[Zohreh Gholami]

تربیت سیاسی چیست؟

از تعریفاتی که بر اساس مفاهیم بر گرفته شده از اندیشه سکولار و الحادی ،ارائه شده ، می گذریم تا بتوانیم مفهومی را به وجود آوریم که با اصالت ما تناسب داشته باشد. بنابر این می گوییم : ((تربیت سیاسی )) ، یعنی ایجاد ، تاسیس و رشد شخصیت سیاسی انسانی که تحت پرورش است تا جایی که با فرهنگ حقیقی سیاست تناسب داشته باشد . همچنین تربیت سیاسی به معنای تقویت بینش انسان است به صورتی که اهل نظر بوده ، توانایی تحصیل . کسب بینش سیاسی (مستقل) را برای خود به ارمغان آورده و نیز به معنای تقویت بنیه مشارکت سیاسی انسان به نحوی که قدرت و توانایی فعالیت و مشارکت سیاسی را در جامعه با تمام اشکال و عناوین موجود که به ایجاد تغییر و تحول بهتر بیانجامد ، داشته باشد و ما ابعاد این موضوع را در بحث ((طبیعت تربیت سیاسی)) بررسی خواهیم کرد.


● طبیعت تربیت سیاسی:
۱) ((تربیت سیاسی))، فعالیتی است که تنها به تقویت جنبه نظریه ها و آگاهیهای مشخص سیاسی نمی پردازد ، بلکه هدف از آن ، پرداختن به رشد و گسترش روز افزون بینش و دیدگاه هایی است که در بر گیرنده ارزش ها، اعتقادات و جهت گیری ها و عواطف سیاسی می باشد، به صورتی که شخص نسبت به موضع گیری های سیاسی، قضایای محلی ، منطقه ای و جهانی آگاه و مطلع باشد و همچنین بر مشارکت و فعالیت دقیق در صحنه سیاسی به ویژه و در جامعه به طور کلی توانا باشد.

۲)((تربیت سیاسی)) بدین معنا نیست که فرد نسبت به نظام حاکم ارادت داشته باشد و تمام عملکرد ها و رویکردهای آن را توجیه کند، بلکه روسه ای است که به ایجاد شخصیتی عقلانی ، منتقد ، توانا در گفتگو های سازنده و توانمد در عملکردهایی که به بهبود هر چه بیشتر وضعیت ، می انجامد . بنابراین ((تربیت سیاسی)) در فضایی که در آن آزادی نظر و انتقاد و گفتگو و جود نداشته باشد و حکومت ها هموراه بر افکار و اندیشه ها مسلط باشند، امکان پذیر نخواهد شد.

۳) مادامی که انسان موجودی سیاسی است و در جامعه ای که با سیاست آمیخته است زندگی می کند، تربیت سیاسی نیز در طول زندگی انسان مطرح و عملی مستمر و انقطاع نا پذیر است، که در یک مرحله سنی و یا در یک مقطع تحصیلاتی خلاصه نمی گردد. همانگونه که خود سیاست هم، به گروهی مشخص از شهروندان تعلق ندارد ، بلکه مساله ای است مربوط به نوع انسان و هر شهروندی در جامعه .

۴) شرایط، ابزار و امکانات تربیت سیاسی تنها در مدرسه و در خانواده خلاصه نمی شود بلکه شامل دستگاه ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی، رسمی و غیر رسمی نظیر احزاب و روزنامه ها و مجله ها و ...، هم می شود . همچنین روشها و راهکارهای آن منحصر به آموزش های مستقیم نیست ، بلکه روشهای غیر مستقیم را هم در بر می گید ، روشهایی مانند شاگردی ، تقلید ، تعلبیم مستقیم سیاسی و مهیا کردن موضع گیریهای عملی و تمرین فعالیتهای سیاسی که از طریق آن انسان تجارب و اندوخته های سیاسی را کسب کرده و توانائیهایش را افزایش می دهد.

