گروه بورس، مجید اسکندری: انجمن حسابداری ایران در هفته‌ای که هفته حسابداران نام‌گذاری شده است، این بار با برپایی همایشی متفاوت با سال‌های گذشته با گرامیداشت هفته یادشده به طرح مسائل و چالش‌های موجود در این «رشته-حرفه» پرداخت.

گفتار دکتر ناصر پرتوی، دبیرکل انجمن حسابداری ایران در آغاز این همایش اگرچه تنها بخشی از دغدغه‌های فعالان حسابداری و حسابرسی بود، اما زمینه را برای طرح مسائل جدی این حرفه و رشته فراهم آورد. انجمن حسابداری ایران چندی پیش میزبان نمایندگان کنوانسیون مبارزه با فساد سازمان ملل بود که در بازدید خود از این انجمن به بررسی دیدگاه‌های مدیران آن پرداختند.

برنامه‌ای برای پخش نشدن
«دبیرکل» از دستاوردهای «انجمن» سخن به میان آورد  و از تلاشی که برای پخش یک برنامه تلویزیونی مرتبط با رشته حسابداری انجام شد، از رایزنی برای کاهش هزینه این برنامه از 900 میلیون تومان به 100 میلیون تومان گفت! برنامه‌ای که درنهایت به سرانجام نرسید؛ زیرا پرتوی بر این باور است: «تا زمانی که همه مسوولان، دست‌اندرکاران و سایر اقشار، جایگاه واقعی و توان بالقوه جمعیت میلیونی حسابداران را ندانند، برگزاری و پخش چنین برنامه‌هایی سودی نخواهد داشت و تا زمانی که قوای سه‌گانه به این نکته نرسند که ثبات و انضباط مالی، تنها توسط حسابداران و حسابرسان، بهینه می‌شود، پخش چنین برنامه‌هایی بی‌فایده خواهد بود.» دبیرکل انجمن حسابداری ایران تاکید کرد: ثبات، سلامت، انضباط مالی، مبارزه با فساد، تقلب و پولشویی، مربوط به حسابداری و حسابرسی است. در گردهمایی یادشده که از دو نشست تخصصی تشکیل شده بود، پرسش‌هایی از سوی پرتوی طرح و توسط حاضران در نشست‌ها پاسخ داده شد.
حاضران، نخست به بیان دیدگاه خود درخصوص اهمیت انضباط مالی پرداختند.

کسی به فکر حسابداران نیست
دکتر محمدرضا پورابراهیمی در این باره گفت: انضباط مالی یکی از موضوعات مهم در ارکان اقتصادی است و جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد دارد و در حوزه دولت و مجلس نیز به این موضوع پرداخته می‌شود.
نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی افزود: ما در حال حاضر در مجلس، در حال بررسی احکام طرح انضباط مالی دولت هستیم و هر سال نیز دو ماه به بررسی بودجه پرداخته می‌شود؛ ضمن اینکه امسال با همکاری مجلس و دولت، احکام بودجه‌ای و غیربودجه‌ای از هم جدا شده است.  در این خصوص دکتر علی‌اکبر عرب مازار گفت: توسعه اقتصادی در هیچ کشوری اتفاق نمی‌افتد مگر با ایجاد زیرساخت‌های اولیه در آن کشور و وظیفه دولت‌ها نیز در همین خلاصه شده که بتوانند در کشور ثبات اقتصادی ایجاد کنند. این استاد دانشگاه ادامه داد: امنیت قضایی، امنیت انتظامی و امنیت اقتصادی مثلث پایه توسعه است و پایه ایجاد امنیت اقتصادی، انضباط مالی است که براساس چارچوب‌ها و استانداردهای حسابداری، ایجاد می‌شود و فعالان اقتصادی باید در چارچوب فعالیت خود، احساس امنیت کنند. در همین حال دکتر محمد قسیم عثمانی در نشست یادشده تاکید کرد: حسابداری با وجود اهمیتی که دارد در میان دست‌اندرکاران، غریب و ناشناخته است و کسی متوجه نقش حسابداری نیست و ناشناخته بودن حسابداری و نقش آن در بهبود تصمیم‌گیری، پدیده فراگیری است که شامل همه مسوولان تاثیرگذار می‌شود. نماینده مردم بانه در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: اگر ما در کشور، شاهد بی‌انضباطی مالی هستیم، این یک موضوع ساده و اتفاقی نیست، زیرا کسی جایگاه حسابداری را نمی‌داند و مقصری جز خودمان پیدا نمی‌شود؛ چون نتوانسته‌ایم خودمان را درست معرفی کنیم و اگر حسابداران، دولت و مجلس را متوجه نکنند، آنها متوجه نمی‌شوند. این نماینده مجلس تصریح کرد: بسیاری در بدنه دولت و مجلس و در بدنه حاکمیت، انضباط مالی را در برابر انعطاف مالی می‌بینند و از دیدگاه آنها، مدیری که دستش باز نباشد و انعطاف ایجاد نکند به درد نمی‌خورد؛ بنابراین از حسابداری، فراری هستند؛ زیرا فکر می‌کنند همه کارهایشان باید بررسی شود.
عثمانی سپس به تصویب انجام حسابرسی عملیاتی به‌عنوان یکی از کارهایی که در مقررات مالی دولت توسط مجلس انجام شده، اشاره کرد.

