[Zohreh Gholami]

معرفی انواع چوب

چوب سخت
عموماً چوبهای سخت به خوبی و به آرامی میسوزند و ذغالهای بادوامی را به جا میگذارند. درخت های آنها پهن برگ هستند. برگ اکثر آنها در پاییز می ریزد. چوبهای سخت لزوماً همیشه محکمتر و مقاومتر از چوبهای نرم نیستند.


چوب نرم
آتش تولید شده آنها دارای حرارت زیادی است ولی عمر کوتاه دارد. این درختها برگهای سوزنی دارند. اکثراً همیشه سبز هستند (در پاییز برگ هایشان نمی ریزد)، البته غیر از انواع کاج اروپایی، سرو و سیاه کاج با میوه های مخروطی شکل.


چوب مناسب آتش
باید از موارد زیر اطلاع حاصل کنید:
حرارت تولیدی انواع مختلفی از چوب ها هر چوب سبز و تازه چگونه می سوزد؟
ذغال کدامیک بادوام بوده و چه چوبی سریعاً به خاکستر تبدیل می شود؟
آتش گرفتن چه چوبی با جرقه همراه است؟
این امر میتواند باعث سوراخ شدن کیسه خواب، لباسها و چادر شده و یا منجر به آتش سوزی در جنگل شود.
درجه سختی انواع چوب در ایجاد برش درجه سهولت و سرعت در آتش گرفتن.


خشکاندن چوب
از قطعه قطعه کردن یک درخت سبز و زنده چوب سبز بدست می آید. یعنی هنوز شیره گیاهی در سلول های آنها وجود دارد. و وقتی که این چوب ها خشک می شوند به آنها کنده گفته میشود که این نوع چوب معمولاً آتش بهتری ایجاد می کند. زمان خشک شدن چوب هر درخت به سن درخت هنگام قطع شدن (درختان پیرتر شیره کمتری دارند)، فصل بریده شدن و آب و هوای منطقه رشد درخت بستگی دارد. مدت زمان متوسط برای خشکاندن چوب درختان سیب، بلوط و گردوی آمریکایی تقریباً یک سال و (زیر تابش نور خورشید تنها چند ماه) می باشد.

چوب سبز: این چوبها هنوز خشک نشده اند. همه چوبها خاصیت خشک شدن را ندارند پس نمیتوان از آنها به عنوان سوخت استفاده کرد. از چوب های سبز میتوان به عنوان بازتابنده و یا محافظ ظروف استفاده کرد.
چوب خشک: انقباض سبب میشود این چوبها از مرکز دچار ترک خوردگی شوند ولی این مسئله به این معنی نیست که الزاماً راحت تر تکه تکه می شوند. خاصیت تکه تکه شدن هر چوب به مشخصات آن برمی گردد.


چرا چوب می‌سوزد؟ ... تغییرات شیمیایی
برای اینکه مقادیر مختلف چوب بسوزد به میزان کافی اکسیژن و حرارت کافی نیاز هست. درصورت فقدان یکی از این عوامل چوب آتش نخواهد گرفت. میزان اکسیژن مورد نیاز و دمای مورد نیاز بنا به نوع چوب متغیر است. تغییر و تحولات شیمیایی در داخل چوب، در غیاب اکسیژن و با درجه حرارت بالا اتفاق می افتد که درنتیجه چوب شکسته شده، گازهایی آزاد میشوند که باعث آتش گرفتن بیشتر چوب می شود. هرچه درجه حرارت بیشتر باشد میزان گازهای تولیدی بیشتر است.

چوب هایی که به آتش اضافه میشوند، قبل از آتش گرفتن به دمای ۲۸۲ سانتی‌گراد می‌رسند. درعین حال تحولات درونی شیمیایی گازهای ذکر شده را آزاد کرده و درنتیجه چوبها آتش میگیرند. گازها برای سوختن اکسیژن کافی و درجه حرارت ۵۳۷ درجه سانتی‌گراد. یک جرقه برای شعله ور شدن این گازها کافیست.


ذغال سنگ
ذغال سنگ انباشته ای از باقیمانده گیاهان است که هزاران سال در باتلاق ها و لجنزارها روی هم جمع شده اند. کمبود اکسیژن مانع تجزیه کامل باقیمانده گیاهان می شود. ذغال سنگ را میتوان با تراشیدن، مانند قالب های برفی، از زمین جدا نمود. در طول زمان استخراج (برداشت ذغال سنگ) به سرعت خشک شده و قابل استفاده می شود. در مناطق مختلف دردسترس است. از آن برای ساختن آتش، به خصوص در زمانهای گذشته، استفاده می کردند.


