[Zohreh Gholami]

راه های افزایش شیر مادر

حجم شیر مادر رابطه ی مستقیمی با تکرر شیردهی دارد و تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر موجب تولید شیر بیشتر می شود. گیاهانی مانند رازیانه، سیاه دانه، تخم شوید و تخم هویج نیز موجب افزایش شیر مادر می شود.

در نظر بگیرید که چندین ساعت از زایمان مادری می گذرد و پزشک متخصص به علت کم بودن ترشحات شیر مادر، شیر کمکی را نیز به همراه آن تجویز نموده است. در برخی از مواقع علت این امر، ناآرامی و اضطراب مادر است که پس از برگشت به منزل و قرار گرفتن در یک محیط آرام و به دور از هیاهو و استرس، ترشحات سینوس های پستانی خود به خود افزایش یافته و نوزاد به اندازه کافی سیر می شود و دیگر تمایلی به خوردن شیر کمکی از خود نشان نمی دهد.

نظر متخصصین بر این است که به منظور کمک به تحریک غدد شیری پستان ها، بایستی به تدریج از مقدار شیر کمکی کاست تا بدین وسیله نوزاد بیشتر سینه مادر را بمکد. روش عملی زیر می تواند ر اهنمای مناسبی برای این دسته از مادران باشد.

پس از برگشت به منزل، مقدار شیر کمکی توصیه شده را افزایش ندهید و در همان مقدار به طور ثابت تا دو روز به نوزاد، همراه با شیر خود، شیر کمکی بدهید در این فاصله هرگز سعی نکنید در وعده ای که قرار است از شیر خودتان به کودک بدهید، از شیر خشک استفاده کنید. پس از گذشت این دو روز، از مقدار شیر کمکی توصیه شده در هر بار استفاده، سی سی(معادل یک قاشق غذاخوری کاملاً پر یا دو قاشق غذا خوری سر خالی) کم کنید تا زمانی که مقدار آن به صفر رسیده و کاملاً حذف شود.

می خواهید اثر آن را بدانید؟ با کاستن از مقدار شیر کمکی، نوزاد احساس گرسنگی بیشتری می کند. مادر بایستی کاملاً آماده باشد تا هر زمانی که کودک شیر خواست به او بدهد. مهم نیست که کودک یک ساعت قبل شیر خورده است و یا چهار ساعت قبل. البته این امر مهم فقط برای چند روز ممکن است مادر را دچار مشکل ساخته و بیشتر وقت او را به خود اختصاص دهد. تخلیه مرتب پستان ها باعث تحریک بیشترغدد شیری گشته و در نتیجه شیر بیشتری ترشح خواهد شد.

پس از یک الی دو هفته، ساعات شیر خوردن نوزاد نظم خاصی خواهد یافت. اما اگر پس از ۵ الی ۶ روز حذف کامل شیر کمکی و تغذیه کودک با شیر مادر، نوزاد بی قراری کرده و افزایش وزنش دچار وقفه گردیده، بایستی دادن شیر کمکی مجدداً به برنامه غذایی او اضافه گردد.



● حجم شیر مادر با تکرر شیردهی افزایش می یابد
حجم شیر مادر رابطه ی مستقیمی با تکرر شیردهی دارد و تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر موجب تولید شیر بیشتر می شود. همچنین با شروع مصرف غذاهای کمکی و کاهش دفعات شیردهی، حجم شیر تولید شده کاهش می یابد و نیاز مادر به مواد مغذی نیز به تعادل می رسد.تعدادی از گیاهان با مکانیسم های مختلف و از طریق تحریک غدد تولید شیر باعث افزایش شیر مادران می شوند. گیاهانی مانند ریحان، بادام زمینی، ترخون، زیره و رازیانه معطر خاصیت ضد نفخ داشته و با ورود به شیر مادر از دل درد کودک جلوگیری می کنند

نیاز مادر شیرده حدود ۵۰۰ کیلوکالری بیش از دوران قبل از بارداری افزایش پیدا می کند. برای تأمین این مقدار کالری علاوه بر مصرف مواد غذایی مقوی شامل انواع چربی ها و پروتئین، از چربی های ذخیره شده در بدن مادر در دوران بارداری نیز استفاده می شود و دریافت کالری ناکافی موجب کاهش تولید شیر می شود.

مادران شیرده برای پیشگیری از کم آبی بدن باید به اندازه کافی حدود ۸ تا ۱۰ لیوان در روز مایعات شامل شیر، دوغ، چای و آبمیوه بنوشند و مواد غذایی آب دار مانند انواع خورشت ها را نیز مصرف کنند.