باید به حسابداری افتخار کنیم
اما در این میان مدیرعامل بورس انرژی معتقد بود که حرفه حسابداری در کشور ما ناشناخته نیست و اتفاقا یکی از حرفه‌های بزرگ و تاثیرگذار کشور است که باید به آن افتخار کرد. دکتر سیدعلی‌حسینی، در این نشست گفت: فارغ‌التحصیلان کارآمد حسابداری، موسسات حسابرسی بزرگ که مبتنی‌بر نیروهای داخلی هستند و کار حسابرسی شرکت‌های بزرگ را انجام می‌دهند، گروه‌های حسابداری متعدد در دانشگاه‌های بزرگ کشور در رتبه‌های مختلف، استادان خوب و انجمن‌های علمی و حرفه‌ای این حوزه، از قابلیت‌های این رشته و حرفه است؛ بنابراین شناساندن حرفه و آشنایی مردم و دست‌اندرکاران در اختیار خودمان است. معاون سابق سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: اگر در بازار سرمایه، رشدی اتفاق افتاده است، به دلیل رشد حسابداری است؛ زیرا مهم‌ترین دارایی یک شرکت در بازار سرمایه، اطلاعات است و حسابداران که به این اطلاعات اعتبار می‌دهند، نقش مهمی دارند و در اقتصاد کلان نیز همین طور است. حسینی با اشاره به دیدار خود با مدیران مرکز آمار ایران یادآور شد: سامانه‌های اطلاعاتی بازار سرمایه، کمک زیادی به مرکز آمار ایران کرده است که این از افتخارات حرفه حسابداری است. مدیرعامل بورس انرژی تاکید کرد: ما باید برای حسابداری و حسابرسی یک برنامه راهبردی بلندمدت و نقشه راه داشته باشیم و متولیان حرفه باید برای آینده فعالان حرفه و معشیت فارغ‌التحصیلان برنامه داشته باشند.

