[Zohreh Gholami]

بيماري «آترواسکلروز» يا تصلب شريان‏ چیست؟

هنگامي که رسوبات چربي و ساير مواد در سرخرگ‌هاي بدن تجمع يابد، موجب تنگي آنها شده و عبور جريان خون دشوار مي‌شود که به اين حالت «تصلب شريان» يا همان «آترواسکلروز» مي‌‌گويند. اين وضعيت به انسداد عروق خوني قلب (سرخرگ‌ها) و در نتيجه بروز حمله قلبي يا درد قفسه سينه منجر مي‌‌شود. وقتي ديواره داخلي يک سرخرگ آسيب ببيند، يک نوع از سلول‌هاي خوني به نام پلاکت‌ در محل‌ صدمه ديده، گرد هم مي‌آيند. رسوبات چربي نيز در اين نقاط جمع مي‌شوند. در ابتدا رسوبات فقط شامل هزارها سلول‌ حاوي چربي است اما با پيشرفت اين فرآيند، پلاکت‌ها به لايه‌‌هاي عميق‌تر ديواره سرخرگ حمله مي‌کنند و موجب ايجاد زخم و رسوب پلاک مي‌شوند. مشخصه اصلي تصلب شريان، تجمع مقادير زياد رسوب چربي (پلاک) است.‏

مهم‌ترين خطر اين رسوبات، تنگ شدن مجراي سرخرگي است که خون در آن جريان مي‌يابد. وقتي اين حالت روي مي‌‌دهد بافت‌هاي بدن که از طريق سرخرگ مبتلا، تغذيه مي‌‌شوند، به مقدار کافي خون دريافت نمي‌‌کنند، به ويژه حين ورزش که اين نياز افزايش مي‌‌يابد. اين احتمال نيز وجود دارد که قطعه‌اي از رسوبات چربي از جدار رگ کنده شود و با جريان خون حرکت و در مکاني دورتر يک سرخرگ را مسدود کند. به اين حالت آمبولي سرخرگي مي‌گويند.‏

آترواسکلروز نوع ديگري از آرتريواسکلروز (‏arteriosclerosis‏) است، اما هر دو واژه اغلب به جاي هم استفاده مي‌شوند. واژه آرتريواسکلروز به سخت شدن سرخرگ اشاره دارد. بدن شما قادر است تا حدي خود را در برابر خطر باريک ‌شدن سرخرگ محافظت کند که اين کار را از طريق توليد تدريجي ارتباطات جديد سرخرگي که خون را از اطراف ناحيه تنگ شده منحرف مي‌‌کنند، انجام مي‌‌دهد. به اين حالت گردش جانبي يا موازي مي‌‌گويند.در صورت ابتلا به مقادير قابل توجه آترواسکلروز در يک بخش از بدن، احتمال وجود درجاتي از اين بيماري در ديگر قسمت‌هاي بدن نيز وجود دارد.

به عنوان مثال فردي که در اندام‌‌هاي تحتاني خود، گردش خون سرخرگي ضعيف دارد، به دليل وجود تنگي مشابه در سرخرگ‌هاي کرونر نسبت به آنژين يا حمله قلبي مستعدتر است.‏

در درمان اين بيماري از شيوه‌‌هاي خاصي به منظور باز کردن نواحي باريک شده در سرخرگ يا از عمل جراحي به منظور عبور ميان ‌بُر از روي پلاک‌‌ها استفاده مي‌‌شود. همراه آن اقداماتي براي کنترل تجمع پلاک‌‌ها در آينده انجام مي‌‌شود. اين اقدامات همچنين شامل نکات تغذيه‌اي و احتمالاً مصرف دارو است.‏

جعبه متن

دکتر محمدرضا محمدحسني متخصص بيماري‌هاي قلب و عروق ‏