[Zohreh Gholami]

نحوه کشت و تولید وتکثیر گیاه رزماری

خلاصه
این تحقیق مطالعاتی با هدف شناخت بهترین روش کشت جهت افزایش تولید در هکتار و نیز نحوه تکثیر قلمه به روش های مختلف که در ایستگاه گیاهان دارویی مرکز آموزش جهاد کشاورزی سمنان در فاصله سال های 1379 تا 1382 انجام شد. نتایج نشان داد که نحوه کشت و تولید وتکثیر این گیاه نباید با استفاده ازروش های منابع موجود انجام شود بلکه باید با توجه به شرایط هر منطقه و با بررسی های مختلف انجام شود تا به بهترین عملکرد در هکتار رسید. ما نتیجه گرفتیم که بهترین شیوه کشت گیاه رزماری برای منطقه سمنان در سال اول در داخل جوی ها وبه فاصله 80*80 سانتیمتر می باشد که با توجه به کاشت تعداد بیشتر قلمه ها میزان تولید در هکتار تا 5/1 برابرافزایش یافت.


مقدمه
کاشت صحیح گیاهان دارویی و محصولات فرعی و فراورده های آنها مستلزم تحقیق و کاربرد روش صحیح و علمی است. چنانچه در کشت و تکثیر گیاهان دارویی بخواهیم با استفاده از منابع موجود و یا اطلاعات جمع آوری شده از کشورهای مختلف عمل نماییم هرگز بهره برداری مناسب از محصول مورد نظر و همچنین از فراورده های آن نخواهیم داشت زیرا شرایط اکولوژیک مناطق مختلف متفاوت بوده و همچنین نوع زمین مورد کشت، نحوه آبیاری ـ نوع آب آبیاری و موارد مشابه دیگر در تولید محصول و نیز فراورده های حاصل از آن نیز موثر خواهد بود لذا جهت تولید و کشت صحیح یک گیاه دارویی باید در هر منطقه شرایط صحیح و مناسب آن بررسی و سپس با توجه به شرایط موجود اقدام به کشت و تکثیر آن نمود.در این مطالعه که در راستای تولید گیاه(ماده اولیه) برای پایلوت اسانس گیری و عرق گیری گیاهان دارویی در مرکز آموزش جهاد کشاورزی سمنان بر روی گیاه رزماری انجام گرفته است موضوعات مورد بررسی بر روی نحوه کشت ـ نحوه تکثیر قلمه ـ نحوه برداشت ـ زمان برداشت میزان تولید و موارد دیگر می باشد که به شرح ذیل می آید.


مواد و روش ها
مرکز آموزش جهاد کشاورزی سمنان پس از راه اندازی پایلوت اسانس گیری و عرق گیری گیاهان دارویی جهت آشنایی دانشجویان با کارهای عملی و کار با دستگاههای صنعتی اسانس گیری و عرق گیری به منظور تامین مواد اولیه پایلوت اسانس گیری خود اقدام به کشت گیاه رزماری (الکیل کوهی) به وسعت 2/1 هکتار (قطعه اول) نمود که تاریخ اولین کشت در 15/2 /79 با استفاده از گیاهان گلدانی بود که قطعه زمین مورد نظر به صورت جوی و پشته آماده گردید فاصله ردیف های کشت 120cm ودر روی ردیف 50 cmدر نظر گرفته شد و به تعداد حدود 18000 گلدان کشت گردید.(در 2/1 هکتار) زمین کشت شده در نیمه اول سال هر 7 روز یک بار و در نیمه دوم سال با توجه به بارندگی هر 25-20 روز یکبار آبیاری گردید اولین برداشت محصول در اوایل خرداد ماه 80 صورت گرفت.

همچنین دومین برداشت محصول در سال81 همزمان با گلدهی آغاز گردید که گیاهان به طور پیوسته روزانه تراشیده شده و در پایلوت اسانس گیری مورد نظر اسانس گیری شدند از زمان اولین کشت رزماری های مورد نظر موارد و پارامترهای زیادی مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفتند که نتایج حاصل در بخش نتایج و بحث آمده است و کلیه نتایج بدست آمده در مزارع جدید رعایت گردید.

نحوه مبارزه با علف های هرز در مزرعه موجود با استفاده از کلتیواتور بطریق مکانیکی پس از برداشت محصول بوده است که علف های ریشه کن شده توسط کارگر جمع آوری گردیدهمچنین در کل مراحل رشد از هیچ کود شیمیایی استفاده نگردید و فقط از کود مرغی بصورت سرک استفاده گردیده است.

در تکثیر قلمه های رزماری از شاسی استفاده گردید(در مرحله اول) که شاسی مورد نظر از سطح زمین یک متر عمق داشت که در کف شاسی 50 cm ماسه بادی ریخته شده بود و سقف شاسی با پلاستیک پوشانده گردید . دراین روش تکثیر قلمه ها در 15 آبان درشاسی کشت شد ودر اسفند ماه به زمین اصلی انتقال داده شدند. در هر متر مربع شاسی حدود 800 قلمه تولید گردید که موفقیت کل قلمه های تولید شده 90 درصد بود.

در سال های بعد بدون پوشاندن سقف شاسی در اوایل فروردین قلمه ها در شاسی زده شد و در اسفند ماه همان سال مورد استفاده قرار گرفت که موفقیت تولید این قلمه ها نیز 90 درصد بوده است.

نوع سوم تکثیر قلمه های رزماری، کشت مستقیم قلمه ها در زمین معمولی که حدود 20 cm از ماسه بادی پوشانده شده بوداجرا گردید که موفقیت این نوع تکثیر نیز حدود 90 درصد بود .


نتایج و بحث
نتایج این پژوهش نشان داد که با بررسی های به عمل آمده در نحوه کشت رزماری در قطعه اول، فاصله ردیف ها زیاد در نظر گرفته شده بود و به همین خاطر فاصله ردیف ها در کشت قطعه دوم وقطعات سالهای بعد به 80cm کاهش داده شد که به این صورت تعداد قلمه های ریشه دار کشت شده در یک هکتار از زمین حدود 22000 قلمه رسید. همچنین در کشت قطعه اول گلدان ها بر روی پشته ردیف ها کاشته شد که به علت گرمای هوا و کافی نبودن رطوبت حدود 1500 گلدان خشک گردید لذا در قطعه دوم و قطعات دیگر قلمه های ریشه دار با این که به صورت گلدانی نبودند داخل جوی ها کشت شده که بعلت رطوبت بیشتر تعداد سبز شدن قلمه ها افزایش پیدا کرده و در سال دوم جای جو و پشته در زمین جابجا گردید در برداشت سال اول که همزمان با گلدهی گیاه انجام گرفت میزان تولید گیاه حدود 12 تن و در برداشت سال دوم به 40 تن رسید در (2/1 هکتار) که با توجه به اینکه تعداد قلمه های کشت شده در قطعه دوم افزایش داده شد میزان تولید در یک هکتار در سال اول حدود 15 تن و در سال دوم حدود 50 تن رسید. یعنی با تغییر فاصله کشت تولید حدود 5/1 برابر افزایش پیدا کرده است.

همچنین در خصوص آفت گیاه رزماری از زمان کشت تا بحال هیچ آفت خاصی بر روی این گیاه مشاهده نگردیده است ولی در بعضی ازمواقع بوته ها دچار بیماری قارچی شدند.

جعبه متن

منبع: شرکت متخصصین کشاورزی

[/size]