[Zohreh Gholami]

آموختن مهارت‌هاي روابط اجتماعي به فرزندان

به نظر مي‌رسد دوستيابي به آساني بازي با بچه باشد، اما اگر شما به کودک و نوجوان خود توجه کنيد، خواهيد ديد که اين کار چقدر دشوار است. يک کودک دو ساله به نوبت دقايقي روي تختخواب مي‌خوابد و دقايقي ديگر را صرف گرفتن اسباب‌بازي مورد علاقه‌اش مي‌کند.

يک کودک چهار ساله ممکن است يک ساعت با دوست خود بازي کند، ولي دست آخر كه کار به داد و فرياد برسد، مي‌گويد: «من تو را دوست ندارم، تو دوست من نيستي.» کودکاني که پر جنب و جوش هستند و به راحتي با ديگران گرم مي‌گيرند و به صورت خاص حساسيت از خود نشان نمي‌دهند، مي‌توانند به راحتي دوستيابي کنند. اما آن‌ها نيز به راهنمايي‌هاي والدين‌شان نيازمندند.‏



آموختن مهارت‌‌هاي اجتماعي به فرزندان‏
آموختن مهارت‌هاي روابط اجتماعي يکي از دشوارترين مراحل رشد است که يک کودک با آن مواجه است و يکي از عوامل مهم و حساس در موفقيت‌هاي بعدي او است.
اهميت روابط دوستانه در دوران مدرسه بيشتر خودنمايي مي‌کند. زماني که بچه‌ها از محيط خانواده بيرون مي‌آيند و متوجه محيط خارجي مي‌شوند، روابط با دوستان از جمله موارد مهم براي آنان خواهد بود. در هشت سالگي کودک مي‌تواند رابطه‌اي نزديک با دوست خود برقرار کند و بفهمد که او چه فکر مي‌کند و چه احساسي دارد.

به مرور زمان هر چه کودک مهارت بيشتري در روابط دوستانه پيدا مي‌کند، روابط بين آن دو بيشتر و دو طرفه مي‌شود. بچه‌ها به طور طبيعي جلب کساني مي‌شوند که داراي شرايط فيزيکي يکسان، علاقه‌هاي مشابه و فعاليت‌هاي يکسان هستند.  بعضي از کودکان دوستان فراواني دارند و بعضي با يک نفر براي يک مدت زمان خاص ارتباط دوستي برقرار مي‌کنند. در حالي که مهارت‌هاي دوستيابي به طور طبيعي با رشد و بلوغ کودک افزايش مي‌يابد، والدين بايد در اين مورد مداخله کنند و به آن‌ها کمک‌هاي لازم را برسانند.‏


روش‌هاي رفتار دوستانه‏
اگر فرزند شما دوستان زيادي دارد، يا فقط چند تايي دوست دارد، حتما چند نکته را رعايت کنيد:
ـ در خانه به روي دوستانش، به خصوص آن‌هايي که مورد تأييد شما هستند باز باشد.
ـ فرزند خود را به پيوستن به گروه‌ها (مطمئن شويد که آن گروه مورد اطمينان شما باشد) تشويق کنيد.
ـ او را در مقابل دوستانش سرزنش و تحقير نکنيد. اين کار نه تنها اثر سازنده‌اي ندارد، بلکه او را از شما دور مي‌كند.
ـ تلاش کنيد از گفتن کلماتي مثل خجالتي، خسيس يا «بدون رفيق» پرهيز کنيد. چنين کلماتي فقط باعث بروز رفتاري مي‌شود که شما خواهان آن نيستيد.
‏ـ به او اجازه دهيد در حد قابل قبول با تلفن صحبت کند. چون براي بعضي از نوجوانان، صحبت با تلفن راحت‌تر از صحبت رودررو است.
ـ کودک خود را با انبوهي از مسئوليت‌ها و برنامه‌ريزي‌ها مشغول نکنيد. تلاش کنيد فرصت کافي براي دوستيابي و رشد اين خصلت به او بدهيد.
ـ به او اجازه دهيد لباس مناسبي را که همه دوستانش مي‌پوشند، او هم بخرد و بپوشد. او دوست دارد خود را در جمع دوستان صميمي حس کند.‏