چقدر به حسابداران میدان داده‌اند؟
در ادامه نشست، پرتوی، نخستین سوال را از پورابراهیمی پرسید: «چرا در کشور ما مفاسد اقتصادی- مالی دولتی وجود دارد؟ آیا قوانین مشکل دارد؟ چرا شفاف‌سازی مطلوب در پرونده‌های مالی به درستی انجام نمی‌شود؟ آیا مجلس تمایل دارد در قوانینی که وضع می‌کند از لشکر یک میلیون نفری حسابداران استفاده کند؟ تاکنون چه میزان استفاده کرده است؟» پورابراهیمی پاسخ داد: چند کار مهم باید در کشور انجام دهیم و یکی از این کارها شفافیت اطلاعات اقتصادی است. در حال حاضر 70 درصد بنگاه‌های اقتصادی، متعلق به دولت و نهادهای حاکمیتی است که به دلیل ساختار وابسته این بنگاه‌ها به طور غیرمستقیم در اختیار دولت است، به عنوان مثال بیمه‌ها، بانک‌ها و پتروشیمی‌ها از طریق صندوق‌های بیمه‌ای در اختیار وزارت رفاه است همچنین بنیادها، ستادها و نهادهای شبه دولتی با توجه به این رویکرد از ساختار غیرشفافی برخوردارند. این عضو شورای عالی بورس ادامه داد: یکی از اقداماتی که می‌توان از آن به عنوان سند افتخار مجلس یاد کرد این است که در کمیسیون ویژه، قانونی تصویب کردیم که کلیه بنگاه‌های اقتصادی فارغ از مالکیت خود، موظفند صورت‌های مالی خود را نزد سازمان بورس افشا کنند. وی با اشاره به اینکه هدف ما شفافیت اطلاعات اقتصادی و کارآمدی اقتصاد کشور است، گفت: کلیه بنگاه‌ها اعم از بنگاه‌های متعلق به خیریه‌ها، مجموعه شرکت‌های آستان قدس رضوی، مجموعه موقوفات کشور، مجموعه وابسته به نهادهای نظامی و... مشمول این قانون خواهند بود که در حال حاضر چهار ماه از تصویب آن گذشته و دو ماه دیگر باید عملیاتی شود. پورابراهیمی سپس گفت: البته این قانون تبصره دارد که نهادهای امنیتی و شرکت‌هایی که کار امنیتی می‌کنند، با تصویب شورای عالی امنیت ملی از شمول این قانون خارج هستند. نماینده مردم کرمان ادامه داد: یکی از دلایل بروز فساد این است که اشراف ناظران ما بر حوزه‌ها، متناسب با توسعه اقتصادی اتفاق نیفتاده است، در حالی که بسیاری از تخلفات را از همان ابتدا می‌توان کشف کرد. وی افزود: بهبود رفتار و اخلاق حرفه‌ای حسابداران، پر کردن خلأهای قانونی و اشراف بر حوزه‌های تخصصی می‌تواند بسیار موثر باشد. پورابراهیمی یادآور شد: ما معمولا در تصویب طرح‌ها و لوایح، چندین مجموعه تخصصی از جمله اتاق بازرگانی، نمایندگان دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور را دعوت می‌کنیم. دبیرکل انجمن حسابداری ایران در ادامه سوالات خود از عرب‌مازار پرسید: «شما دومین دوره است که در شورای عالی جامعه حسابداران رسمی حضور دارید آیا فکر می‌کنید «جامعه» به اهداف خود رسیده است و به رشته حسابداری کمک می‌کند نه فقط به دو هزار عضو خود؟»عرب‌مازار پاسخ داد: جامعه حسابداران رسمی، نهاد جدیدی است که به دلیل مسائل قانونی حاکم بر آن از محدودیت‌هایی برخوردار است و نهادهای دولتی نیز علاقه‌ای به واگذاری ندارند. از سوی دیگر در شورای عالی نیز تصمیم‌های شورایی با مشکل روبه‌رو است و رسیدن به نتایج را کند می‌کند. وی یادآور شد: اگر این موانع را کنار بگذاریم، شورا اقدامات خوبی را در دو سال گذشته انجام داده، البته شاید آن گونه که اعضای جامعه انتظار دارند نتوانسته است انتظارات آنها را برآورده کند گرچه اعضای شورا، صادقانه کار و تلاش می‌کنند و منافع مادی ندارند.

