[Zohreh Gholami]

پیامدهای هورمون ها و مكمل های غذایی نیروزا در ورزش پرورش اندام

به عقیده كارشناسان تغذیه، استفاده از هومورن ها و مكمل های غذایی، بدون تجویزپزشك، سلامت جوانان را تهدید می كند. آنان نا باروری مردان، ناراحتی های كلیوی و كبدی را از عوارض شایع استفاده مداوم از مكمل های غذایی و هورمون ها ی نیرو زا می دانند.

این روزها ورزش پرورش اندام با اقبال عمومی جوانان درخوزستان و شهراهواز مواجه شده است. باشگاه های بدن سازی زیادی طی دو سه سال اخیر در شهر اهواز تاسیس شده است اما آنچه كه نباید از نظر دور داشت سایه شومی است كه برسر اغلب جوانان علاقمند به این نوع ورزش افكنده است.

اغلب آنان سعی می كنند ره صد ساله را یك شبه و آن هم از روش های غیرمتعارف و نادرست و بامصرف مكمل های غذایی نیروزا طی كرده و اندامی به ظاهر زیبا و ورزشی برای خود دست و پا کنند. غفلت ازاینكه مصرف اینگونه مكمل ها ازجمله هورمون آنا بولیك استروئیدی طبق نظرپزشكان، آثارسوء زیادی برسلامت جسم آنان خواهد گذاشت.

دكتر امیر حسین بنی احمد كارشناس ارشد دارویی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشكی اهواز می گوید: این هورمون ها به صورت نرمال در بدن انسان به میزان لازم تولید و اعمالی از قبیل فعالیت های جنسی، كنترل سطح چربی، بالانس حجم و تراكم عضلانی، كنترل سطح چربی، كنترل عصبی آرامش و موارد متعدد دیگری را انجام می دهد.

وی افزود: استفاده ی غیر متعارف و بدون صلاحدید پزشك متخصص از این هورمون ها باعث می شود تا منابع تولید داخلی متوقف شود و بدن برای انجام اعمال مذكور و موارد دیگری، برای همیشه نیاز خود به تامین این هورمون ها را درخارج ازبدن جستجو كند.

دكتر بنی احمد افزود: ورود دائمی این مواد از خارج از بدن عوارضی همچون ناباروری، ایجاد جوش های چركی و غیر چركی به شكل شدید در سطح بدن، كاهش تحمل پذیری و آستانه تحریك و پرخاشگری در اثر استفاده از این هورمون ها، طاسی و ریزش مو در مردان و در خانم ها پرمویی در صورت و به هم خوردن صفات ثانویه جنسی و دوره های پریود ماهیانه درپی خواهد داشت.

این كارشناس ارشد دارویی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشكی اهواز تصریح كرد: با توجه به اینكه ورود هورمون آنابولیك به دلیل خاصیت جنسی كه دارند مانع از تولید تستسترون دربدن می شود و یا تولید آن را به شدت كاهش می دهد، با كاهش تعداد اسپرم ها كه درپاره ای مواقع به حد صفرنیز می رسند، ممكن است ناباروری مردان را بدنبال داشته باشد كه بسیار شایع است.

وی ادامه داد: با توجه به اینكه محورهای هورمونی و چربی سطح پوست با استفاده از این هورمون ها از تعادل خارج می شوند، جوش های چرك، راش و كورك در سطح بدن ظاهر می شوند.

دكتر بنی احمد ضمن هشدار به مصرف كنندگان این نوع داروها تاكید كرد: از آنجایی كه متابولیسم این هورمون ها در كبد و دفع آنها غالبا از كلیه است، استفاده بی رویه از آنها باعث آسیب های جدی كبدی و كلیوی در شخص مصرف كننده می شود.

این مقام مسئول ازجوانان ورزش دوست خواست كه خودسرانه و بدون مشورت و تجویز پزشك این نوع داروها را مصرف نكنند.

