چه شانه ای برای مو مناسب است؟
بچه‌تر كه بودم، هر شانه و برسي كه در خانه داشتيم، با يك مشخصه و ويژگي خاص براي من تعريف شده بود. شانه قرمز بزرگ پلاستيكي دندانه‌دندانه كه معمولا در حمام از آن استفاده مي‌شد، برس فلزي مادرم كه شاخك‌هايش مثل سوزن ته‌گرد‌هايي بود كه نوك آنها تيز نبود، برس دسته چوبي عذاب‌آور و مدوري كه شاخك‌هايش موهاي زبر بود و مصيبت موقع سشوار كشيدن ما بود و شانه كائوچويي و خوش‌دست پدر كه دوست داشتم هميشه با آن موهايم را شانه بزنم.
آن روزها شانه فقط شانه بود و مردم زياد به اينكه هر شانه چه خواصي دارد و چه كساني بهتر است از چه شانه‌هايي استفاده كنند توجه نداشتند، ولي انگار اين روزها اوضاع خيلي متفاوت شده است. هر روز از گوشه و كنار خبرهاي متفاوتي درباره فوايد و زيان‌هاي شانهها و برس‌هاي مختلف مي‌شنويم كه حتي گاهي با هم متناقض است.
فروشنده يكي از فروشگاه‌هاي يك مركز خريد در شمال‌غرب ميدان ولي‌عصر كه فقط شانه و برس مي‌فروشد، مي‌گويد: «در اين سال‌ها شانهها و برس‌هاي متنوعي وارد بازار شده است. به نحوي كه اين محصولات هم برندهاي مختلفي پيدا کرده‌اند.» او درمورد انواع مختلف شانه مي‌گويد: «شانهها در حال حاضر به 2 نوع ساده و داراي ويژگي‌هاي خاص تقسيم مي‌شوند. انواع ساده معمولا تفاوت خاصي با هم ندارند و فقط از نظر جنس با هم متفاوتند.»
اين فروشنده اضافه مي‌كند: «شانه‌هاي كائوچويي و چوبي از انواعي هستند كه الان بيش از بقيه طرفدار پيدا كرده‌اند و مشتري‌هاي بيشتري سراغشان را مي‌گيرند كه البته اطلاع‌رساني سينه‌به‌سينه مردم و تبليغات شركت‌هاي توليدكننده در مورد خواص درماني، در فروش آنها بسيار موثر بوده است.»
شـانـه‌هـا و تـبـلـيـغـات
دكتر پرويز طوسي، متخصص پوست و مو در مورد خواص شانه‌هاي مختلف مي‌گويد: « در منابع علمي ذكر شده شانهها تفاوت درماني خاصي با هم ندارند و جنس شانه نمي‌تواند مزيت خاصي براي آن تلقي شود. آنچه امروز شاهد آن هستيم، بيشتر شعارهاي تبليغاتي براي فروش كالاست.»
دكتر غلامحسين غفارپور، متخصص پوست و مو نيز معتقد است: «در مورد خواص درماني شانهها در منابع علمي و پزشكي، نکته چنداني ذكر نشده و اين ادعاها مربوط به همين چند سال اخير است. بيشترين مواردي كه پزشك در مورد شانه بر آن تاكيد مي‌کند، مباحث مربوط به بهداشت استفاده از شانه مثل توصيه به استفاده از شانه شخصي است.»
جـنـس شانـه‌هـا
دكتر طوسي در اين مورد مي‌افزايد: «البته مواردي وجود دارد كه مي‌توان به آن دقت کرد؛ مثلا در بين خانم‌ها استفاده از شانه‌هاي کوچکي كه براي مدت طولاني روي سر مي‌ماند، معمول است ولي بايد توجه داشته باشند که فلز مورد استفاده در اين شانهها در پوست سرشان ايجاد حساسيت نكند. شانه‌هاي فلزي، به‌خصوص آنهايي كه با فلزاتي مثل نيكل آبكاري مي‌شوند، به دليل تعريق پوست سر و تماس طولاني‌مدت ممكن است باعث ايجاد حساسيت شوند.»
