[Zohreh Gholami]

تئوری رژیم های اقتدارگرای بوروکراتیک و فرآیند نوسازی درایران عصر پهلوی (1357-1332 )


پس از جنگ دوم جهانی، بزرگترین دغدغه ی غرب و طرفداران لیبرالیسم، جلوگیری از نفوذ کمونیزم در کشورهای تازه استقلال یافته و فقیر بود که از نابرابری ها و بی عدالتی ها رنج برده و آماده ی سقوط در دامان شرق و یا کمونیزم به رهبری شوروی بوده اند.از این رو، توسط دولتهای غربی و به ویژه آمریکا مدلی از رژیم های سیاسی برای کشورهای جهان سوم به اجرا درآمد که بتوانند از یک سو در کوتاه مدت این کشورها را از دامان فقر و نابرابری های برهانند و از سوی دیگر به مبارزه با نفوذ روز افزون کمونیزم بپردازند. این مدل نخستین بار توسط گیلرمو اودانل و در قالب مکتب وابستگی جدید ارائه گشت و بر تمرکز قدرت تحت دولت اقتدار گرای دیوانسالار که هدف اولیه و رسالت آن توسعه ی اقتصادی و صنعتی کردن است، تاکید می ورزید. در حالی که چنین الگویی بعد از چند دهه به موفقیت های زیادی در برخی کشورها دست یافت، اجرای آن در ایران، بعد از کودتای 28 مرداد 1332، سرانجام مطلوبی نداشته و در نهایت با شکست مواجه شد. بررسی الگوی دولت اقتدارگرای بوروکراتیک، نحوه ی اجرای آن در ایران و دلایل شکست آن در دوره ی پهلوی دوم، مسائلی است که این مقاله آن ها بررسی کرده است.


دکتر مهدی رهبری

جعبه متن

منبع: پژوهشگاه حقوق و علوم سیاسی