وی تاكید كرد كه موارد ذكر شده تنها چكیده ای از عوارض بی شمار استفاده غیر متعارف از هورمون های آنابولیك استروئیدی است و از آنجا كه هدف ورزش جوانان عزیز رسیدن به مراتب بالاتر سطح سلامتی است، استفاده از آنها به هیچ وجه بدون تجویز پزشك، توصیه نمی شود.

دكتر فرخ رامش كارشناس ارشد اطلاع رسانی دارو و سموم معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشكی اهواز نیز بااشاره به اثرات مخرب استفاده از این هورمون ها برسلامتی انسان تاكید كرد: رژیم غذایی مناسب در كنار ورزش باید اساس كار یك ورزشكار باشد و در صورت نیاز به استفاده از مكمل ها، این امر حتما باید زیر نظر پزشك متخصص و مجرب صورت گیرد.

وی با بیان اینكه مكمل ها همچون داروها در برخی افراد ، منع مصرف دارند ، خاطرنشان كرد: این منع مصرف به دلیل وجود بیماری زمینه ای در خود ورزشكار است كه گاه خود فرد ورزشكار نیز از آن آگاهی ندارد.

این مقام مسئول با اشاره به اهمیت استفاده صحیح از مكمل های غذایی تاكید كرد: چنانچه نیاز به استفاده از مكمل های غذایی و نحوه مصرف صحیح آن توسط پزشك متخصص تشخیص داده شد باید اصالت فرآورده مصرفی كاملا مورد توجه قرار گیرد.

دكتر رامش با بیان اینكه فرآورده هایی كه محصول خارجی است و مجوز ورود توسط وزارت بهداشت را دریافت نكرده اند دارای چند اشكال اساسی هستند.

وی احتمال آلودگی این فرآورده ها با داروهای هورمونی برای افزایش كاذب اثر این مكمل ها، عدم اطمینان از شرایط استاندارد ساخت، نگهداری، حمل و نقل، ثبت تقلبی تاریخ تولید و انقضاء درج شده بر روی فرآورده را از مهمترین اشكالات این مكمل ها عنوان كرد.

دكتر رضا امانی متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشكی اهواز نیز می گوید: اگر این هورمون ها به مقدار زیاد مصرف شوند علاوه بر داشتن عوارض قلبی، امكان ابتلا به سرطان كبد در مصرف كننده را بیشترفراهم می سازد.

وی می افزاید: برخی ورزشكاران از داروی ترامادول استفاده می كنند؛ این دارو در واقع نوعی مسكن و قرص ضددرد است كه پزشكان به ندرت تجویز می كنند و این درحالی است كه در بعضی باشگاه های بدن سازی به طور گسترده از این دارو تجویز می شود و این امر اعتیاد مصرف كننده را در پی دارد.

این دانشیار دانشگاه علوم پزشكی اهواز خاطرنشان می كند: دسته داروهای آمفتامین باعث تخریب بافت مغز می شود و روح و روان فرد را مختل می كند.

دكتر امانی تصریح كرد: در برخی باشگاه های بدن سازی از 2 دسته داروهای نیروزا استفاده می شود، مصرف استروئیدهای آنابولیزان كه به صورت مصنوعی ساخته می شود و در برخی موارد باعث تخریب مفاصل، مختل شدن متابولیسم بدن و ابتلا به بیماری های كلیوی می شود .

وی افزود: نكته این جاست كه مغز، غده هیپوفیز و بیضه ها سیستم هدایتی تولید اسپرم در بدن مردان را تشكیل می دهند كه با مصرف بیش از حد این داروها بر، گیرنده های مغزی تاثیر نامطلوبی گذاشته و عملكرد بیضه ها را مختل می كند و بنابراین توقف تولید اسپرم از جدی ترین عوارض این داروها محسوب می شود.

