[Zohreh Gholami]

سرطان کبد و راه های پیشگیری آن

سرطان كبد از نادرترين سرطان‌ها در جامعه ماست و در طول يك سال ممكن است 2 نفر به دليل ابتلا به اين بيماري به يك پزشك متخصص مراجعه كنند. اين‌ سرطان‌ در هر دو جنس‌ ديده مي‌شود، اما در مردان‌ شايع‌تر است.

سرطان كبد خود را با علايمي مانند كاهش وزن، لاغرشدن مفرط و بي‌اشتهايي نشان مي‌دهد. در بيماران مبتلا به سيروز يا نارسايي كبد، اين بيماري باعث تشديد عوارض كبدي مانند تشديد زردي، تورم و آب شكم و اختلال در هوشياري مي‌شود. علت اصلي ابتلا به اين نوع سرطان، نارسايي پيشرفته كبد يا ابتلا به سيروز است و بسياري از بيماران مبتلا به سرطان كبد، از قبل دچار نارسايي كبد يا سيروز بوده‌اند. مهم‌ترين راه پيشگيري از ابتلا به اين سرطان، پيشگيري از بيماري‌هايي است كه باعث ابتلا به سيروز كبدي مي‌شوند، اين بيماري‌ها شامل هپاتيت B و C و كبدچرب هستند. کبد چرب، جزيي از اختلال‌هاي سوخت‌وساز بدن يا نشانگان متابوليک است. علت اين اختلال، قند، چربي و فشارخون بالا، اضافه‌وزن، چاقي، کم‌تحرکي و رژيم غذايي نامناسب است.

اگر سيروز كبدي به دليل ابتلا به بيماري‌هايي مانند هپاتيت B اتفاق بيفتد، احتمال بروز سرطان كبد افزايش مي‌يابد. با اين حال به نظر مي‌رسد در نوعي از هپاتيت B و سيروز كبدي كه ابتلا به آن در ايران شايع است، بروز سرطان كبد قابل توجه و شايع نيست.

خوشبختانه سال‌هاست كه در ايران تزريق واكسن هپاتيت B انجام مي‌شود و افراد زيادي مصون شده‌اند. هپاتيت C نيز حاصل رفتارهاي پرخطري مانند استفاده از سرنگ‌هاي مشترك در تزريق موادمخدر به وسيله معتادان و رفتارهايي از اين قبيل است.

در جوامع غربي، علاوه بر هپاتيت‌هاي ويروسي، يكي ديگر از عوامل مهم و شناخته‌شده در ابتلا به سيروز و چروكيدگي كبد و متعاقب آن سرطان كبد، كبدچرب و عوارض ناشي از اين بيماري است. اما اين حالت هنوز در جامعه ايراني به وفور ديده نمي‌شود و شايع نيست. آمار شيوع ابتلا به سرطان كبد در جامعه ايراني با زندگي ماشيني امروزي، چند دهه ديگر ممكن است به آمار غربي‌ها نزديك‌تر شود. رعايت شيوه صحيح زندگي، اصلاح نوع تغذيه، داشتن وزن مناسب، مصرف‌نكردن غذاهاي پركالري و پرچرب نه‌تنها باعث كاهش ابتلا به كبد چرب و عوارض ناشي از آن مانند ايجاد قند، چربي و فشارخون مي‌شود، بلكه روند پيشرفت آن را به سمت ابتلا به سيروز و چروكيدگي كبد و متعاقب آن سرطان كبد در نسل‌هاي آينده كاهش مي‌دهد.

اگر تشخيص سرطان داده شود، نياز است كه پزشک مرحله و ميزان گسترش بيماري را براي تعيين نوع درمان بداند. مرحله‌بندي سرطان، اندازه تومور، گسترش آن و درگيري اعضاي ديگر را نشان مي‌دهد. آگاهي از مراحل بيماري مي‌تواند نشان دهد که آيا تومور با جراحي قابل برداشت خواهد بود يا نه. بهترين روش درمان، در مراحل ابتدايي، عمل جراحي يا پيوند كبد است. در صورت پيشرفته بودن بيماري نيز مي‌توان از روش‌هايي مانند راديوفركوئنسي يعني كوچك‌كردن ضايعه با تابش امواج الكترومغناطيسي استفاده كرد.