حقوق و دستمزد یکی از تکنیکهای وابسته و مهم در حسابداری به شمار می رود و همه شاغلین می بایست از جزئیات و نحوه ثبت آن اطلاعات کامل و دقیق داشته باشند.متاسفانه اغلب حسابداران حقوق و دستمزد را صرفاً نوعی هزینه در نظر می گیرند و توجه خاصی به نحوه اجرای کامل آن ندارند.


تعاریف حقوق و دستمزد 
حقوق
درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر(اعم از حقیقی یا حقوقی ) در قبال تسلیم نیروی کار خود( جبران فعالیتهای خود) به صورت نقد یا غیر نقدی دریافت می کند مفهوم حقوق است که معمولا به صورت ماهانه صورت می پذیرد.

دستمزد
مفهوم آن همانند حقوق می باشد، لیکن معمولاً دستمزد برمبنای ساعت کار به کارگر پرداخت می شود ولی حقوق در ازای یک ماه کارکرد کارگر پرداخت می گردد.

مزایای مستمر
شامل آیتم هایی اضافه شده  به حقوق اصلی ( کارکرد ضربدر حقوق روزانه ) هستند که هر ماه در لیست حقوق تکرار می شوند مانند : حق مسکن، بن کارگری، عائله مندی و....

  مزایای غیر مستمر
شامل آیتم هایی اضافه شده  به حقوق اصلی ( کارکرد ضربدر حقوق روزانه ) هستند که هر ماه در لیست حقوق تکرار نمی شوند مانند : اضافه کاری،پاداش تولید، کارانه، حق ماموریت


نیروی ساعتی
منظور به خدمت گرفتن نیرو یا کارشناس جهت انجام وظیفه محوله طبق توافق طرفین که پرداخت آن به صورت نرخ در هر ساعت مشخص می گردد: مانند نیروی فن آوری و آی تی
  حق الزحمه
  هرگونه پرداخت در قبال استفاده از نیروی انسانی در قالب قرارداد مانند : قراردادهای مشاوره، حق التدریس، حق الجلسات، مشاوره مالیاتی که به صورت ماهانه نمی باشد و نرخ بیمه آنها طبق ماده 38تامین اجتماعی خواهد بود.


اضافه کاری
استفاده از نیروی انسانی مازاد بر ساعت تعیین شده طبق قانون اداره کار و برساس توافق طرفین که معادل 40 درصداضافه بر نرخ مزد عادی می باشد. مثلا اگر حقوق روزانه 20000ریال باشدنرخ اضافه کاری 8000 ریال در هر ساعت منظور میشود و شامل محدودیت در ساعت (حداکثر 4 ساعت در روز و 135 ساعت در ماه می باشد.)


عیدی
نوعی پاداش سالانه است که کارفرما مکلف است به نسبت یکسال کارکرد معادل 60 روز پرداخت نماید.مبنای پرداخت یک ماه حقوق طبق اداره کار است.(حداقل 60 روز و حداکثر 90 روز)


سنوات
پشتوانه مالی که اداره کار برای پایان کار کارگران منظور نموده است. مبنای محاسبه آن معادل یک ماه حقوق قانون کار در پایان هر سال می باشد. طبق ماده 24 قانون تامین اجتماعی پرداخت آن در خاتمه کار منظور می شود.


سند حسابداری حقوق و دستمزد
سندی خاص در حسابداری است که صرفا شامل هزینه حقوق و دیگر پارامترها می باشد و به صورت تفکیکی در پایان هر ماه صادر می گردد. این سند شامل سند تخصیص حقوق و سند پرداخت حقوق می باشد. چارچوب این سند به شرح زیر است:


[ Photo ]
سند حسابداری حقوق و دستمزد


درآمد مشمول مالیات
حقوق طبق قانون مالیاتهای ایران هرگونه دریافت حقوق اعم از نقدی و غیرنقدی در داخل کشور و ماموریتهای دولتی خارج از کشور شامل مالیات حقوق می باشد که از مواد 82 تا 91 به آن اشاره گردیده است.


سیستم حقوق و دستمزد
  مالیات حقوق نوعی مالیات تکلیفی است یعنی اینکه کارفرما مکلف است در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد مالیات متعلق را با توجه به ضریب جدول مالیاتی پس از کسر معافیت های قانونی محاسبه نموده از حقوق کارگر و کارمند کسر و به حساب سازمان مالیاتی مربوطه واریز نماید.
باید بدانید مهلت پرداخت مالیات حقوق و دستمزد حداکثر ظرف 30  روز پس از تنظیم لیست حقوق و دستمزد خواهد بود { در قانون جدید اجرایی از ابتدای سال 1395 تا پایان ماه بعد} و در صورت تاخیر در ارئه لیست و پرداخت مالیات حقوق کارفرما مشمول جرائم به شرح زیر می باشد:
1-معدل 2% لیست حقوق یا هزینه حقوق بابت دیر کرد تسلیم لیست(ماده197)
2-معدل 20%مالیات حقوق بابت عدم پرداخت در موعد مقرر(ماده199)


نکته : طبق قوانین اصلاحی مالیاتها اجرایی از ابتدای سال1395 جریمه 20 درصد فوق به 10 درصد تقلیل یافته لیکن به ازای هر ماه دیرکرد ماهانه 2.5 درصد جریمه تعلق میگیرد.


حق اولاد :
حق اولاد (عائله مندی) برای مشمولین قانون کار: حق اولاد(عائله مندی) در صورت داشتن شرایط زیر حداکثر تا 2 فرزند قابل پرداخت است.
1-کارگر حداقل سابقه پرداخت حق بیمه 721 روز کار (24ماه)داشته باشد.
2-سن فرزند پسر او از 18 سال کمتر  باشد ویا به تحصیل اشتغال داشته باشند تا پایان تحصیل
3-در اثر بیماری یا نقص عضو(معلولیت) طبق گواهی کمیسیون پزشکی قادر به کار نباشند .
4- فرزند دختر تا قبل از ازدواج یا اشتغال
مبلغ حق اوالد برای هر فرزند معادل 3برابر حداقل مزد روزانه خواهد بود.(10 درصد حداقل حقوق ماهانه)


نکته: منظور از حق عائله مندی در این بخش همان حق اوالد می باشد. لازم به توضیح است برخی از کارفرمایان به طور ماهانه مبلغی را به عنوان حق همسر به دلخواه پرداخت می نمایند که این مورد غیراز حق اوالد (عائله مندی) مورد نظر در قانون کار می باشد. حق اوالد در این بخش به محض تولد فرزند و ارائه گواهی والدت به کارگزینی اداره متبوع، حداکثر تا 3 فرزند اول قابل پرداخت است. در صورت حق عائله مندی قطع می گردد. حق عائله مندی زنان شاغل : به زنان شاغل با داشتن یکی از شرایط زیر حق عائله مندی تعلق می گیرد.(دائمی بودن ازدواج ضروری است) 
1— عدم توانایی انجام کار شوهر طبق گواهی کمیسیون پزشکی
2-فوت شوهر