در بسياري از کشورها شهروندان در مقابل حقوق و خدماتي که از دولت دريافت مي کنند وظايفي را هم برعهده دارند که پرداخت ماليات بعنوان تامين کننده منابع مالي خدمات دولتي يکي از اصلي ترين آنها محسوب مي شود. البته اين رويه و روش معقول از قديم در کشور ما بدليل اتکا و وابستگي به درآمدهاي نفتي کمتر مورد توجه بوده، اما خوشبختانه وصول ماليات طي دهه هاي اخير مورد تاکيد دولتمردان و کارشناسان اقتصادي قرار گرفته بطوريکه حتي اين موضوع را مي توان در رفتار اقتصادي مردم هم مشاهده نمود نمونه بارز آن را مي توان ارائه اظهارنامه هاي مالياتي در سالهاي اخير عنوان نمود. با عنايت به اينکه زمان زيادي براي ارائه اظهارنامه هاي مالياتي عملکرد 1392 به ادارات امور مالياتي باقي نمانده است. در ادامه به نکاتي اشاره مي شود که مي تواند به آگاهي هرچه بيشتر موديان کمک نموده و آنان را از زيانهاي احتمالي بر حذر دارد. معمولاً ماليات مبلغي است که دولت براساس قانون و بمنظور تقويت عمومي حکومت و تامين مخارج عامه از اشخاص، شرکتها و موسسات دريافت مي کند. مالياتها به دو نوع مستقيم و غيرمستقيم قابل تفکيک مي باشد که مهمترين ماليات غيرمستقيم ماليات بر ارزش افزوده مي باشد. مالياتهاي مستقيم، مالياتهايي هستند که از موديان در هنگام تحصيل درآمد يا دارايي اخذ مي شود. براساس قانون، مالياتهاي مستقيم داراي دو بخش اصلي ماليات بر دارايي و ماليات بر درآمد مي باشد. ماليات بر دارايي از ماليات بر ارث و حق تمبر تشکيل مي شود. ماليات بر درآمد شامل: ماليات بر درآمد املاک، ماليات بر درآمد کشاورزي، ماليات بر درآمد حقوق، ماليات بر درآمد مشاغل، ماليات بر درآمد اشخاص حقوقي، ماليات بر درآمد اتفاقي مي باشد. نظر به اينکه طيف وسيعي از موديان شامل صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقي مي باشند از اينرو کوشش خواهد شد وظايف اين دو دسته از موديان قبل از هر گروه ديگر مورد بررسي قرار گيرد. الف) وظايف صاحبان مشاغل صاحبان مشاغل براساس قانون مالياتها از لحاظ تشخيص درآمد مشمول ماليات به 3 گروه عمده تقسيم مي شوند. گروه نخست مشاغلي که مکلف به نگهداري دفاتر روزنامه و کل مي باشند. گروه ديگر شامل آندسته از صاحبان مشاغل که مکلف اند دفتر درآمد و هزينه نگهداري نمايند. و بالاخره گروه سوم مشاغلي هستند که الزامي به نگهداري دفاتر قانوني و يا مشاغل ندارند. شايان گفتن است که صاحبان مشاغل بند الف (گروه نخست) موظف هستند دفاتر روزنامه و کل مورد استفاده در سالجاري خود را قبل از سال در اداره ثبت شرکتها پلمب نمايند. در حاليکه دفاتر مشاغل در ادارات امور مالياتي پلمب مي گردند. صاحبان مشاغل مکلف اند اظهارنامه مالياتي عملکرد 1392 خود را که شامل ترازنامه و حساب سود و زيان يا حساب درآمد و هزينه يا خلاصه وضعيت درآمد و هزينه است تا پايان تيرماه 1393 به اداره امور مالياتي ارائه و ماليات متعلق را به نرخ ماده (131) قانون محاسبه و پرداخت نمايند. ضمناً موديان مي توانند اظهارنامه هاي خود را بصورت الکترونيکي از طريق سامانه WWW.TAX.GOV.IR ارائه و ماليات را نيز پرداخت نمايند. در صورتي که آخرين روز مهلت يا موعد مقرر براي ارائه اظهارنامه يا ساير اوراقي که مودي مالياتي بموجب مقررات مکلف به ارائه آن مي باشد مصادف با تعطيلات رسمي باشد. اولين روز بعد از تعطيلي موعد مقرر جهت ارائه اظهارنامه يا اوراق مذکور محسوب خواهد شد. همچنين صاحبان مشاغل مکلف اند ظرف 4 ماه از تاريخ شروع فعاليت مراتب را کتباً به اداره امور مالياتي محل اعلام نمايند. رعايت اين امر موجب مي شود که فعالان اقتصادي بتوانند از کليه تسهيلات و معافيتهاي مالياتي برخوردار شده و مشمول جريمه نيز نمي گردند. البته اين حکم در مورد صاحبان مشاغلي که براي آنها از طرف مراجع ذيربط پروانه يا مجوز فعاليت صادر گرديده است، نخواهد بود. اداره امور مالياتي مي تواند براي رسيدگي به اظهارنامه يا تشخيص درآمد مودي به کليه دفاتر اسناد و مدارک مربوطه مراجعه و رسيدگي نمايد و مودي نيز مکلف به ارائه آنها مي باشد. در غير اينصورت بعداً به نفع او در امور مالياتي آن سال قابل استناد نخواهد بود. ضمناً بموجب ماده (230) قانون مالياتها در صورتي که اسناد و مدارکي از مودي نزد اشخاص ثالث باشد، اشخاص مذکور مکلف اند در صورت درخواست اداره امور مالياتي، دفاتر و نيز اصل يا رونوشت اسناد مربوط و هرگونه اطلاعات مربوط به درآمد مودي يا مشخصات او را ارائه دهند وگرنه در صورتي که در اثر اين استنکاف آنها زياني متوجه دولت شود به جبران زيان وارده به دولت محکوم خواهند شد.

اسماعيل استاد محمد