[Zohreh Gholami]

بررسي وضعيت كلّي هيدروپليتيك ايران

محدوديت منابع آب شيرين در جهان و افزايش روزافزون مصرف آب موجب كشيده شدن آب به عرصه ي رقابت كشورها و گروه هاي مختلف شده است. عدم تطابق مرزهاي سياسي با حوضه‌هاي آبريز بسياري از رودخانه‌‌ها در جهان مسائل و مشكلات گوناگوني را به وجود آورده است. شاخه‌اي از علم جغرافياي سياسي كه به مطالعه ي نقش آب در رفتارهاي سياسي در مقياسهاي مختلف مي‌پردازد، هيدروپليتيك ناميده مي‌شود. موقعيت فرو دستي ايران نسبت به افغانستان در شرق و موقعيت فرادستي نسبت عراق در غرب و همچنين محدوديت شديد منابع آب در ايران مسائل و مشكلات بالقوه و بالفعل قابل توجهي را براي كشور به دنبال دارد. مقاله حاضر به بررسي وضعيت كلّي هيدروپليتيك ايران مي‌پردازد.

يافته‌ها و نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه ايران در آينده دچار بحران آب مي شود و سرانه ي آب تجديد شونده در كشور به علت افزايش مصرف كاهش پيدا مي كند و به پايين‌تر از استاندارد جهاني خواهد رسيد. از طرف ديگر پروژه‌هاي انتقال آب از حوضه‌هاي پر آب به كم‌آب نيز، كه به منظور جبران كسري آب صورت مي گيرد، در صورت عدم توجه به همه ي ابعاد آن، مشكلات و مسائل امنيتي و سياسي ديگري را براي كشور ايجاد خواهد كرد. در زمينه ی هيدروپليتيك بخش هاي غربي و شرقي كشور نيز بايد در آينده همچنان شاهد كاهش آب هاي ورودي به كشور از مرزهاي شرقي بود. در غرب كشور نيز كاهش آب های جاري از ايران به عراق در نتيجه ي مهار آب های مرزي، احتمال آسيب روابط دو كشور و همچنين توجه عراق به امر باروري ابرها در اثر كاهش منابع آب ورودي خود از تركيه و ايران وجود دارد كه اين مسئله به علت عبور توده‌هاي بارانزاي بخش هايي از كشور از عراق موجب كاهش بارندگي در بخش هايي از كشور خواهد شد.

حسين مختاري هشي

جعبه متن

منبع: پژوهشگاه حقوق و علوم و سیاسی