به آنها در حفظ دوستي‌ها کمک کنيد‏
مشکلات با دوستان، گاه نوجوان را تحت تأثير قرار مي‌دهد. زماني که چنين اتفاقي مي‌افتد شما بايد به احساسات فرزند خود توجه کنيد و بعد زماني که ناراحتي او كمتر شد، به او نصيحت‌هاي کوچک کنيد. قبول و درک احساسات او، به وي قدرت مواجه شدن با دوستانش در روز بعد را خواهد داد. طرد شدن از طرف دوستان و از طرف اهل خانه براي نوجوان تحمل ناپذير است.‏


چه مواقعي مداخله کنيم؟‏
همه پدر و مادرها کم و بيش با دوستان فرزندان خود مشکل دارند. وظيفه شما اين است که از دوران دبستان به کودک خود کمک کنيد تا با گروه‌هاي مثبت ورزشي و گروه‌هاي دانش‌آموزي مدارس يا جمعي که به فعاليت خاصي علاقه‌مند هستند، همکاري کند و از جذب او به گروه‌هايي که فعاليت‌هاي نامناسب و منفي دارند، جلوگيري کنيد. با داشتن دوستان خوب شرايط روحي کودک متغير است و بالا و پايين دارد و بسياري از والدين واقعاً نمي‌دانند که در مقابل آن چگونه رفتاري داشته باشند.

پسر هشت ساله شما بيرون از خانه با دوستش مشغول دعوا است. شما چه مي‌کنيد؟ بيرون مي‌رويد و در دعواي آن‌ها داوري مي‌کنيد؟ دوستش را به خانه خودشان و پسرتان را به اتاقش مي‌فرستيد؟ شروع مي‌کنيد به يک سخنراني درباره چگونگي رفتار دوستان با هم و اين که نبايد اين گونه عمل مي‌کردند؟ يا کاري نمي‌کنيد و آرزو مي‌کنيد که آن‌ها خودشان مشکل را حل کنند؟ بسته به شرايط و خصوصيات بچه‌ها، هر کدام از شرايط بالا مي‌توانند مؤثر باشد.

اما معمولاً، هر چه شما کمتر مداخله کنيد، کودک شما بيشتر در مورد روابط با دوستان آموزش مي‌بيند. بعضي مواقع راه حل انتخابي کودکان با آن چه بزرگسالان توقع دارند، يکسان نيست. اما سرانجام خودشان راه مناسب را پيدا مي‌کنند. بسياري از والدين نگران اين هستند که کودک‌شان دوستي براي خود ندارد.

اگر متوجه شديد که فرزند 10 ساله شما اوقات زيادي را به تنهايي مي‌گذراند، بعضي اوقات بيمار است، يا علاقه‌مند به دوستي با بچه‌هاي کم سن و سال‌تر از خود يا بزرگ ترها است، بهتر است با معلم او يا مسئول مدرسه صحبت کنيد. ببينيد آيا آن‌ها مي‌توانند براي او هم بازي و دوست مناسبي بيابند. يک روز بعدازظهر دوستش را به خانه دعوت کنيد و ببينيد که مي‌تواند اوقات خوبي با او داشته باشد. شما ممکن است به کودک کمک کنيد تا دوستي را که يک سال از او بزرگ‌تر يا کوچک‌تر است پيدا کند.

کودکاني که تفاوت سني کمي دارند، مي‌توانند روابط بهتري در بازي با هم داشته باشند. بعضي بچه‌ها در ارتباط اجتماعي و رفتار در جمع دوستان مشکلات فراواني دارند. بعضي از آن‌ها دير به نتيجه مي‌رسند و بعضي در جلب توجه توانا نيستند. در اين شرايط بهتر است معلم يا والدين، اين آموزش‌هاي اجتماعي را که آن‌ها به صورت طبيعي به دست نياورده اند، به آن‌ها بياموزند.‏