[Zohreh Gholami]

تیره گردو متعلق به راسته آمانتال از دولپه‌ایها می‌باشد. راسته آمانتال گیاهانی چوبی هستند که ارتفاع آنها نسبتا زیاد است. گلها در این راسته تک جنس ، فاقد پوشش و یا دارای گلپوش بسیار ابتدایی و در سنبله‌های استوانه‌ای و دم گربه‌ای تک جنسی مجتمع هستند. مادگی شامل دو یا سه برچه و تخمدان چند خانه‌ای یا تک خانه‌ای است. لقاح به روش شالازوگامی در راسته آمانتال فراوان دیده می‌شود و در این راسته دانه فاقد آلبومن است. راسته آمانتال شامل 6 تیره است که یکی از تیره‌های آن تیره گردو است.

مشخصات تیره گردو Juglandaceae
درختانی تک پایه با برگهای مرکب شانه‌ای ، بدون گوشوارک و از کرکهای غده‌ای پوشیده هستند. گل نر شامل 4 کاسبرگ با تعداد زیادی پرچم و گل ماده نیز دارای 4 کاسبرگ و دو برچه است که تخمدان زیرین یک خانه‌ای و محتوی یک تخمک مستقیم را تشکیل می‌دهد و به میوه‌ای شفت مانند تبدیل می‌شود. تیره گردو دارای 6 جنس و تقریبا 30 گونه است که همگی در نیمکره شمالی انتشار دارند و هیچ نمونه‌ای از آن در آفریقا نمی‌رویند. گونه‌ای از این تیره به نام ژوگلانس رژیا یا گردو است که احتمالا با چند واریته در جنگلهای جلگه‌ای و ساحلی شمال تا ارتفاع 1500 متر از سطح دریا می‌روید و بطور پراکنده در جنگلهای غرب ایران و آذربایجان نیز انتشار دارد.


اختصاصات دستگاه رویشی
گردو درختی تک پایه ، بلند و دارای برگهای مرکب شانه ای با برگچه های وسیع ، بدون گوشوارک ، پوشیده از کرکهای منشعب و در محل رگبرگهای آن معمولا فرورفتگی‌های غار مانند یا کریپت دیده می‌شود که از کرکهای فراوان پوشیده است.


اختصاصات دستگاه زایشی
گلها تک جنس ، دارای پوشش کاسبرگی و هر یک بطور منفرد در کنار یک برگه مادر که با دو برگه کوچک یا برگک دیگر همراه است رشد می‌کنند. سنبله یا شاتون نر همیشه در شاخه‌های سال گذشته و بطور آویخته ظاهر می‌شود. گلهای نر دارای پوشش 3 تا 4 قطعه ای با 10 تا 40 پرچم است که در وسط آن معمولا آثار یک مادگی که نشانه تک جنس شدن گل و تبدیل آن از گل هرمافرودیت به یک گل نر است ملاحظه می‌شود.

سنبله یا شاتون ماده حالت ایستاده دارد و همیشه در انتهای شاخه بهاره ظاهر می‌شود و دارای 2 تا 4 گل است. گلهای ماده دارای پوششی از قطعات کوچک چسبیده به برگه و برگک است و از طرف دیگر به تخمدان که زیرین است پیوستگی دارد. تخمدان دارای دو برچه ، تک خانه با یک تخمدان راست ساقه‌ای و ایستاده است و کلاله دوتایی و کاملا گسترده است.

گرده افشانی بوسیله باد صورت گرفته و انجام لقاح به روش شالازوگامی است. میوه شفت با میان‌بر گوشتی و درون‌بر به سختی چوبی و استخوانی است که هنگام رویش دانه در اثر یک شکاف طولی حلقوی به صورت دو کفه از هم باز می‌شود. دانه یا همان مغز گردو شامل دو لپه حجیم سرشار از مواد چربی است و سطح خارجی آن بوسیله درون‌بر که شیاردار و چین خورده است و داخل آن نیز بوسیله نفوذ دیواره‌هایی که دوتای آنها مستقیما از جدار منشا گرفته و بر دو تای دیگر عمود است تقریبا به چهار بخش تقسیم شده است.

در نتیجه لپه‌های دانه نیز این دیواره بندیها به چندین بخش تقسیم می‌شوند. از جنسهای دیگر این تیره می‌توان از کاریا که میوه آن بوسیله چهار شکاف باز می‌شود و همچنین از پتروکاریا که میوه آن دارای دو بال است نام برد. این جنس دارای دو گونه پتروکاریا و فراگزینی فولیا است ک در جنگلهای شمال از آستار تا گرگان انتشار دارد و ضمنا دارای نامهای محلی چون کوچی و لارک است.