[Zohreh Gholami]

غزلیات
خوشا فصل بهار و رود کارون

خوشا فصل بهار و رود کارون       افق از پرتو خورشید، گلگون

ز عکس نخل‌ها بر صفحه‌ی آب       نمایان صدهزاران نخل وارون

دمنده کشتی کلگای زیبا       به دریا چون موتور بر روی هامون

قطار نخل‌ها از هر دو ساحل       نمایان گشته با ترتیب موزون

چو دو لشکر که بندد خط زنجیر       به قصد دشمن از بهر شبیخون

[Zohreh Gholami]

غزلیات
یا که به راه آرم این صید دل رمیده را

یا که به راه آرم این صید دل رمیده را       یا به رهت سپارم این جان به لب رسیده را

یا ز لبت کنم طلب قیمت خون خویشتن       یا به تو واگذارم این جسم به خون تپیده را

کودک اشک من شود خاک‌نشین ز ناز تو       خاک‌نشین چرا کنی کودک نازدیده را؟

چهره به زر کشیده‌ام، بهر تو زر خریده‌ام       خواجه! به هیچ‌کس مده بنده‌ی زر خریده را

گر ز نظر نهان شوم چون تو به ره گذر کنی       کی ز نظر نهان کنم، اشک به ره چکیده را؟

گر دو جهان هوس بود، بی‌تو چه دسترس بود؟       باغ ارم قفس بود، طایر پر بریده را

جز دل و جان چه آورم بر سر ره؟ چو بنگرم       ترک کمین گشاده و شوخ کمان کشیده را

خیز، بهار خون‌جگر! جانب بوستان گذر       تا ز هزار بشنوی قصه‌ی ناشنیده را

[Zohreh Gholami]

غزلیات
شمعیم و دلی مشعله‌افروز و دگر هیچ

شمعیم و دلی مشعله‌افروز و دگر هیچ       شب تا به سحر گریه‌ی جانسوز و دگر هیچ

افسانه بود معنی دیدار، که دادند       در پرده یکی وعده‌ی مرموز و دگر هیچ

خواهی که شوی باخبر از کشف و کرامات       مردانگی و عشق بیاموز و دگر هیچ

زین قوم چه خواهی؟ که بهین پیشه‌ورانش       گهواره‌تراش‌اند و کفن‌دوز و دگر هیچ

زین مدرسه هرگز مطلب علم که اینجاست       لوحی سیه و چند بدآموز و دگر هیچ

خواهد بدل عمر، بهار از همه گیتی       دیدار رخ یار دل‌افروز و دگر هیچ

[Zohreh Gholami]

قطعه

نهفته روی به برگ اندرون گلی محجوب       ز باغبان طبیعت ملول و غمگین بود

ز تاب و جلوه اگر چند مانده بود جدا       ولی ز نکهت او باغ عنبرآگین بود

ز اوستادی خورشید و دایگانی ماه       جدا به سایه‌ی اشجار، فرد و مسکین بود

نه با تحیت نوری ز خواب برمی‌خاست       نه با فسانه‌ی مرغی سرش به بالین بود

فسرده عارض بی‌رنگ او به سایه، ولیک       فروغ شهرت او رونق بساتین بود

کمال ظاهر او پرورشگر ازهار       جمال باطنش آرایش ریاحین بود

به جای چهره‌فروزی به بوستان وجود       نصیب او ز طبیعت وقار و تمکین بود

چه غم که بر سر باغ مجاز جلوه نکرد؟       گلی که از نفسش طبع دهر مشکین بود

به خسروان، سخن ناز اگر فروخت، رواست       شکر لبی که خداوند طبع شیرین بود

کسی که عقد سخن را به لطف داد نظام       ز جمع پردگیان، بی‌خلاف، پروین بود

به نوبهار حیات از خزان مرگ به باد       شد آن گلی که نه در انتظار گلچین بود

اگرچه حجله‌ی رنگین به کام خویش نساخت       ولی ز شعر خوشش روی دهر رنگین بود

شکفت و عطر برافشاند و خنده کرد و بریخت       نتیجه‌ی گل افسرده عاقبت این بود

[Zohreh Gholami]

رباعیات

افسوس که صاحب نفسی پیدا نیست       فریاد که فریادرسی پیدا نیست

بس لابه نمودیم و کس آواز نداد       پیداست که در خانه کسی پیدا نیست
---------------
ما درس صداقت و صفا می‌خوانیم       آیین محبت و وفا می‌دانیم

