در اين بررسي سعي خواهد شد که به اجمال ضمن تشريح نحوه ارسال و اصلاح فهرست معاملات، به بيان نکاتي که رعايت آنها از سوي فعالان اقتصادي ضرورت دارد نيز اشاره گردد.

سازمان امور مالياتي کشور مجاز است بموجب ماده 169 مکرر قانون مالياتهاي مستقيم براي کليه اشخاص حقيقي و حقوقي کارت اقتصادي صادر نموده و اشخاص مذکور نيز مکلفند براي انجام معاملات خويش صورتحساب صادر و شماره اقتصادي اخذ شده را روي آنها درج نمايند.
ضمناً تا زماني که براي اشخاص مذکور شماره اقتصادي صادر نشده است نحوه عمل بدين شکل است که اشخاص حقيقي از شماره ملي و اشخاص حقوقي از شناسه ملي بجاي شماره اقتصادي مي بايست استفاده نمايند.

با توجه به اينکه کليه اشخاص حقوقي و حقيقي موضوع بند (الف) و (ب) ماده (95) قانون مالياتها مکلف به اجراي دستورالعمل ماده (169) مکرر مي باشند لذا از آنجائيکه دفاتر اسناد رسمي به صراحت در رديف (15) بند (ب) ماده (95) قرار دارند مکلف به اجراي ماده فوق مي باشند.

بر اين اساس صاحبان دفاتر اسناد رسمي بايد مبالغ دريافتي بابت ثبت قراردادها، معاملات، اسناد و... را که تحت هر عنوان از جمله "کارمزد" و "حق التحرير" از مشتريان براي انجام امور مربوطه دريافت مي نمايند در فهرست فروش و کليه هزينه ها بابت خريدهاي انجام شده را در فهرست خريد ثبت و ارسال نمايند. شايان گفتن است ارسال مبالغ قرارداد بين متعاملين، متصالحين و... به هيچ عنوان ضرورت ندارد. نکته ديگري که ذکر آن در اينجا لازم است بدان اشاره شود اين است که کليه اشخاص حقوقي و حقيقي مکلفند فهرست معاملات خويش را به صورت فصلي (براساس سال شمسي) تا يک ماه پس از پايان هر فصل به صورت الکترونيکي از طريق پورتال سازمان در قالب لوح فشرده (CD) طبق فرم موجود در دستورالعمل مربوطه به اداره امور مالياتي ذيربط تحويل نمايند.

اما چنانچه انتهاي سال مالي اشخاص حقوقي در خلال يکي از فصول باشد روش کار بدين شکل است که بايد براي فصل شمسي فوق، دو فهرست معامله تنظيم و ارسال نمود بدين ترتيب که از ابتداي فصل شمسي تا پايان سال مالي يک فهرست، و همچنين از ابتداي سال مالي تا پايان فصل شمسي مذکور نيز يک فهرست جداگانه تهيه و تسليم نمود.

در پاره اي موارد اطلاعات ارسالي فعالان اقتصادي با اشکال و ايراد مواجه مي گردد براي اين منظور دو روش وجود دارد که معمولاً بستگي به طريقه ارسال اطلاعات دارد که در ذيل به تفصيل به آنها اشاره مي شود.

الف) اگر اشخاص از طريق ONLINE اطلاعات معاملات فصلي خود را ارسال نمايند، براي اصلاح آنها بايد شرح اصلاحات را با ذکر جزئيات به انضمام رسيد نهايي ارسال اطلاعات طي يک نامه به اداره کل امور مالياتي مربوطه اعلام نمايند.
اداره کل امور مالياتي مذکور نيز مدارک و مستندات را به دفتر اطلاعات مالياتي ارسال، و امکان اصلاح و ارسال مجدد از اين دفتر به مودي اعلام مي گردد.

ب) در صورتي که اشخاص از طريق OFFLINE اطلاعات معاملات فصلي خود را به صورت لوح فشرده (CD) به ادارات کل امور مالياتي تحويل نمايند براي اصلاح آنها مي بايست کل اطلاعات اصلاحي را طي يک لوح فشرده به همراه يک نامه با موضوع درخواست حذف اطلاعات قبلي (با ذکر دقيق رکوردها و مشخصات اطلاعات اشتباه) و جايگزيني لوح فشرده جديد به اداره کل مربوطه جهت اصلاح اطلاعات تحويل نمايند.

بررسي مطالب فوق نشان مي دهد که خوشبختانه در قانون و دستور العمل هاي صادره به جزئي ترين نکات نيز توجه خاصي شده تا از اين بابت حقي از فعالان اقتصادي ضايع نگردد.

اسماعيل استاد محمد