بیماری هلندی Dutch Disease

بیماری هلندی یک اصطلاح اقتصادی است که برای توصیف پیامدهای منفی ناشی از افزایش ناگهانی ارزش پول یک کشور به کار می‌رود. این امر در درجه اول با کشف یا بهره‌برداری جدید از یک منبع طبیعی ارزشمند و پیامدهای غیرمنتظره‌ای که چنین کشفی می‌تواند بر اقتصاد کلی یک ملت داشته باشد، مرتبط است.

بیماری هلندی چیست؟

بیماری هلندی (Dutch Disease) یک پدیده اقتصادی است که به افزایش سریع توسعه در یک بخش خاص و کاهش در سایر بخش‌ها منجر می‌شود. این پدیده معمولاً با کشف یا بهره‌برداری از منابع طبیعی ارزشمند همراه است و می‌تواند تأثیرات منفی بر اقتصاد کلی کشور داشته باشد.

مثال:

یکی از معروف‌ترین مثال‌های بیماری هلندی مربوط به هلند در دهه 1960 است. در سال 1959، ذخایر عظیم گاز طبیعی در دریای شمال کشف شد. این کشف منجر به افزایش شدید صادرات گاز و ورود ارز خارجی به کشور شد. در نتیجه، ارزش پول ملی هلند (گولدن) افزایش یافت. این افزایش ارزش پول ملی باعث شد که صادرات سایر کالاهای غیرنفتی هلند گران‌تر و کمتر رقابتی شود. به همین دلیل، صنایع تولیدی و صادراتی غیرنفتی هلند دچار رکود شدند و نرخ بیکاری افزایش یافت.

اثرات بیماری هلندی:

1. افزایش ارزش پول ملی: ورود ارز خارجی به کشور باعث افزایش ارزش پول ملی می‌شود.
2. کاهش رقابت‌پذیری صادرات: افزایش ارزش پول ملی باعث می‌شود که صادرات سایر کالاها گران‌تر و کمتر رقابتی شود.
3. رکود در سایر بخش‌ها: بخش‌های غیرمرتبط با منابع طبیعی دچار رکود می‌شوند و نرخ بیکاری افزایش می‌یابد.

مثال‌های دیگر:

• بریتانیا در دهه 1970: با افزایش قیمت نفت و بهره‌برداری از نفت دریای شمال، ارزش پوند افزایش یافت و صادرات سایر کالاها کاهش یافت.
• کانادا در سال 2014: بهره‌برداری از ماسه‌های نفتی منجر به ورود ارز خارجی و افزایش ارزش دلار کانادا شد که باعث کاهش رقابت‌پذیری بخش تولیدی شد.

نکات کلیدی

• بیماری هلندی اصطلاحی است که برای توصیف پارادوکسی به کار می‌رود که زمانی رخ می‌دهد که اخبار خوب، مانند کشف ذخایر بزرگ نفتی، به اقتصاد کلان یک کشور آسیب می‌رساند.
• این ممکن است با هجوم زیادی از پول نقد خارجی برای بهره‌برداری از یک منبع تازه کشف شده آغاز شود.
• علائم شامل افزایش ارزش پول است که منجر به کاهش صادرات و از دست رفتن مشاغل به کشورهای دیگر می‌شود.