زین بی‌هنران سفله ای دل! مخروش       کنها همه می‌روند و ما می‌مانیم

[Zohreh Gholami]

ترکیبات
باز بر شاخسار حیله و فن

باز بر شاخسار حیله و فن       انجمن کرده‌اند زاغ و زغن

زاغ خفته در آشیان هزار       خار رسته به جایگاه سمن

بلبلان را شکسته بال نشاط       گلبنان را دریده پیراهن

ابر افکنده از تگرگ خدنگ       آب پوشیده زین خطر جوشن

شد ز بیغوله بوم جانب باغ       شد ز ویرانه جغد سوی چمن

زآن چمن کشیان جغدان شد       به که بلبل برون برد مسکن

کیست کز بلبل رمیده ز باغ       وز گل دور مانده از گلشن

از کلام شکوفه و نسرین       وز زبان بنفشه و سوسن

باز گوید به ماه فروردین       که به رنجیم ز آفت بهمن

به گلستان درآی و کوته کن       دست بیگانگان از این مکمن


   تا به باغ اندرونت پاس بود   

   از گل و مل تو را سپاس بود   


ای همایون بهار طبع‌گشای!       وای از فتنه‌ی زمستان، وای

بی‌تو دیهیم لاله گشت نگون       بی‌تو سلطان باغ گشت گدای

بی‌تو شد روی سبزه خاک‌آلود       بی‌تو شد چشم لاله خونپالای

تو برفتی ز بوستان و خزان       شد ز کافور، بوستان اندای

مخزن سرخ گل برفت از دست       خیمه سروبن فتاد از پای

سنبل و یاسمین بریخت ز باد       لاله و نسترن نماند به جای

بلبلان با فغان زارا زار       قمریان با خروش هایاهای

این زمان روزگار عزت توست       در عزت به روی ما بگشای

باغ را زیوری دگر بربند       راغ را زینتی دگر بخشای

باغ دیری است دور مانده ز تو       زود بشتاب و سوی باغ گرای


   که به هر گوشه‌ای ز تو سخنی است   

   وز خس و خار طرفه انجمنی است   


آوخ از محنت و عنای شما       وای از رنج و ابتلای شما

به رخ خلق باب فتنه گشود       مجلس شوم فتنه‌زای شما

بی‌بها مانده‌اید و بی‌قیمت       زآنکه رفت از میان بهای شما

دست از این قیل و قال بردارید       نه اگر بر خطاست رای شما

ورنه زین فتنه و حیل ناگاه       قصه رانم به صهر شاهنشاه

[Zohreh Gholami]

ترکیبات
دوشینه ز رنج دهر بدخواه

دوشینه ز رنج دهر بدخواه       رفتم سوی بوستان نهانی

تا وارهم از خمار جانکاه       در لطف و هوای بوستانی

دیدم گلهای نغز و دلخواه       خندان ز طراوت جوانی

مرغان لطیف‌طبع آگاه       نالان به نوای باستانی

بر آتش روی گل شبانگاه       هر یک سرگرم زندخوانی

من بی‌خبرانه رفتم از راه       از آن نغمات آسمانی

با خود گفتم به ناله و آه       کای رانده ز عالم معانی!

با بال ضعیف و پر کوتاه       پرواز بلند کی توانی؟»

بودم در این سخن که ناگاه       مرغی به زبان بی‌زبانی


   این مژده به گوش من رسانید   

   «کز رحمت حق مباش نومید»   


گر از ستم سپهر کین‌توز       یک چند بهار ما خزان شد

وز کید مصاحب بدآموز       چوپان بر گله سرگران شد

روزی دو سه، آتش جهانسوز       در خرمن ملک میهمان شد

خونهای شریف پاک، هر روز       بر خاک منازعت روان شد

وآن قصه زشت حیرت‌اندوز       سرمایه‌ی عبرت جهان شد

امروز به فر بخت فیروز       دلهای فسرده شادمان شد

از فر مجاهدان بهروز       آن را که دل تو خواست آن شد

وز تابش مهر عالم‌افروز       ایران فردوس جاودان شد

شد شامش روز و روز نوروز       زین بهتر نیز می‌توان شد


   روزی دو سه صبرکن به امید   

   از رحمت حق مباش نومید   


از عرصه‌ی تنگ حصن بیداد       انصاف برون جهاند مرکب

در معرکه داد پردلی داد       آن دانا فارس مهذب

شاهین کمال بال بگشاد       برکند ز جغد جهل مخلب

استاد بزرگ لوح بنهاد       شد مدرس کودکان مرتب

آمد به نیاز پیش استاد       آن طفل گریخته ز مکتب

استاد خجسته‌پی در استاد       تا کودک را کند مدب

آواز به شش جهت درافتاد       از غفلت دیو و سطوت رب:

« ای از شب هجر بود ناشاد!       برخیز که رهسپار شد شب


   صبح آمد و بردمید خورشید   

   از رحمت حق مباش نومید   


ای سر به ره نیاز سوده!       با سرخوشی و امیدواری

منشور دلاوری ربوده       در عرصه‌ی رزم جانسپاری

با داس مقاومت دروده       کشت ستم و تباهکاری

زنگار ظلام را زدوده       ز آیینه‌ی دین کردگاری

لب بسته و بازوان گشوده       وز دین قویم کرده یاری

واندر طلب حقوق بوده       چون کوه، قرین بردباری

جان داده و آبرو فزوده       در راه بقای کامکاری

وین گلشن تازه را نمود       از خون شریف آبیاری

مستیز به دهر ناستوده       کز منظره‌ی امیدواری


   خورشید امید باز تابید   

   از رحمت حق مباش نومید   


صد شکر که کار یافت قوت       از یاری حجت خراسان

وآن قبله و پیشوای امت       سرمایه‌ی حرمت خراسان

بن موسی جعفر آن که عزت       افزوده به عزت خراسان

بگرفت نکو به دست قدرت       سررشته‌ی قدرت خراسان

وز همت عاقلان ملت       شد نادره ملت خراسان

وز عالم فحل باحمیت       شد شهره حمیت خراسان

ترکان دلیر بافتوت       کردند حمایت خراسان

نیز از علمای خوش رویت       خوش گشت رویت خراسان


   زین بهتر نیز خواهیش دید   

   از رحمت حق مباش نومید

[Zohreh Gholami]

چهارپاره ها

بیایید ای کبوترهای دلخواه!       بدن کافورگون، پاها چو شنگرف

بپرید از فراز بام و ناگاه       به گرد من فرود آیید چون برف
---------------
سحرگاهان که این مرغ طلایی       فشاند پر ز روی برج خاور

ببینمتان به قصد خودنمایی       کشیده سر ز پشت شیشه‌ی در
---------------
فرو خوانده سرود بی‌گناهی       کشیده عاشقانه بر زمین دم

به گوشم با نسیم صبحگاهی       نوید عشق آید زآن ترنم
---------------
سحرگه سر کنید آرام آرام       نواهای لطیف آسمانی

سوی عشاق بفرستید پیغام       دمادم با زبان بی‌زبانی
---------------
مهیا، ای عروسان نوآیین!       که بگشایم در آن آشیان من

خروش بالهاتان اندر آن حین       رود از خانه سوی کوی و برزن
---------------
نیاید از شما در هیچ حالی       وگر مانید بس بی‌آب و دانه

نه فریادی و نه قیلی و قالی       بجز دلکش سرود عاشقانه
---------------
فرود آیید ای یاران! از آن بام       کف اندر کف‌زنان و رقص رقصان

نشینید از بر این سطح آرام       که اینجا نیست جز من هیچ انسان
---------------
بیایید ای رفیقان وفادار!       من اینجا بهرتان افشانم ارزن

که دیدار شما بهر من زار       به است از دیدن مردان برزن
---------------
شاه انوشیروان به موسم دی       رفت بیرون ز شهر بهر شکار

در سر راه دید مزرعه‌ای       که در آن بود مردم بسیار
---------------
اندر آن دشت پیرمردی دید       که گذشته است عمر او ز نود

دانه‌ی جوز در زمین می‌کاشت       که به فصل بهار سبز شود
---------------
گفت کسری به پیرمرد حریص       که: «چرا حرص می‌زنی چندین؟

پایهای تو بر لب گور است       تو کنون جوز می‌کنی به زمین
---------------
جوز ده سال عمر می‌خواهد       که قوی گردد و به بار آید

تو که بعد از دو روز خواهی مرد       گردکان کشتنت چه کار آید؟»
---------------
مرد دهقان به شاه کسری گفت:       « مردم از کاشتن زیان نبرند

دگران کاشتند و ما خوردیم       ما بکاریم و دیگران بخورند»

[Zohreh Gholami]

