[Zohreh Gholami]

نقص توجه

نقص توجه نوعی از اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی (ADHD) است. اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی از شایع ترین اختلالات رفتاری کودکان است. ۳ تا ۵% از کودکان به آن مبتلا هستند. این اختلال در دوران کودکی ظهور می‌کند و معمولاً همراه با پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی است.بیشتر مبتلایان در سنین مدرسه دچار مشکلات یادگیری می‌شوند که افتراق این افراد از مبتلایان به اختلال یادگیری بسیار مهم است.

نقص توجه در پسران شایع‌تر از دختران است. این اختلال از کودکی شروع می‌شود و حدود ۸۰ % مبتلایان معمولاً در نوجوانی رو یه بهبودی می‌روند. اگرچه تا آخر عمر جنبه‌هایی از آن باقی خواهد ماند. بدون درمان تنها یک سوم تا نصف کودکان دچار ADHD می‌توانند با علائم خود در زندگی سازگار و منطبق باشند و بقیه مستعد بروز مشکلات ثانویه خواهند بود.

داروی اختصاصی و پرکاربرد این اختلال متیل فنیدیت است که با نام ریتالین شناخته شده تر می‌باشد. تجویز ریتالین بهتر است توسط روانپزشکان کودک و نوجوان صورت گیرد. در صورت بروز اختلالات یادگیری خصوصا اختلال در خواندن و نوشتن علاوه بر مصرف دارو باید کودک از روشهای ویژه آموزشی بهره ببرد. متخصصین گفتار درمانی و روانشناسی کودکان استثنایی به درمان مشکلات این کودکان در حیطه یادگیری خواندن و نوشتن می‌پردازند.


میزان شیوع
معمولاً منظور از ADHD نوع ترکیبی آن (بیش فعالی + نقص توجه) می‌باشد. نوع ترکیبی ADHD شایع‌ترین نوع یافت شده آن در کودکی است. درجه شیوع نرخ ترکیبی ۲ تا ۱۰ درصد حتی بیشتر برای کودکان آمریکاست. در تحقیقی که در اردیبهشت ماه ۱۳۸۵ در شیراز برای شیوع نقص توجه در بین ۱۳۱۱ کودک دبستانی انجام گرفت؛ تعداد ۱۱۱ نفر(۸/۵ درصد) دارای اختلال ترکیبی۶۸ نفر(٪۵/۲) دارای اختلال نقص توجه، ۶۶ نفر (۵٪) دارای اختلال بیش فعالی و تکانشگری بودند. مقایسه فراوانی بروز اختلال نقص توجه، بیش فعالی و تکانشگری و اختلال ترکیبی در گروه‌های سنی مختلف در جدول ۳ نشان داده شده است. در گروه‌های سنی ۷ و ۱۱ ساله بروز اختلال ترکیبی بیش از سایر گروه‌ها بود اما بروز بیش‌فعالی و تکانشگری در ۸ سالگی افزایش و سپس پس از ۸ سالگی کاهش داشت. بروزاختلال نقص توجه در ۱۱ سالگی افزایش نشان داد.

یک تحقیق جالب در کانادا نشان داد که میزان ماکزیمم ADHD در بعضی سال ها برای پسران بین ۶ تا ۹ سال بالا و برای سنین ۱۴تا ۱۵ سال پایین است؛ اگرچه میزان بروز ADHD در پسرها ۹ درصد است. در مقابل این میزان برای دختران ۳ درصد می‌باشد. (۱۹۸۹) کودکان با ADHD نوع بی‌توجه خیلی دیرتر و در سال‌های آخر دبستان برای تشخیص راهنمایی می‌شوند. در این نوع دختران شایع‌ترند. (۱/۴ درصد پسران، ۱/۳ درصد دختران).

Chae Kim و Noh در سال ۲۰۰۳ در کره متوجه شدند که ۹/۴ درصد از کودکان سرآمد مورد مطالعه‌شان دارای ADHD هستند. همچنین در مرکز گسترش سرآمدها در دنور حدود ۱۰ درصد از ۳۰۰۰ سرآمد مورد مطالعه تشخیص ADHD داشتند. هرچند آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد اما تعداد قابل توجهی از کودکان سرآمد با ADHD وجود دارد.


نقش ژنتیک
ADHD به صورت فامیلی ظاهر می‌شود. عوامل ارثی محکمی در مطالعهٔ خانواده‌ها، دوقلوهای همسان و غیرهمسان پیدا شد.(۱۹۹۲ و ۱۹۹۷). در یک مطالعهٔ استرالیایی بین ۱۹۳۸ خانواده با دوقلو مشخص شد که اگر یکی از دوقلوها ADHD داشته باشد، در همسان ۸۲ درصد و در غیرهمسان ۳۸ درصد برادر یا خواهر او هم داراست.