیست ها وپوست وموی چرب از عوارض استفاده نادرست از استروئیدهای آنابولیک است.

۶) عفونت

بسیاری از کسانی که استروئیدهای آنابولیک تزریقی مصرف می کنند، از سرنگ های غیر استریل استفاده می کنند یا آن ها را به صورت اشتراکی به کار می برند.به علاوه بعضی از این مواد به طور غیر قانونی و در شرایط غیر استریل تهیه می شوند. این عوامل خطر عفونت های ویروسی مانند ایدز و هپاتیت را افزایش می دهد. به علاوه عفونت های باکتریایی که می توانند باعث التهاب جدار داخلی قلب و درد وتورم در محل تزریق شوند، ممکن است به وجود آید

● استروئیدهای آنابولیک چه اثراتی بر رفتار دارند؟

برخی گزارش کرده اند استروئیدهای آنابولیک، بخصوص در مقادیر بالا، تندخویی وستیزه جویی را تشدید می کنند. بعضی از مصرف کنندگان این مواد گفته اند که آنان اعمال تهاجمی (مانند برخورد فیزیکی ، سرقت مسلحانه یا استفاده از زور برای به دست آوردن چیزی) مرتکب شده اند. برخی نیز گزارش کرده اند به اعمالی مانند دزدی از فروشگاه ها وتخریب دارایی های دیگران دست زده اند. این افراد گفته اند هنگام مصرف استروئیدهای آنابولیک به این گونه اعمال ترغیب می شوند.

بعضی محققان معتقدند استروئیدهای آنابولیک نمی توانند به طور مستقیم در این اعمال دخیل باشند و چون مدتی است تحقیقات پزشکی به ارتباط بین استروئیدها و ستیزه جویی معطوف شده است، این افراد این ارتباط را بهانه ای برای سلب مسؤولیت از خود در قبال این گونه اعمال قرار داده اند.

یک راه برای پی بردن به درست یا نادرست بودن این دوعقیده متفاوت، این است که به گروهی از داوطلبان به مدت چند روز یا چند هفته مقدار زیادی استروئید آنابولیک داد و سپس وضعیت رفتاری آنان را با گروه شاهد مقایسه کرد.تاکنون چهار مطالعه از این نوع انجام شده است. در سه مطالعه مشخص شد که استروئیدهای آنابولیک در مقادیر بالا تندخویی وستیزه جویی را تشدید می کنند، اما در یک مطالعه چنین اثری مشاهده نشد . از این رو، برخی از محققان اظهار داشته اند برخی استروئیدها و نه همه آنها باعث تشدید تند خویی وستیزه جویی می شوند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، اثرات رفتاری دیگری که برای استروئیدهای آنابولیک گزارش شده است عبارتند از : سرخوشی ،افزایش انرژی ،تحریک جنسی، نوسانات روحی ، آشفتگی روحی ، فراموشکاری وگیجی.
به هرحال ، هنوز مشخص نیست که استروئیدهای آنابولیک تا چه اندازه ای در اختلالات رفتاری واعمال خشونت آمیز مؤثرند.

●  دوره ردیابی استروئید های آنابولیک در خون :

دوره ردیابی زمانی است که تا سپری شدن مدت فوق از پایان مصرف داروی مذکورهنوزبتوان مصرف دارو یا دوپینگ ورزشکار را تشخیص داد پس از سپری شدن زم ان فوق , برای هر نوع استروئید دیگر نگرانی برای انجام آزمایشات دوپینگ برای ورزشکار وجود ندارد .

استروئید ها توسط کمپانی های گوناگون دارو سازی در سراسر دنیا با تنوع نام های تجاری مختلف تولید میشوند ولی جوهره تمامی آنها یک ماده میباشد و فرقی بین آنها وجود ندارد مثلا ناندرلون دکانوات در ایران با اسم اصلی آن و در کشور های اروپایی با نام دکادیورابولین و درکشورهای امریکای جنوبی مثل مکزیک با نام لارابولین و ... تولید میگردد تمامی این استروئید ها همان ناندرلون دکانوات میباشند که با نام های تجاری مختلف در دسترس ورزشکاران قراردارند .

البته باید این نکته را فراموش نکرد که کیفیت دارو ها با هم بسیار متفاوت است مثلا دکا هلندی کجا و ناندرلون ایرانی که البته دارو هایی با کیفیت کمتر به علت نقایص احتمالی درساختار برخی از ترکیبات شیمیایی و یا عدم کیفیت مواد اولیه ساخت دارواصلا با هم قابل مقایسه نبوده و در اکثر موارد عوارض جانبی بیشتری را به ورزشکاران تحمیل میکند .

●  چگونه کمک کنیم :

درصد نامشخصی از مصرف کنندگان استروئید های آنابولیک به این داروها معتاد می شوند وعلارغم مشکلات فیزیکی ، اثرات منفی بر روابط اجتماعی یا عصبی بودن وستیزه جویی ، به مصرف آنها ادامه می دهند. آنان هنگام ترک این مواد به نوسانات روحی،خستگی، بی قراری، کاهش اشتها، بی خوابی،کاهش اشتیاق جنسی و افزایش میل به استفاده از استروئیدها دچار می شوند .

افسردگی خطرناک ترین عارضه ترک این مواد است، زیرا گاهی به خودکشی منجر می شود. این افراد باید زیر نظر متخصصان درمان شوند، زیرا بعضی از نشانه های افسردگی سال ها پس از قطع مصرف این داروها باقی می مانند.

•  مهمترین عامل بهبودی ، کاهش یا قطع مصرف است .
•  از آنجا که علائم انرژی زا و شادی بخش این دارو ها پس از چند هفته یا چند ماه و در همراهی با ورزش شدید بارز می شود، خطر ی از بابت آثار فوری موادی هم چون تریاک و هروئین را ندارند.
•  به دلیل بروز افسردگی و خطر خود کشی مراقبت دائم لازم است. در صورت بروز علائم افسردگی شدید ارجاع به روانپزشک توصیه می شود.