● گیاهان مفید برای افزایش شیر مادر
تعدادی از گیاهان با مکانیسم های مختلف و از طریق تحریک غدد تولید شیر باعث افزایش شیر مادران می شوند. گیاهانی مانند ریحان، بادام زمینی، ترخون، زیره و رازیانه معطر خاصیت ضد نفخ داشته و با ورود به شیر مادر از دل درد کودک جلوگیری می کنند.

ریحان جزء گیاهان معطر و دارای خاصیت ضد نفخ برای مادر و کودکان است و رازیانه نیز همانند ریحان دارای همان خاصیت به اضافه دارای هورمون های گیاهی است که از طریق تحریک با غدد مترشحه شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده می شود.

سیاه دانه نیز با خاصیت ضد درد، ضد سرطان، هضم کننده غذا، کاهش دهنده پرفشاری خون باعث افزایش شیر مادران می شود و مصرف روزانه ۲ گرم سیاه دانه بلامانع است که بهتر است دانه ها له تا اثر آن ها بیشتر شود. تاکنون عوارض جانبی از سیاه دانه مشاهده نشده و مصرف آن در دوران بارداری توصیه می شود.

سیب زمینی هم برای مادر مقوی و سالم است و مهم ترین اثر آن ضد درد، ضد میکروب، خواب آور، خلط آور و ادرارآور برای کودک است.



● معرفی برخی مواد غذایی که موجب افزایش شیر مادر می شود

▪ مجموعه مواد غذایی موجود در اسفناج برای زیاد کردن شیر بانوان کاملا موثر است.

▪ مصرف دم کرده ی گل بابونه در ازدیاد شیر بانوان موثر است.

▪ خوردن تخم ترب به اندازه ۲ گرم در شبانه روز باعث زیاد کردن شیر می شود.

▪ مصرف شوید و تخم شوید اثر آرام بخش در ناراحتی های عصبی داشته و افزاینده شیر بانوان است.

▪ خوردن دانه لوبیا پخته، به صورت های غذایی زیاد کننده ی شیر بانوان است.

▪ آب هندوانه زیاد کننده شیر بانوان شیرده می باشد.

▪ گندم را بو دهند با دانه های کنجد و خشخاش و نبات، قاووت نموده میل کنند.

▪ آب گوشت تهیه نموده که دارای نخود و لوبیا باشد و مقدار ۲۰۰ گرم سرکه شیره در آن مخلوط نموده میل کنند.

▪ آب سیرابی هم شیر خانم ها را زیاد و هم معده را قوی می کند.

▪ خوردن کاهو با سرکه شیره در ازدیاد شیر نافع است.

▪ در همدان از انگور چیزی درست می کنند به نام "شیره شیره" که در ازدیاد شیر بسیار نافع است.

▪ جوشانده ی تخم شوید را برای زیاد شدن شیر خانم ها توصیه می شود.
مقدار۳ گرم از آن را در یک فنجان آب بریزند و بجوشانند. دستور مصرف این است که در هر روز ۱ تا ۲ فنجان بیاشامند.
توجه: افرادی که به امراض کلیوی مبتلا باشند نباید به هیچ وجه از شوید استفاده کنند.

▪ خوردن رازیانه موجب زیاد شدن شیر مادران می شود.
یک قاشق قهوه خوری دانه های رازیانه را در یک فنجان آب داغ ده دقیقه گرم کنند و بعد با عسل شیرین کرده بنوشند.

▪ کاهوی پخته برای ازدیاد شیر خانم ها نافع است.

▪ خوردن گرمک موجب ازدیاد شیر است.

▪ خوردن سیاه دانه موجب زیاد شدن شیر خانم ها می شود.

▪ ماءالشعیر را با شربت نیلوفر میل نمایند.

▪ خوردن سیب ترشی شیر مادران را زیاد می کند.

▪ خوردن ماش پخته زیاد کننده ی شیر است.

▪ آرتیشو چون از ترشح شیر جلوگیری می کند، مادران شیرده نباید آن را بخورند.

▪ خوردن آب هویج برای ازدیاد شیر مفید است.

▪ شیر مادر اگر غلیظ است آبلیمو بخورد تا رقیق شود.

▪ دم کرده ی تخم هویج به مقدار یک قاشق قهوه خوری برای یک فنجان آب جوش، شیر را زیاد می کند.