حسابداران در مجلس جایی ندارند
پرسش بعدی پرتوی از نماینده مردم بانه پرسیده شد: «چه کسی مخالف گرفتن مالیات بر دارایی است؟»
عثمانی پیش از اینکه به طور مشخص به این پرسش، پاسخ دهد در واکنش به گفتار پورابراهیمی، همکار مجلسی خود گفت: حسابداران در کارگروه‌ها و مرکز پژوهش‌ها هیچ نقشی ندارند. چند درصد حسابداران دیوان محاسبات، حسابداری خوانده‌اند؟ چه تعداد از مستشاران دیوان محاسبات حسابدارند! وقتی ما نمایندگان، تعداد رشته‌های حسابداری را در حوزه‌های انتخابیه خود افزایش می‌دهیم تا عملکردمان محسوب شود و بعد به ما رای بدهند، وضعیت آموزش حسابداری این گونه می‌شود و عامل اینها ما هستیم در مجلس! عثمانی تصریح کرد: یک عده که صاحبان مال و ثروت هستند و نفوذ زیادی دارند، فوریت‌های ما را از بین می‌برند و درمسیر تصویب و اجرای قوانین مشکل ایجاد می‌کنند.
این نماینده مجلس ادامه داد: فارغ‌التحصیلان حسابداری، با حسابداری غریبه شده‌اند و یک لیسانس حسابداری نمی‌تواند نمره 10 را در اصول حسابداری یک بگیرد و همه یک میلیون فارغ‌التحصیل این رشته حسابداری بلد نیستند. اگر همه جمعیت 70 میلیونی کشور، لیسانس داشته باشند با یک میلیون نفر حسابدار، باید یک‌هفتادم مجلس، حسابداران بودند اما ما الان جایی نداریم و تا افرادی در بدنه دولت، مجلس و حاکمیت نداشته باشیم که بتوانند نقش ما را به درستی بیان کنند، وضعیت به همین گونه خواهد ماند. وی یادآور شد: در مرکز پژوهش‌های مجلس، بحث‌های مالی و اقتصادی بسیاری مطرح است، آنها فارغ‌التحصیل اقتصاد دارند اما حسابدار ندارند و این یعنی ما جایمان را باز نکرده‌ایم. اما در ادامه پرتوی از حاضران در نشست اول خواست در چند جمله، گفته‌های خود را خلاصه بیان کنند. عرب‌مازار: مسائل مطرح شده چندبعدی است و مجموعه مطالب باید با هم در نظر گرفته شود تا در جهت ارتقای حرفه تلاش کنیم. پورابراهیمی: مالیات بر دارایی جایگاه ویژه‌ای دارد و اجرای آن حذف نشده اما به تاخیر افتاده است زیرا نگرانی‌هایی به دلیل ایجاد آثار تورمی به وجود می‌آورد. من در نشست‌هایی با متولیان بازار سرمایه گفته‌ام که باید افراد متخصص وارد بدنه مجلس شوند اما آنها قبول نکردند، پس اگر کسانی می‌خواهند برای حرفه حسابداری دلسوزی کنند به مجلس بیایند و ما امیدواریم مجلس
پر از متخصصان شود. حسینی: خدا را شکر می‌کنم که توفیق داده حسابداری بخوانم و افتخار می‌کنم. در حق حسابداران جفا شده است اما به نظر من هر شریک موسسه یا مدیر حسابرسی که در یک مجمع شرکت می‌کند مثل این است که در صحن مجلس شرکت کرده است. اگر مجلس علاقه‌مند است از نظر حسابداران استفاده کند، حسابداران خوبی وجود دارند. عثمانی: شاید خوشبختی همین باشد: داشتن هدفی جز خود، اندیشیدن به چیزی جز خود و خود را اگر نه ایثار کردن دست کم از یاد بردن.

