گفتگو با متخصص زنان و زایمان درباره هيسترکتوميبه عمل جراحي‌اي که در آن به هر دليل جراح رحم را برميدارد، «هيسترکتومي» مي‌گويند. مشكلاتي مثل درد شديد لگن، خونريزي شديد و نامنظم ماهيانه يا ابتلا به سرطان رحم از مواردي هستند كه گاه براي درمان آنها چاره‌اي جز خارج كردن رحم نيست، البته در بيشتر موارد، هيستركتومي براي درمان چند بيماري زنانه انجام مي‌شود كه به درمان دارويي پاسخ خوبي نداده‌اند.
برخي از شايع‌ترين اين مشكلا‌ت عبارتند از:
بيماريهاي همراه و جانبي از جمله آندومتريوز. در اين بيماري بافت رحمي دستخوش تغييراتي مي‌شود كه در نتيجه آن درد و خونريزي نامنظم رخ مي‌دهد. در اين بيماري هم اگر دارودرماني و درمان‌هاي ديگر جواب ندهد، شايد به هيستركتومي نياز باشد. در بيماران بالاي 45سال هم که دچار خونريزيهاي غيرطبيعي هستند، بايد در ابتدا تشخيص اورژانسي انجام شود تا اگر نشانههايي از سرطان مشاهده شد، حتما رحم خارج شود.
قبل از هيسترکتومي، درمان‌هاي کمکي و شيميدرماني انجام مي‌گيرد. اگر فرد مبتلا به افتادگي شديد رحم باشد و مصرف دارو و ورزش منظم براي مستحكم كردن كف لگن، علايم را برطرف نكند، به هيستركتومي نياز خواهد بود. پايين آمدن رحم در كانال واژن، زماني رخ مي‌دهد كه بافت‌ها و رباط‌هاي نگهدارنده آن ضعيف شوند. گاهي افتادگي رحم ممكن است باعث بي‌اختياري ادرار و فشار در لگن شود. در اين صورت رحم از طريق پايين يعني واژينال خارج مي شود. با انجام اين روش، بيمار پس از عمل درد کمتري را احساس مي‌کند. اگر فرد مبتلا به خونريزي مكرر و طولا‌ني مدت از واژن باشد و خونريزي ماهيانه شديد و نامنظم داشته باشد و پزشك نتواند با روشهاي ديگر خونريزي را كنترل كند، هيستركتومي کمک موثري خواهد بود.
انواع هيسترکتوميبراي خارج‌كردن رحم روشهاي متفاوتي وجود دارد که پزشک با توجه به وضعيت و شرايط فرد يکي از آنها را انتخاب مي‌کند. درگذشته تنها روش خارج‌كردن رحم، از طريق شکم بود اما امروزه با روشهاي جديدي مانند عمل لاپاروسکوپي بدون اينکه شکم باز شود، اين کار انجام مي‌شود. در عمل لاپاروسکوپي با ايجاد 4 سوراخ، رحم از اجزاي کناري تان جدا شده و به صورت تکهتکه از طريق سوراخها يا از راه واژن خارج مي‌شود. بيمار بعد از عمل جراحي وضعيت خوب و خونريزي كمتري دارد و زودتر مي‌تواند به زندگي عادي بازگردد. البته روشهاي جايگزين ديگري براي هيسترکتومي وجود دارد که کمتر تهاجمي است.
در صورتي كه بيماري خوش‌خيم باشد، ممكن است غيراز برداشتن رحم، گزينه‌هاي ديگري هم وجود داشته باشد. اگر مشكل به دليل هورموني باشد، با استفاده از دستگاه هيستروسکوپ، آندومتر تراشيده و نازک مي‌شود. درنتيجه نيازي به برداشتن رحم نيست. همچنين ميتوان با استفاده از بالونهايي که 187 درجه سانتيگراد گرما توليد مي‌کنند، قسمت داخلي رحم را سوزاند يا با روش راديوفرکوئنسي که مانند امواج مايکروويو است و حرارت بالايي دارد، در تماس با آندومتر، لايهاي را که باعث خونريزي مي‌شود، از بين برد. در روش راديوفرکوئنسي تا حدود 96 درصد خونريزي کاهش چشمگيري مي‌يابد.