این متخصص تغذیه تصریح می كند: مصرف این داروها بر رشد پروستات هم تاثیر نامطلوبی می گذارد و رشد این غده را مختل می كند.

وی دسته دوم داروهایی كه در باشگاه های بدن سازی از آنها استفاده می شود را مكمل های حاوی پروتئین عنوان كرد و افزود: حتی اگر مصرف این مكمل ها نیز دارای مجوز باشند به دلیل داشتن اسید آمینه فراوان، دفع كلیه را با مشكل روبه رو می كند و در واقع این داروها فعالیت كلیه ها را افزایش می دهد و باعث فرسایش سلول های كلیه می شود و احتمال سنگ سازی كلیه را افزایش می دهد.

وی به ورزشكاران توصیه كرد: به هنگام مراجعه به باشگاه های بدنسازی و سایر رشته ها ی ورزشی در صورت نیاز، باید از داروهایی استفاده كنند كه دارای تاییدیه وزارت بهداشت است و از طرفی این داروها باید با تجویز پزشك متخصص مصرف شود.

دكتر امانی خاطرنشان كرد: مصرف خودسرانه و بیش از حد داروهای تایید شده از سوی وزارت بهداشت در باشگاه ها برای تقویت عضلات یا حجم دهی به عضلات نیز خطرناك است و عوارض سوئی دارد چه رسد به این كه داروها غیرمجاز و برچسب تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی را نیز نداشته باشد.

این متخصص تغذیه تاكید كرد: ورزشكاران باید بدانند هر دارویی كه برای لاغری یا چاقی مصرف می شود باید دارای پروانه بهداشتی باشد و از سوی پزشك ُمتخصص مربوطه تجویز شود.

خانم نجات عبیات كارشناس غذایی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشكی اهواز نیز درگفت وگو با خبرنگار ایرنا می گوید: در سال های اخیر مصرف انواع مكمل های غذایی توسط ورزشكاران رشته های مختلف ورزشی رشد چشمگیری یافته است و برخی از ورزشكاران تصور می كنند وقتی از مكمل های غذایی تجاری، ویتامین ها و اسیدهای امینه استفاده می كنند در واقع به رژیم غذایی خویش توجه كرده اند، اما حقیقت این است كه یك رژیم غذایی صحیح می تواند به خوبی نیازهای تغذیه ای ورزشكاران را تامین كند.

وی با بیان اینكه مصرف خودسرانه این مكمل ها عوارض خطرناكی به دنبال دارد، تصریح كرد: با توجه به اینكه افراد عادی و ورزشكاران اطلاعات درست و كافی از تركیبات این مكمل ها ندارند، خودسرانه از این مكمل ها استفاده می كنند.

رضا-ج یكی از جوانان خوزستانی است كه بنا به تشخیص پزشكان معالج بخاطر مصرف مكمل های غذایی و هورمون ها دچار ناراحتی جسمی شده و به بیمارستان اهواز مراجعه كرده است.

وی كه نخواست نامش فاش شود گفت: من 6 سال قبل پرورش اندام ( بدن سازی ) كار می كردم و خیلی با نشاط و سر زنده بودم و این خوشی ادامه داشت تا زمانی كه برای تقویت بدنم تصمیم گرفتم به سفارش دوستانم از مكمل های غذایی و هورمون ها استفاده كنم.

وی افزود: این هورمون ها كه بیشتر به شكل تزریقی استفاده می كردم ابتدا خوب بود و با بدنم سازگار بود تا ناگهان عوارض آن كم كم آشكار شد.

وی با حالتی اندوهگین و افسرده ادامه داد: من چندسالی است كه ازدواج كرده ام ولی تاكنون صاحب بچه ای نشده ام.

من و همسرم به پزشكان متخصص زیادی مراجعه كرده ایم ولی نتیجه نگرفتیم، همه پزشكان می گویند كه علت نابارور شدنم همان هورمون هایی است كه من استفاده می كردم.