دكتر غفارپور، متخصص پوست و مو نيز ضمن تاييد اين مطلب خاطرنشان مي‌كند: «جنس شانه بايد طوري باشد كه هنگام تماس با موي سر، ايجاد الكتريسيته ساكن نكند. برخي شانهها به‌خصوص شانه‌هايي كه از تركيبات پلاستيكي ساخته شده‌اند، چندان مناسب نيستند.»
دكتر غفارپور، برخلاف ادعاي تبليغات انجام شده درباره مزيت‌هاي استفاده از شانه‌هاي چوبي مي‌گويد: «اگرچه اين شانهها زيباتر هستند ولي به دليل چوبي بودن، در سطح خود خلل و فرج بسياري دارند كه به‌تدريج آلودگي‌هاي مختلف را جذب مي‌كند. چوبي بودن اين شانهها باعث مي‌شود، شستشوي آنها از نمونه‌هاي فلزي يا پلاستيكي دشوارتر باشد كه اين موضوع مي‌تواند بر سلامت فرد تاثير بگذارد.»
خصوصيات فيزيكي شانه
دكتر طوسي در مورد خصوصيات فيزيكي شانهها مي‌گويد: «از مهم‌ترين عوامل فيزيكي كه بايد درباره شانهها مورد توجه قرار داد، فاصله بين دندانه‌هاي شانه است. دندانه‌هاي شانه به‌خصوص در مورد افرادي كه موهاي آنها موج‌دار و مجعد، اهميت زيادي دارد. اين افراد بايد شانه‌اي را انتخاب كنند كه فاصله دندانه‌هاي آن زياد باشد. اين ويژگي باعث مي‌شود موهايشان هنگام شانه زدن دچار كشش و از ريشه درآمدن نشود.»
دكتر غفاري درباره تحت كشش قرار گرفتن مو مي‌افزايد: «خانم‌هايي كه از شانه‌هاي ثابت روي سر و البته كش موي سر استفاده مي‌كنند، بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه موي سر نبايد براي مدت‌طولاني تحت كشش قرار بگيرد. كشش بيش از حد باعث مي‌شود كه پياز مو تحت‌تاثير قرار گيرد و مو به‌تدريج باريك‌تر شود.»
شانه‌هاي جديد
در سال‌هاي اخير با توجه به علاقه‌مندي افراد براي زيبايي و حفظ ظاهر، استفاده از روش‌هاي مختلف براي حفظ و تقويت مو متداول شده و البته تبليغات شركت‌هاي سازنده اين محصولات نيز در افزايش آن موثر بوده است.
يكي از اين شيوه‌ها، استفاده از شانه‌هاي ساطع‌كننده امواج الكترومغناطيسي و ليزرهاي كم‌توان است كه در مدت كوتاهي طرفداران زيادي پيدا كرده است، اما آيا اين شانهها واقعا تاثيري بر حفظ و تقويت موها دارند؟
دكتر غفارپور از تاثير مثبت ليزرهاي كم توان در تقويت موها صحبت مي‌كند و مي‌افزايد: «استفاده از اين ابزار در چند سال اخير در بسياري از كشورهاي دنيا متداول شده و عده زيادي از افرادي كه دچار ريزش مو هستند، از اين شانهها و برس‌ها استفاده مي‌كنند اما استفاده از اين شانهها بايد به صورت مستمر و مدام باشد.»
دكتر طوسي نيز با اشاره به رايج‌شدن استفاده از شانه‌هاي داراي ليزرهاي كم‌توان مي‌گويد: «آنچه در اين مورد بيش از همه اهميت دارد، نظارت بر استانداردهاي اين كالاهاست. اگر كالايي كه داراي امواج كم‌توان ليزري است، از نظر پزشكي تاييدشده نباشد يا استانداردهاي لازم را نداشته باشد، نه‌تنها فايده‌اي براي مصرف‌كننده نخواهد داشت بلكه ممكن است او را با عوارض جدي‌تري نيز مواجه كند.»