[Zohreh Gholami]

كهكشان‌هاي دور و نزديك از ديد آكاري
مجموعه رصد‌هاي جديد تلسكوپ فضايي آكاري جزئيات جديدي را درباره‌ي نحوه‌ي تكامل كهكشان‌‌‌ها آشكار كرد. 
تلسكوپ فرو سرخ «آكاري»(AKARI)٬ در دو مجموعه رصد٬ كهكشان‌هاي دور و نزديك را مورد بررسي قرار داده است.
دانشمندان ژاپني با استفاده از مجموعه اول به بررسي كهكشان M۱۰۱ پرداخته‌اند كه كهكشاني مارپيچي با قطر ۱۷۰۰۰۰ سال نوري است. رصدهاي جديد آكاري دو جمعيت متفاوت از ستاره‌ها را در بازوهاي مارپيچي اين كهكشان آشكار كرد.
 

M101
آكاري با استفاده از رصدگر مادون قرمز دور (FIS)٬ در چهار طول موج  ۶۵، ۹۰، ۱۴۰ و ۱۶۰ ميكرومتر اين كهكشان را رصد كرده است. مشاهدات تازه‌ي آكاري مجموعه‌ي متفاوتي از ستاره‌ها را نشان مي‌دهد كه در عرض بازوهاي كهكشان پخش شده‌اند. ستاره‌هاي جوان بسياري با دماي بالا در بازوهاي آن تجمع يافته اند كه نشان دهنده‌ي مناطق گرم شدن غبار ميان ستاره‌اي و زايشگاه ستاره ها است. اين فرآيندها باعث درخشش كهكشان در طول موج‌هاي كوتاه‌تر آبي و فرابنفش مي‌شود. عكس اين حالت، تابش مناطق با غبار ميان ستاره‌اي سرد در طول موج‌هاي بلندتر انجام مي‌شود. اين غبارهاي سرد، از ستاره‌هاي عادي مانند خورشيد انرژي مي‌گيرند.


مقايسه‌ي غبارهاي سرد و گرم در كهكشان
در مقايسه داده‌هاي FIS با تصوير M۱۰۱ در نور معمولي و فرابنفش، معلوم شد كه غبار گرم در طول بازوهاي آن گسترده شده و نقاط داغ بسياري در لبه بيروني كهكشان به وجود آمده است. اين نقاط داغ نشان دهنده‌ي ناحيه‌هاي بزرگ تشكيل ستاره‌ها است. اين پديده غير عادي است زيرا زايش ستارگان غالبا در مركز كهكشان‌هاي مارپيچي اتفاق مي‌افتد.
شواهد نشان مي‌دهد كه M۱۰۱ در گذشته برخورد نزديكي با يك كهكشان همدم داشته و گاز آن را به بيرون كشيده است. اكنون اين گاز با سرعت تقريبي ۱۵۰ كيلومتر بر ثانيه به لبه‌هاي بيروني M۱۰۱ سرازير شده و موجب فرآيند ستاره زايي مي‌شود.
در دومين مجموعه از رصدها٬ آكاري به رصد دورترين كهكشان‌هاي جهان پرداخته است تا به يكي از مهم‌ترين پرسش‌هاي امروزي اخترشناسي پاسخ دهد: تحول كهكشان‌ها چگونه آن‌ها را به شكل امروزي درآورده است؟


كهكشان‌هاي دور در طول موج‌هاي متفاوت فروسرخ
دانشمندان ژاپني براي يافتن پاسخ از آكاري استفاده كردند و بزرگ ترين رصد آسمان در طول موج‌هاي مادون قرمز دور (FIR) را انجام دادند. آن‌ها در چهار طول موج فرو سرخ دور، كهكشان‌هاي كم نور بسياري را در فواصل بسيار دور مشاهده كردند. اطلاعات اين چهار طول موج براي بررسي فرآيندهايي كه منجر به تابش نور فرو سرخ مي‌شود و برآورد فاصله كهكشان‌ها بسيار اساسي است.
كهكشان‌هاي كم نور به صورت لكه‌هاي سفيدي با روشني متفاوت در عكس‌ها ديده مي‌شوند و اين نشان مي‌دهد كه كهكشان‌هاي معمولي كه امروز ديده مي شوند٬ هنگامي كه جوان‌تر بوده‌اند٬ در طول موج‌هاي فرو سرخ تابش قوي‌تري داشته‌اند. در بسياري موارد، دليل اين پديده٬ انفجارهاي ناگهاني هنگام تولد ستاره‌ها در زمان‌هاي گذشته است.
به نظر مي‌رسد برخي كهكشان‌ها در برخي طول موج‌ها درخشندگي بيشتري نسبت به طول موج‌هاي ديگر دارند. شايد دليل اين درخشش٬ انرژي آزاد شده از سياه چاله‌هاي مركزي آن‌ها باشد.
داده‌هاي آكاري نشان مي‌دهد كه با كم نور‌تر شدن كهكشان‌ها٬ تعدادشان به سرعت افزايش مي‌يابد. همچنين اين داده‌ها نشان مي‌دهد كه كهكشان‌ها در يكديگر ادغام مي‌شوند اما با شدتي كه داده‌هاي قبلي نشان مي‌دهد٬ تحول پيدا نمي‌كنند.
از آنجا كه داده‌هاي آكاري حساس‌ترين مشاهدات در اين طول موج‌ها هستند، اين نتايج نشان مي‌دهند كه شايد مدل جديدي براي تكامل كهكشان‌ها لازم باشد.