انتخاب صحیح چوب
مشخصات درختان مختلف جهت درست کردن آتش
نوع مثال مشخصات ویژه
چوب های نرم وقتی که خوب خشک شوند به عنوان سوخت برای پخت و پز استفاده می شوند. به راحتی می شکنند و خراش برمی دارند و زود آتش می گیرند. چوب هایی که کنار نهرها و رودها میرویند از این دسته هستند. پس از چوبهای شناوری که از آب میگیریم می توان به عنوان سوخت استفاده کرد.
چوب های نرم کاج سفید، به سرعت آتش گرفته و سریع خاموش میشوند.
صنوبر، لاله درختی
کاج ها به خاطر چوب سختی که دارند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار میگیرند درصورت خشک بودن مناسب اند.
سیاه کاج
انواع کاج میلاد یک سوخت ضعیف است و از آن به عنوان آتش گیر استفاده میشود، شعله اولیه آن برای درست کردن آتش مناسب است.
انواع کاج سیاه وقتی که خشک هستند بسیار زود آتش میگیرند، ولی موقعی که خیس هستند به سختی آتش می گیرند.
انواع کاج زرد خوب می سوزند چون شیره داخلی آنها به جای اینکه مایع باشد حالت صمغی دارد.
بلوط قرمز برای سوخت باید از تکه های کوچک آن استفاده کرد.


مشخصات درختان مختلف جهت درست کردن آتش
نوع مثال مشخصات ویژه
چوب سخت گردوی آمریکایی آتش با حرارت بالا و ماندگاری زیاد،
بهترین چوب (چه سبز و چه خشک)، که ذغال سنگ سخت با گرمای بالا
شاه بلوط، درخت آهن، به جا می گذارد.
مانگویی، لاله درختی.
ذغال اخته، سیب جنگلی می سوزد و خاکستری سفید رنگ از بلوط سیاه خود به جای می گذارد.
شاه بلوط خشک و آتشی با حرارت بالا دارند، جرقه های
سپیدار زرد زیادی ایجاد میکنند، از خود ذغال به
نمیگذارند مانند بالا آتش با حرارت زیاد، جرقه زیاد، بدون ذغال
افرای شکری زود آتش میگیرند، شعله خوب ذغال
خوب دارد.
اقاقیا، شاه توت جهت انبار کردن مناسب است، به راحتی بریده میشود و وقتی که سبز است به راحتی می‌شکند، شاخه های نازک آن به خوبی میشکند و به آرامی میسوزد.
زبان گنجشک به راحتی بریده میشود، برای حمل نسبت به سایز چوبهای سخت سبکتر است، خشک آن
به خوبی آتش میگیرد شعله آن آبی و با دوام است.
خیار و شاه بلوط هندی خشک آن سوخت خوبی است و نمی شکند.
سپیدار شمالی خشک آن حرارت بالایی دارد و تقریباً دود نمیکند، بادوام است. لوازم پخت و پز را سیاه نمیکند پس مناسب این کار است.
توسکا به آسانی آتش میگیرد ولی دوام ندارد.
نارون سفید و قرمز آتش آنها بسیار ضعیف است.


روش چیدن چوب ها برای داشتن آتش ایده آل
اگر چوب ها به هم نزدیک باشند: در این حالت آتش دچار کمبود هوا میشود و درجه حرارت افت کرده و خاموش میشود. دمیدن هوا و حد فاصل بین چوب ها به بقای آتش کمک می کند. اگر چوب ها را روی صفحه فلزی مشبکی قرار دهیم عبور هوا از زیر این شبکه باعث شعله ور شدن دوباره چوب ها می شود.

فاصله مناسب: تعادل مناسب بین هوا و حرارت باعث میشود آتش خوبی داشته باشیم. هر چه چوب ها بهتر بسوزند، فضای بین آنها بیشتر می شود و باید کم کم چوب ها را به هم نزدیک تر کنیم و در مواقعی هم تعداد چوب ها را بیشتر کنیم تا آتش خاموش نشود.

تکه تکه کردن چوب: چوبهای تکه تکه شده برای افروختن آتش بسیار مناسب هستند زیرا به راحتی آتش گرفته و به راحتی می سوزند.

فاصله زیاد: در این حالت گرمای آتش از بین میرود، چون درجه حرارت برای یک آتش خوب مناسب نیست و آتش به تدریج خاموش میشود.


ذغال یا چوب؟
مزایای چوب: راحت تر میسوزد، به راحتی حمل میشود. تمیزتر است و بوی حاصل از آتش آن بسیار مطبوع است.

مزایای ذغال: نسبت به حرارت و گرمایی که میدهد جای کمتری را میگیرد و حجم مشخصی از آن به مدت زیادی میسوزد. حرارت آن خیلی هدر نمی رود، لذا توصیه میشود برای ایجاد حرارتی ملایم و یکنواخت از ذغال استفاده شود.


