[Zohreh Gholami]

زندگی نامه حضرت احمد بن موسی بن جعفر (ع) - (شاهچراغ)

احمد بن موسي بن جعفر(ع)، از فرزندان امام موسي كاظم(ع) است، نام مادر ایشان (ام احمد) است.⁽¹⁾ ایشان ملقب به "سيد السادات" و "شاه چراغ" هستند. حضرت شاه چراغ از شخصيت‏هاي عالي مقام و جليل القدر و پرهيزكار بود.⁽²⁾ درباره زندگی حضرت شاهچراغ منابع زیادی وجود ندارد و در برخی اسناد به شرح بعضی از دوران زندگی آن حضرت پرداخته شده است.


ولادت
ولادت حضرت احمد بن موسی بن جعفر (ع) کاملاً مشخص نیست و مورخان با هم در این باره اختلاف نظر دارند به همین دلیل شورای عالی انقلاب فرهنگی روز ششم ذیقعده مصادف با پنجمین روز از دهه کرامت را به نام روز بزرگداشت حضرت شاهچراغ (ع) ثبت کرد.


درباره رابطه حضرت شاهچراغ با پدر بزرگوارشان باید یادآور شد که امام كاظم(ع) او را دوست داشت و ملكي از خود را بدو بخشيد و او را به بخشندگي و دليري ستود.


بیعت احمد بن موسی بن جعفر (ع) با امام رضا (ع)
مورخان گزارش داده‏اند كه پس از شهادت امام كاظم(ع)، مردم مدينه به لحاظ شخصيتي كه احمد داشت، به در خانه او رفته و با وي بيعت كردند و او پيشاپيش جمعيت به مسجد پيغمبر رفت و خطبه‏اي خواند و به مردم گفت: "اي كساني كه با من بيعت نموده‏ايد! بدانيد كه من خودم با برادرم علي (علي بن موسي الرضا(ع)) بيعت كرده‏ام و او واجب الاطاعة است. بر من و شما است كه از او اطاعت كنيم". سپس از منبر پايين آمده و به اتفاق همه مردم به در خانه برادرش رفته و با حضرت بيعت كردند.


ورود حضرت احمد بن موسی بن جعفر (ع) به ایران
درباره آمدن احمد بن موسي(ع) به ايران و انگيزه او مطالب زیادی گوناگون وجود دارد و اين قسمت از زندگي وي فاقد شفافيت است. بعضی مورخان می نویسند: احمد در بغداد ساكن بود و آن گاه كه خبر شهادت و در گذشت ناگهاني امام رضا(ع) را شنيد، شديداً ناراحت شد و گريه نمود. آن گاه با همراهاني بسيار (حدود سه هزار نفر) به خون خواهي و انتقام از مأمون خروج كرد و روي به ايران نهاد. بر پايه اين گزارش او در قم و ري با سپاهيان مأمون جنگيد و سرانجام به خراسان آمد و در جايي نزديك اسفراين طي جنگ با لشكريان مأمون كشته شد.

در کتب دیگر نیز آمده كه احمد پيش از درگذشت امام رضا(ع) و مقارن با ولايت عهدي او همراه جماعتي قصد ايران كرده تا به برادرش ملحق شود. بر اساس اين گزارش حركت او به طرف فارس بود. اين گزارش نيز به صورت‏هاي گوناگون بيان شده است. برخي آورده‏اند كه عامل مأمون در نزديكي شيراز با او جنگيد. هنگامي كه ياران احمد شنيدند امام رضا(ع) وفات يافته است، متفرق شدند و به سوي شيراز رفتند.


شهادت و آرامگاه حضرت شاهچراغ (ع)
درباره نحوه شهادت و آرامگاه حضرت شاهچراغ  نیز اختلافات بسیار وجود دارد.
بعضی می گویند: در اسفراين به شهادت رسيد و در همان جا دفن شد و زيارتگاه او همان جا است، بر اين اساس قبر احمد در اسفراين و يا مكان‏هاي ديگر بوده و آرامگاه شيراز مربوط به احمد بن موسي نيست.
عده ای بر این عقیده هستند که:  احمد در شيراز در جنگ با عامل مأمون شهيد شد و يا اين كه در شيراز مخفي شد و بعد وفات نمود و در همان جا دفن گردید.
امين بعد از گزارش آناني كه محل دفن احمد را اسفراين و يا مكان ديگر مي داند، مي نويسد: "... و هذا غريب مخالف للمشهور من ان مشهده شيراز...".⁽³⁾ حقيقت امر آن است كه به طور قاطع نمي‏توان گفت قبر وي در كجا است، ولي شواهد و قرائن ديدگاه آناني را كه قايل هستند شيراز محل دفن احمد مي باشد، تأييد ميكند و مشهور همين است. محسن امين بعد از بيان عقيده آناني كه محل دفن احمد بن موسي را در اسفراين و يا مكان ديگر مي دانند، مي نويسد: اين عقيده بعيد و مخالف با عقيده مشهور است كه محل شهادت و قبر او شيراز مي باشد.⁽³⁾

تاريخ وفات احمد دقيقاً معلوم نيست، ولي برخي تاريخ وفات را حدود 203 كه همزمان با شهادت امام هشتم(ع) است ذكر نموده‏اند.(4)



پانویس:
1- در مورد مادر او گفته شده ملقب به ام احمد بوده اما اینکه اسم دقیق اوچیست ظاهرا مطلبی نیست. 
2- اعيان الشيعه، ج 3، ص 191.
3- اعيان الشيعه، ج 3، ص 191 - 193.
4- دايرة المعارف بزرگ اسلامي، ج 7، ص 9؛ ريحانة الادب، ج 4 - 3، ص 51.


شاهچراغ، عبدالعظیم حسنی، امام رضا (ع)، امام موسی کاظم (ع)، ام احمد، برادر امام رضا، حضرت معصومه (س)، آرامگاه حضرت معصومه (س)، دهه کرامت، امام هشتم (ع)، احمد بن موسی بن جعفر (ع)، فزند امام کاظم (ع)، کاظمین، مشهد، حرم مطهر، شیراز، مسجد پیغمبر، پیشگامان متا