حسابداران متحد نیستند
پرتوی در نشست دوم که با حضور تعدادی از چهره‌های پیشکسوت حرفه و رشته حسابداری برپاشد، اولین سوال را این‌گونه مطرح کرد: «چرا تعامل بین ارگان‌های علمی و حرفه‌ای حسابداری تاکنون ایجاد نشده است؟»غلامرضا سلامی در پاسخ به این سوال گفت: شاید به این دلیل باشد که تا قرار است وحدت ایجاد شود، از روی عمد یا سهو، اتفاقی می‌افتد که وحدت ایجاد نشود و افرادی که راجع به وحدت صحبت می‌کنند در نهایت خود را برتر معرفی می‌کنند.
این عضو انجمن حسابداران خبره ایران ادامه داد: حسابداران بخش خصوصی در شورای بورس، شورای پول و اعتبار، هیات تشخیص صلاحیت حسابداران رسمی و... حضور ندارند و همه حسابداران موجود در این بخش‌ها، دولتی هستند زیرا بخش خصوصی اتحاد ندارد. سلامی افزود: ما باید تلاش کنیم در همه جا حرفمان را بزنیم و از تخصص موجود در حرفه، جهت تعالی کشور استفاده کنیم. باید تلاش کنیم بین دولت و بخش خصوصی وفاق ایجاد شود و از وجود تک‌تک حسابداران با صلاحیت حرفه‌ای استفاده کنیم.
این حسابدار رسمی در پاسخ به دیگر سوال پرتوی در خصوص چگونگی ایجاد الفت بین حرفه حسابداری گفت: یک انجمن حرفه‌ای در کشورهای پیشرفته، نقش اساسی در تربیت حسابداری حرفه‌ای دارد و دانشگاه‌ها حسابدار حرفه‌ای تربیت نمی‌کنند بلکه آنها نگهبان دانش حسابداری هستند و آن را توسعه می‌دهند اما کسی را برای بازار کار آماده نمی‌کنند. سلامی تاکید کرد: اگر یک انجمن بتواند اعضایی را به جامعه معرفی کند که کارفرما چشم بسته بگوید «اگر تو عنصر فلان انجمن بودی ما تو را قبول می‌کنیم و نیاز به امتحان نداریم» آن موقع موفق خواهیم بود.

آرامش در حرفه برقرار شده است
سوال پایانی نشست دوم از دکتر مهدی کرباسیان، رئیس شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران پرسیده شد: «جامعه حسابداران رسمی چه اقداماتی برای شناساندن حسابداران به وزارت اقتصاد یا وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام داده است؟»
کرباسیان پاسخ داد: همه عزیزان در همه دوره‌ها تلاش کرده‌اند جایگاه حسابداری را اعتلا بخشند اما محدودیت های ما اقتصاد دولتی کشور است که الان دارد «خصولتی» می‌شود و این واقعیتی است که باید بپذیریم. وی افزود: بخش خصوصی به معنای سرمایه‌گذار، سرمایه‌دار و کارآفرین و سازمان کنترل‌کننده و حسابرس جایگاه واقعی خود را در این اقتصاد پیدا نمی‌کند اما جامعه حسابداران رسمی و شورای عالی جامعه ارتقای این جایگاه را وظیفه خود می‌داند. وی یادآور شد: جایگاه مستقل حسابدار رسمی و حساب و کتاب در سال‌های قبل مخدوش شده بود اما طی یک سال گذشته، شورای عالی جامعه جلساتی با وزیر اقتصاد برگزار کرد. این هفته با رئیس کل بانک مرکزی و بعد با هیات مدیره بورس و شورای بورس جلسه خواهیم داشت. همچنین با تک‌تک وزرا دیدار خواهیم کرد زیرا مجموعه دولت باید برای اصلاح اساسنامه رای بدهد. کرباسیان تاکید کرد: دولت ادعا کرده که نقدپذیر است پس ما باید از همه مسیرها از جمله مطبوعات، نامه‌نگاری و انجمن‌های علمی و حرفه‌ای، جایگاه حسابداری را به مسوولان کشور یادآور شویم. وی سپس گفت: متاسفانه مجلس و دولت، دیوان محاسبات و سازمان حسابرسی و بازرسی کل کشور را محور حسابرسی می‌دانند و جامعه حسابداران رسمی را به حساب نمی‌آورند. کرباسیان در پایان گفت: صادقانه می‌گویم ظرف یک سال گذشته، آرامش در سیستم حسابداری و حسابرسی حاکم شده است اما باید تلاش کنیم رابطه بهتری با وزارت اقتصاد برقرار کنیم.

دنياي اقتصاد