دوره نقاهت بعد از رحمبرداريدر روش باز يا بسته، بايد محل زخم حتما خشک نگه داشته شود تا از رشد ميکروبها جلوگيري شود. معمولا بخيهها خودبه‌خود جذب ميشوند و اگر قابل جذب نباشند، بيمار بعد از يک هفته مي‌تواند براي كشيدن آنها مراجعه كند. در افراد چاق ممکن است در محل زخم ترشحات آبکي و خون‌آلود وجود داشته باشد که معمولا با رعايت نكته‌هايي كه گفته شد، بهبود مي‌يابد. اگر رحم از طريق شکم بيرون آورده شود، تا 6 هفته بايد از فعاليت سنگين خودداري شود. در روش لاپاروسکوپي، نيازي به استراحت نيست و بعد از چند روز تا يک هفته فرد مي‌تواند به فعاليتهاي معمول خود بپردازد. از روز دوم بعد از عمل و بعد از برداشتن پانسمان، هر روز استحمام کنيد. 4 تا 6 هفته بعد از عمل، نبايد روابط زناشويي داشته باشيد. خارج کردن رحم نبايد تاثيري در کيفيت زندگي و روابط زناشويي داشته باشد. در صورت وجود تب، درد شکم، عدم دفع گاز و مدفوع، تهوع و استفراغ طول کشيده، خونريزي واژينال، تپش قلب و افت شديد فشارخون، اسهال، ترشحات بدبو از محل زخم يا واژن، بيرون‌زدگي توده (فتق) از محل عمل نيز حتما بايد به پزشک متخصص مراجعه شود.
جعبه متن
دکتر آزيتا صفارزاده، متخصص زنان و زايمان، فلوشيپ لاپاروسکوپي و نازايي
انـواع و اقـسـام هيستـرکتـومـيرحمبرداري با توجه به ميزان برداشت بافت‌ها انواع گوناگوني دارد:• رحم‌برداري نيمه‌کامل يا فوق‌‌دهانه‌اي: جراح فقط بخش بالايي رحم را برميدارد و گردن يا دهانه رحم را به جاي مي‌گذارد.
• رحم‌برداري کامل: تمام رحم و دهانه رحم خارج مي‌شود.
• رحم برداري راديکال: جراح همه رحم و بافت‌هاي طرفين رحم و دهانه رحم و بخش بالايي واژن را برميدارد. رحم‌برداري راديکال معمولا فقط هنگامي انجام مي‌شود که فرد مبتلا به سرطان باشد. در رحم‌برداري راديکال ممکن است تخمدان‌ها هم برداشته شوند، عملي که به آن «اُاُفورکتومي» يا «تخمدان‌برداري» مي‌گويند.
همچنين رحم برداري با تکنيک‌هاي مختلفي ممکن است انجام شود: 1) رحم‌برداري از راه شکم: يک عمل جراحي باز است. اين نوع رحم‌برداري شايع‌ترين نوع اين جراحي است و 70 درصد موارد را شامل مي‌شود. جراح براي انجام اين عمل، يک برش 12 تا 17 سانتي‌متري عمودي يا افقي روي شکم ايجاد و رحم را از طريق اين برش خارج مي‌کند. پس از انجام اين عمل، بيمار بيش از 3 روز در بيمارستان بستري مي‌شود. پس از بهبودي جوشگاه هم زخم قابل‌مشاهده‌اي در محل برش جراحي روي شکم باقي مي‌ماند.
2) رحم‌برداري با کمترين تهاجم: امروزه روشهاي متعدد رحم‌برداري با کمترين تهاجم معمول شده است که در آنها از برش‌هاي کوچک‌تري استفاده مي‌شود:
• رحم‌برداري از راه واژن: جراح در اين روش با برش دادن از درون واژن رحم را خارج مي‌کند. برش جراحي در داخل بدن است، بنابراين جوشگاه زخم قابل‌مشاهده‌اي وجود نخواهد داشت.
• رحم‌برداري با لاپاروسکوپي: در اين جراحي يک لوله باريک که دوربين نوراني بر سر آن قرار دارد و ابزارهاي جراحي از طريق برش‌هاي کوچک روي شکم، به درون بدن فرستاده مي‌شود. جراح با مشاهده تصوير درون بدن روي يک صفحه، عمل جراحي را از خارج بدن انجام مي‌دهد.
• رحم‌برداري با لاپاراسکوپي به کمک روبات: اين عمل مشابه رحم‌برداري با لاپاراسکوپي است، به جز اينکه جراح حين انجام عمل يک سيستم روباتي پيچيده داراي ابزارهاي جراحي را از بيرون بدن هدايت مي‌کند. تکنولوژي پيشرفته به جراح امکان مي‌دهد از حرکات طبيعي مچ استفاده کند و جريان عمل را روي يک صفحه نمايش سه‌بعدي ببيند.
استفاده از روش‌هايي با کمترين تهاجم در مقايسه با رحم‌برداري باز از راه شکم مزايايي دارد. اين روشهاي کمتر تهاجمي درد و جوشگاه زخم کمتري ايجاد مي‌کنند و خطر عفونت به دنبال آنها کمتر است. زناني که رحم آنها با روشهاي کمتر تهاجمي خارج مي‌شود، مي‌توانند پس از 3 تا 4 هفته به زندگي عادي بازگردند، در حالي که در رحم‌برداري باز، زمان نقاهت 4 تا 6 هفته است. هزينه‌هاي جراحي‌‌هاي کمتر تهاجمي نيز از هزينه‌هاي عمل باز کمتر است. خطر ايجاد فتق در محل برش جراحي در اين روش‌ها کمتر مي‌شود.
جعبه متن
منبع: WebMD