۵) تربیت سیاسی، آموزش اصول و بنیادهای عقیدتی ، جامعه شناختی و سیاسی است که در مجموع ، فرهنگ سیاست را تشکیل می دهند. فرهنگ سیاسی یعنی تشکیل ارزش ها و باورهای اساسی که در خلال آن عواطف و رویکردهای فرد قالب ریزی و در لابلای آن نوع و میزان مشارکت سیاسی انسان پایه ریزی می شود.


از تعاریف مزبور این نتیجه گرفته می شود که ((تریبت سیاسی)) دارای سه بعد اساسی است:
قواعد و پایه های تشکیل دهنده فرهنگ سیاست مستقیم و غیر مستقیم.
اهداف و ارزشهایی که به (( تربیت سیاسی )) منجر می گردد و نیز اهداف تربیت سیاسی که عبارتند از : محتوا و مفاهیم سیاست ، ایجاد بینش سیاسی و مشارکت سیاسی.
ارئه راهبردها و ایجاد شرایط مناسب برای تحقیق بخشیدن به دو بعد مذکور.


● اهداف تربیت سیاسی:
۱) سازماندهی و تقویت بنیان سیاست.
۲) ایجاد بینش سیاسی
۳) ایجاد توانایی ها و سامان دهی استعدادها در جهت مشارکت سیاسی.


● محتوای سیاست:
محتوای سیاست یعنی:
عو اطف و احساسات سیاسی که در مجموعه ای از گرایشها و سلیقه های سیاسی اشخاص تجسم می یابد.
ـ ارزشه ها و باورهای سیاسی که دارای محتوای سیاسی مستقیم و غیر مستقیم اند.
ـ آگاهیها ، واقعیتها و سنجش و ارزیابی عواملی که در امور سیاسی موءثر هستند.


● بینش سیاسی یعنی:
۱) نگاهی فراگیر به رویدادها و حوادث
۲) دیدگاه های انتقادی
۳) احساس مسئولیت
۴) داشتن شوق و علاقه برای ایجاد تغیر و تحول به منظور ایجاد آزادی عمل و ابزار نظر در رویارویی و برخورد با مسائل و رویدادهای جامعه


● مشارکت سیاسی:
مشارکت سیاسی یعنی جریانی که شخص در خلال آن نقشی را در حیات سیاسی جامعه اش، ایفاء کند و این فرصت را دارد که در وضع تبیین اهداف و ارزش های عمومی برای جامعه ، سهیم و شریک باشد که این هم از طریق فعالیتهای سیاسی در جامعه امکان پذیر است فی المثل شخص خودش را نامزد یا داوطلب انتخابات نماید و برای بحث و بررسیب قضایای عمومی اعلام آمادگی کند و یا از طریق مشارکت در مجادلات سیاسی و یا از طریق فعالیت های غیر مستقیمی از طریق خواندن و مطالعه روزنامه های سیاسی و کسب اطلاع از اوضاع عمومی جامعه اظهار علاقمندی کند.

رشد اندیشه دمکراسی عمدتاً به میزان مشارکت افراد جامعه در فعالیت و تعیین و ایجاد ارزشهای سیاسی بستگی دارد. بدین معنا که فرصت های مشارکت برای مردم فراهم شود و مشارکت در فعالیتهای سیاسی برای هر شهروندی بدون هیچ گونه اختلاف و تبعیضی امکان پذیر باشد.


● نهادهای عهده دار تربیت سیاسی:
۱) خانواده: خانواده در دوران طفولیت انسان اولین و مهمترین سازنده ساختار رشد سیاسی محسوب می شود.
۲) مدرسه: مدرسه در تربیت سیاسی نوجوانان تاثیر قابل ملاحظه ای دارد.
۳) گروه ها و احزاب سیاسی.
۴) رسانه های گروهی و وسایل ارتباط جمعی.

     
 

جعبه متن

منبع: تحدیات سیاسیه تواجه الحرکه الاسلامیه
مولف: استاد مصطفی محمد طحان
ترجمه: خالد عزیزی
عنوان ترجمه فارسی کتاب: چالشهای سیاسی جنبش اسلامی معاصر