ذغال چوب
ذغال چوب حرارت بالایی دارد. دود نمیکند و کمترین وزن را به عنوان سوخت داراست. چوبی که در مجاورت هوای مناسب بسوزد کاملاً آتش می گیرد و اگر هوا محدود شود، دود نمیکند. در این مواقع آتش به اصطلاح خفه شده و چوب به ذغال تبدیل میشود. برای درست کردن ذغال، چوب ها را به صورت متراکم و درون گودالی قرار دهید سپس روی آن را با خاک بپوشانید و از چند جای مختلف آنها را آتش بزنید و با محدود کردن هوا سعی کنید آتش ملایم شود. در دمای ۵۰۰ فارنهایت (۲۶۰ سانتی گراد) فرایندهای شیمیایی باعث میشود که درجه حرارت چوبهای درحال سوختن افزایش یابد که این امر مصرف هوای اطراف چوبها را بالا برده و کم کم آنها را به کربن تبدیل میکند. این روند شاید روزها طول بکشد، که البته به سوخت مصرفی برای سوزاندن چوبها بستگی دارد. پس از اتمام فرآیند ذغالها را در همان گودال سرپوشیده نگهداری میکنیم چون در مجاورت هوا امکان دارد دوباره شعله ور شوند و به خاکستر تبدیل شوند. کیفیت این نوع ذغال بستگی به نوع چوب مصرفی اولیه دارد.


مشخصات چوب های گوناگون (چوب آتشگیر- خاکستر- چوب سبز)
نوع مثال مشخصات ویژه
چوبهای ریشه دار زیرفون، زبان گنجشک، چوبهای قابل آتش گرفتن درحالتی
بکان، اقطی سیاه، کاج، که سبز هستند. این چوبها برای
سپیدار، تبریزی، استفاده به عنوان کنده پشت آتش،
سپیدار زرد، لاله درختی، کنده های جانبی آتش، و برای پخت
ساسافراس، ترشک درختی، و پز و به عنوان نگهدارنده ظرف
چنار و بلوط درختی. غذا بر روی آتش مناسب هستند.
کنده های مرده کاج. باید بدانیم که اگر پوست خارجی آن آتش نگیرد زبانه میکشد و به سرعت خاموش میشود مگر اینکه از مقادیر زیادی مواد سوختی استفاده کرد.
چوب سبز. در پاییز و زمستان بهتر میسوزند چون شیره آنها کمتر است. درختانی که درکنار آب رشد کرده اند به سختی میسوزند. درختانی که در ارتفاع زیاد و مناطق خشک می رویند بهتر از درختانی که در خاک مرطوب می رویند، می سوزند.
شاه بلوط. اگر در قطعه های کوچک بریده شود به خوبی می سوزد.
چوبهای آتشن سرو سفید، به صورت ذغالهای مرده می سوزند،
شاه بلوط. به طوریکه هیچ شعله ای ندارند و
بودار هستند و می ترکند.
اقطی، سرو قرمز، شوکران، چوبهایی که دیر آتش میگیرند.
ساسافراس، لاله درختی، بکان
و صنوبر.
کاجهای نرم. چوبهایی که دیر آتش میگیرند.
راش، بلوط و گردوی آمریکایی. هنگام سوخت می ترکند.
چوبهای ریشه دار زبان گنجشک ابی، اقطی، بلافاصله روشن میشوند و زود
گیلاس، نارون، افرا، چنار، خاکستر می شوند.
نارون قرمز و شوکران.
گردوی آمریکایی، زان، افرا، به سختی تکه تکه می شوند.
نحان و نارون
وقتی سبز هستند به راحتی تکه تکه می شوند.


حمل چوب های نیم سوز
درصورت نبودن کبریت می توان برای روشن کردن آتش از چوبهای نیم سوز استفاده کرد. محفظه هایی که برای این کار می توان استفاده کرد: قوطی حلبی، شاخ حیوانات، محفظه های ساخته شده از پوست درختان و یا جعبه ای از چوب سخت درختان. برای این کار محفظه را با خاک نرم پوشانده و روی آن را با خاک برگ بپوشانید. هر از چند گاهی چوبهای نیم سوز را بررسی کنید و درصورت نیاز آنها را بدهید تا از شدت افروختگی آنها کاسته نشود. اگر به خوبی از آنها نگهداری کنید شاید بتوانید تا چندین روز چوبها را با خود حمل کنید. خاک برگ های روی چوب ها مانع رسیدن هوا به چوبها می شود از جهتی مقداری هوا باید به این نیم‌سوزها برسد و اگر نه به زودی خاموش می شوند.


چوب های پوسیده
انرژی ذخیره شده در چوب های پوسیده کاهش می یابد. چوب های پوسیده خشک به سرعت آتش گرفته و می سوزند ولی حرارت آنها محدود است. از تراشه های روی چوب های پوسیده میتوان به عنوان آتش گیرانه استفاده نمود. فرآیند پوسیدن توسط قارچ، با کمک اکسیژن هوا، رطوبت و دمای ۶۰ تا ۹۰ درجه فارنهایت صورت می گیرد. چوبهای کاربردی در منازل به دلیل خشک بودن نمی‌پوسند.


مینو اصفهانی