[Zohreh Gholami]

تخمین ترکیبات بدن دام بوسیله روش ترقیق اوره


چکیده
این پژوهش به منظور تخمین ترکیبات بدن بوسیله روش ترقیق اوره صورت گرفت، که در آن از32 راس بره دنبه‌دار استفاده گردید. سعی شد تا حد امکان، یکنواختی از تمام جهات بخصوص از نظر سن و وزن رعایت شود. برای تعیین ترکیبات بدن بره‌ها، تزریق اوره و خونگیری در پایان دوره پروار و قبل از کشتار دام ها (برای تجزیه لاشه) انجام گرفت. پس از آن نمونه‌های پلاسمای خون از نظر میزان اوره مورد آنالیز قرار گرفته و به کمک فرمول‌های مربوطه، در صد فضای انتشار اوره محاسبه شد و همبستگی آن صفات حاصل از تجزیه لاشه بدست آورده شد. نتایج حاصل نتوانست معیار خوبی برای برآورد صفات لاشه ومیزان پروتئین، چربی و آب لاشه باشد. همبستگی‌های محاسبه شده و معادلات تابعیت بین ترقیق اوره و این صفات، پایین و از ضرایب تعیین (R2) کوچکی بر‌خوردار بودند. نتایج بدست آمده از این پژوهش با نتایج بارتل و همکاران (1988)، شیران‌چهارسوقی (1374) و داورنیا (1375) مطابقت دارد. با توجه به نتایج این پژوهش و دیگر پژوهش‌ها بنظر می‌رسد که روش ترقیق اوره، روش مطمئنی جهت تخمین ترکیبات بدن بره‌های پرواری دنبه‌دار نباشد.


مقدمه
ترکیبات بدن بخصوص ذخایر انرژی آن منعکس کننده وضعیت انرژی مصرفی و اثر آن روی عملکرد تولید و تولید مثل است. تخمین ترکیبات بدن، اطلاعات ارزشمندی در مورد مرحله رشد و نمو، و وضعیت تغذیه ای دام می دهد که تنها با اندازه گیری وزن دام یا تولیداتش دستیابی به آنها میسر نمی باشد. روش های گوناگونی برای اندازه‌گیری ترکیبات بدن وجود دارد که از آن جمله می‌توان به روش کشتاری، روش ارزیابی چشمی، تغیین چگالی یا دانسیته بدن، استفاده از امواج مافوق صوت برای تعیین ضخامت چربی، استفاده از پتاسیم رادیو اکتیو برای محاسبه پروتئین و تکنیک رقیق سازی برای تخمین مقدار آب بدن اشاره کرد. تکنیک رقیق سازی یک روش سریع و ارزان است که مزایای آن، زمان کوتاه برای پخش شدن در آب بدن ورسیدن به تعادل در آن، راحتی کاربرد و وجود روش اندازه گیری نسبتا ساده می‌باشد.

تا کنون محققین زیادی از روش ترقیق اوره برای تخمین ترکیبات بدن استفاده نموده‌ا‌ند. بارتل و همکاران(1988) آزمایشی را جهت ارزیابی ترقیق اوره به عنوان برآورد کننده ترکیب بدن بره ها (آمیخته‌ای از دو نژادسافولک و رامبویلت)به انجام رساندند. نتایج این آزمایش نشان داد که سهم تغییرات در ترکیب بدن بره‌ها که بوسیله فضای انتشار اوره محاسبه شده، رضایت بخش نمی‌باشد. رول و همکاران(1986) اعتبار معادلات منتشر شده و مقایسه آن را با ترکیبات بدن گوساله‌های نر اخته گوشتی را مورد بررسی قرار داده و نتیجه گرفتند که تخمین فضای انتشار اوره ممکن است بین جمعیت های مختلف گوساله های نراخته تفاوت داشته باشد. محرری (1373) برای تخمین ترکیبات بدن گوساله های نر هلشتاین، از این روش استفاده کرد. نتایج تحقیق اونشان داد که ترقیق اوره، روش مناسبی برای برآورد ترکیبات بدن گوساله‌ها است. جعفری (1375) نیز نتایج رضایت بخشی از روش ترقیق اوره برای برآورد ترکیبات بدن گوساله‌های نر هلشتاین بدست آورد. شیران چهارسوقی (1374)روش ترقیق اوره را برای تخمین ترکیبات بدن بره‌های نر پرواری لری و بختیاری بکارگرفت. نتایج آن پژوهش نشان داد که میزان همبستگی بین درصد انتشار اوره و ترکیبات لاشه بسیار پایین است.