وی خطاب به جوانان تاكید كرد كه ازمصرف این هورمون ها و مكمل های غذایی كه توسط افراد سود جو تبلغ می شوند، استفاده نكنند. طبق نظرپزشك معالج ام استفاده ازاین هورمون ها، مشكلات كبدی، كلیوی غیر قابل برگشت، افسردگی و ضعف جسمانی بدنبال خواهد داشت كه معالجه آن هزینه های هنگفتی می خواهد.

سید جواد مولا مربی فدراسیون كشوری پرورش اندام و بدن سازی استان خوزستان درگفت وگو با ایران زمین تاكید كرد: این مكمل های غذایی كه صورت پودر، قرص، شربت و قطره در بازار به فروش می رسند، یك ماده كمكی هستند و نه یك جانشین برای تنظیم یك رژیم غذایی مفید در بدن، بنابراین استفاده از آنها حتما باید با مشورت و تجویز پزشك متخصص داخلی، غدد و یا پزشك ورزشی صورت گیرد.

این مربی بدنسازی خاطرنشان كرد: ورزش پرورش اندام و بدنسازی؛ ورزشی است كه نیاز به حوصله زیاد دارد و نتیجه آن در بلند مدت حاصل می شود و باید ورزشكاران صبور باشند و علاوه بر تغذیه سالم با غذاهای طبیعی پروتئینی و ویتامین ها، تمرین های مناسب انجام دهند تا به اندام ایده آل خود برسند.

مولا افزود: اغلب جوان ورزشكار مبتدی در آغاز ورود به باشگاه بدنسازی و پس از گذشت 2 الی 6 ماه تمرین تحت تاثیر اندام بقیه ورزشكاران با تجربه كه سال ها تمرین كرده و به اندام ایده آل رسیده اند، قرار می گیرد و به قول معروف دوست دارند یك شبه به اندام خوب دست یابند.

وی افزود: به همین دلیل است كه این ورزشكاران جوان به سوی مصرف مكمل های غذایی و یا حتی هورمون های استروئیدی و آن هم بدون اطلاع از عوارض زیان بار آن روی می آورند و از آنها استفاده می كند.

وی به همه ورزشكاران توصیه كرد كه به هیچ وجه نباید از هورمون های استروئیدی استفاده كنند و در صورت نیاز به مصرف مكمل های غذایی، تنها با تجویز پزشك مصرف كنند.

ازنظركارشناسان امور اجتماعی، شیوع و رواج مصرف اینگونه هورمون ها و مكمل های غذایی كه دركمین سلامت جوانان نشسته، به صورت خزنده و خاموش آنان را تهدید می كند تا دیرنشده، باید چاره ای اندیشید.

سوالی كه در پایان این گزارش بدون پاسخ می ماند، بحث نظارت و كنترل باشگاه های بدن سازی است كه مثل قارچ درسطح شهر اهواز سبز شده اند. هرچند استفاده از این نوع هورمون ها و مكمل های غذایی با رضایت خود جوان ورزشكار صورت می گیرد و نمی توان نظارت دقیقی دراین زمینه بر عملكرد باشگاه ها اعمال كرد اما حداقل دستگاه های مسئول و متولی می توانند با همكاری كارشناسان تغذیه و ادارات بهداشت نسبت به اثرات مخرب استفاده از این نوع مكمل های غذایی و هورمون ها بصورت چاپ و انتشار بروشور و نیز باكمك رسانه ها به جوانان هشدار و اطلاع رسانی كند.

به عقیده كارشاسان امور اجتماعی، رسانه ها دراین زمینه وظایف مهمی برعهده دارند. رسانه ها باید با اطلاع رسانی مناسب و گسترده، جوانان را از خطرات و عوارض جبران ناپذیر استفاده بی رویه از مكمل های غذایی و هورمونی آگاه سازند.

جعبه متن

گزارشگر: حسین عبدالعزیزی