مستزاد

با شه ایران ز آزادی سخن گفتن خطاست       کار ایران با خداست

مذهب شاهنشه ایران ز مذهبها جداست       کار ایران با خداست

شاه مست و شیخ مست و شحنه مست و میر مست       مملکت رفته ز دست

هر دم از دستان مستان فتنه و غوغا به پاست       کار ایران با خداست

مملکت کشتی، حوادث بحر و استبداد خس       ناخدا عدل است و بس

کار پاس کشتی و کشتی‌نشین با ناخداست       کار ایران با خداست

پادشه خود را مسلمان خواند و سازد تباه       خون جمعی بی‌گناه

ای مسلمانان! در اسلام این ستمها کی رواست؟       کار ایران با خداست

باش تا خود سوی ری تازد ز آذربایجان       حضرت ستار خان

آن که توپش قلعه کوب و خنجرش کشورگشاست       کار ایران با خداست

باش تا بیرون ز رشت آید سپهدار سترگ       فر دادار بزرگ

آن که گیلان ز اهتمامش رشک اقلیم بقاست       کار ایران با خداست

باش تا از اصفهان صمصام حق گردد پدید       نام حق گردد پدید

تا ببینیم آن که سر ز احکام حق پیچد کجاست       کار ایران با خداست

خاک ایران، بوم و برزن از تمدن خورد آب       جز خراسان خراب

هرچه هست از قامت ناساز بی‌اندام ماست       کار ایران با خداست

[Zohreh Gholami]

مسمط ها
سعدیا! چون تو کجا نادره گفتاری هست؟

سعدیا! چون تو کجا نادره گفتاری هست؟       یا چو شیرین سخنت نخل شکرباری هست؟

یا چو بستان و گلستان تو گلزاری هست؟       هیچم ار نیست، تمنای توام باری هست


   مشنو ای دوست! که غیر از تو مرا یاری هست   

   یا شب و روز بجز فکر توام کاری هست »   


لطف گفتار تو شد دام ره مرغ هوس       به هوس بال زد و گشت گرفتار قفس

پایبند تو ندارد سر دمسازی کس       موسی اینجا بنهد رخت به امید قبس


   « به کمند سر زلفت نه من افتادم و بس   

   که به هر حلقه‌ی زلف تو گرفتاری هست »   


بی‌گلستان تو در دست بجز خاری نیست       به ز گفتار تو بی‌شائبه گفتاری نیست

فارغ از جلوه‌ی حسنت در و دیواری نیست       ای که در دار ادب غیر تو دیاری نیست!


   « گر بگویم که مرا با تو سر و کاری نیست   

   در و دیوار گواهی بدهد کاری هست »   


دل ز باغ سخنت ورد کرامت بوید       پیرو مسلک تو راه سلامت پوید

دولت نام توحاشا که تمامت جوید       کب گفتار تو دامان قیامت شوید


   « هرکه عیبم کند از عشق و ملامت گوید   

   تا ندیده است تو را، بر منش انکاری هست »   


روز نبود که به وصف تو سخن سر نکنم       شب نباشد که ثنای تو مکرر نکنم

منکر فضل تو را نهی ز منکر نکنم       نزد اعمی صفت مهر منور نکنم


   « صبر بر جور رقیبت چه کنم گر نکنم؟   

   همه دانند که در صحبت گل خاری هست »   


هرکه را عشق نباشد، نتوان زنده شمرد       وآن که جانش ز محبت اثری یافت، نمرد

تربت پارس، چو جان جسم تو در سینه فشرد       لیک در خاک وطن آتش عشقت نفسرد


   « باد، خاکی ز مقام تو بیاورد و ببرد   

   آب هر طیب که در طبله‌ی عطاری هست »   


سعدیا! نیست به کاشانه‌ی دل غیر تو کس       تا نفس هست، به یاد تو برآریم نفس

ما بجز حشمت و جاه تو نداریم هوس       ای دم گرم تو آتش زده در ناکس و کس!


   « نه من خام طمع عشق تو می‌ورزم و بس   

   که چو من سوخته در خیل تو بسیاری هست »   


کام جان پر شکر از شعر چو قند تو بود       بیت معمور ادب طبع بلند تو بود

زنده جان بشر از حکمت و پند تو بود       سعدیا! گردن جانها به کمند تو بود


   « من چه در پای تو ریزم که پسند تو بود؟   

   سر و جان را نتوان گفت که مقداری هست »   


راستی دفتر سعدی به گلستان ماند       طیباتش به گل و لاله و ریحان ماند

اوست پیغمبر و آن نامه به فرقان ماند       وآن که او را کند انکار، به شیطان ماند


   « عشق سعدی نه حدیثی است که پنهان ماند   

   داستانی است که بر هر سر بازاری هست »