مواد و روش‌ها
در این پژوهش از 32 راس بره نر دنبه‌دار (ورامینی) که مورد پروار قرار گرفته بودند استفاده گردید. در انتخاب سعی شد تا حد امکان، یکنواختی از تمام جهات به خصوص از نظر سن و وزن رعایت شود. تزریق اوره در پایان دوره پروار صورت گرفت. بره‌ها پس از اعمال 14 تا 16 ساعت محرومیت از آب و خوراک توزین شدند و میزان اوره تزریقی برای هر بره به نسبت 130 میلی‌گرم اوره به ازای هر کیلوگرم وزن زنده محاسبه می‌گردید. جهت تزریق اوره، محلول20 درصداوره، بوسیله سرم فیزیولوژیکی تهیه شد و به مقدار65/0 میلی‌لیتر به ازاء هر کیلوگرم وزن زنده دام، بوسیله سرنگ 50 میلی‌لیتری از طریق ورید وداج به دام تزریق شد. خونگیری یکبار قبل از تزریق اوره ویکبار بعد از تزریق اوره (12-9 دقیقه بعد) بوسیله لوله‌های خلاء حاوی ماده ضد انعقاد انجام شد. بعد از جدا سازی پلاسما بوسیله دستگاه سانترفیوژ، میزان اوره پلاسما با استفاده از دستگاه اتوآنالیزر تعیین گردید. سپس به کمک فرمول‌های مربوطه، در‌صد فضای انتشار اوره محاسبه شد. از طرف دیگر برای یافتن مقدار واقعی ترکیبات لاشه، پس از کشتار بره‌ها، تجزیه لاشه با دقت صورت پذیرفت. همبستگی بین صفات و ضرایب رگرسیون بکمک نرم‌افزار آماری SAS محاسبه کردید.


نتایج و بحث
نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که میانگین اوره تزریق شده برابر 09/4491 میلی‌گرم ومیانگین تغییرات ازت اوره پلاسما قبل و 9 تا 12 دقیقه بعد از تزریق محلول اوره، 55/33 میلی‌گرم در 100 میلی‌لیتر می‌باشد. میانگین درصد فضای انتشار اوره نسبت به وزن زنده بدن برای تمام بره‌ها بطور متوسط 88/49 درصد گردید. در تحقیق حاضر، نتایج حاصل از آزمایش نتوانست معیار خوبی برای برآورد صفات لاشه و میزان پروتئین، چربی و آب لاشه باشد. همبستگی‌های محاسبه شده و معادلات تابعیت بین ترقیق اوره و این صفات، پایین و از ضرایب تعیین (R2) کوچکی برخوردار بودند. بدین جهت از گزارش این ضرایب همبستگی و معادلات تابعیت مربوطه خودداری شد. نتایج بدست آمده از این پژوهش در مورد ترقیق اوره، با نتایج بارتل و همکاران (1988)، شیران چهارسوقی (1374) و داورنیا (1375) مطابقت دارد. این محققین نتایج رضایت بخشی را جهت تعیین ترکیبات بدن با روش ترقیق اوره بدست نیاوردند. با توجه به نتایج حاصله از این پژوهش‌ و آزمایش شیران چهارسوقی(با استفاده از بره‌های نر پرواری لری بختیاری) و آزمایش داورنیا (با استفاده از بره‌های نر ورامینی)، بنظر می‌رسد که روش ترقیق اوره، روش مطمئن و کاربردی جهت تخمین ترکیبات بدن بره‌های پرواری دنبه‌دار نباشد.


منابع
1. جعفری،م.ع.1375. اثرات تعادل کاتیون-آنیون جیره بر توان پرواری و خصوصیات لاشه و استخوان گوساله‌های نر هلشتاین. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم‌دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
2. داورنیا، م. ص. 1375. بررسی اثر سطوح مختلف پروتئین جیره غذایی روی میزان رشد و خصوصیات لاشه بره‌های ورامینی. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم‌دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
3. شیران چهارسوقی، ا. 1374. بررسی اثر نسبت‌های مختلف انرژی به پروتئین جیره غذایی روی درصد چربی قابل تفکیک بره نر پرواری لری و بختیاری. پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران.
4. محرری،ع. 1373. بررسی اثر کاه گندم غنی شده با اوره و ملاس بر روی قابلیت مصرف، قابلیت هضم و توان تولیدی گوساله‌ها.پایان نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم‌دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.

          5. Bartle, S. J. , J. R. Males, and R. L. Preston. 1983. Evaluation of urea dilution as an estimator of body composition in mature cows. J. Anim. Sci. 56: 410.
6. Bartle, S. J., O. A. Turgeon, R. L. Preston, and D. R. Brink. 1988. Procedural and mathematical considerations in urea dilution estimation of body composition in lambs. J. Anim. Sci.  66: 1920.
7. Rule,D.C.,R.N. Arnold, E.J. Hentges, and D.C. Beitz.1986. Evaluation of urea dilution as a technique for estimating body composition of beef steers in vivo: validation of published equations and comparision with chemical composition. J.Anim.Sci. 63:1935
8. Wells, R. S. ,R. L. Preston. 1998. Effects of repeated urea dilution  measurement on feedlot performance and consistency of estimated body composition in steers of different breed types. J. Anim. Sci. 76: 2799-2804

جمال فیاضی، جمال مؤمنی، عضو هیات علمی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین
مجید صباغ زاده، دانشجوی کارشناسی ارشد بخش علوم دامی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین