گیاهان دارویی
گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندام‌های آنها حاوی مادهٔ مؤثره‌است. این ماده که کمتر از۱٪ وزن خشک گیاه را تشکیل می‌دهد، دارای خواص دارویی مؤثر بر موجودات زنده‌است. همچنین کاشت، داشت و برداشت این گیاهان به منظور استفاده از مادهٔ موثرهٔ آنها انجام می‌گیرد.
اثربخشی
برخی معتقد به خواص درمانی برای گیاهان دارویی نیستند یا اینکه در مورد آن اظهار تردید می‌کنند. بیشتر مردم به هنگام بیماری به داروهای شیمیایی روی می‌آورند. از این رو در اینجا سؤالی مطرح می‌گردد که آیا داروهای گیاهی بهترند یا داروهای شیمیایی؟
پاسخ نخست
تردید در مورد اثربخشی گیاهان دارویی از آنجا ناشی می‌گردد که نحوهٔ آماده‌سازی داروهای گیاهی و تحویل آنها به مردم به نحو صحیح انجام نمی‌گیرد؛ در نتیجه خواص درمانی گیاه از بین رفته یا تقلیل می‌یابد که این امر موجب عدم تأثیر گیاه در درمان بیماری می‌گردد. از مواردی که باعث کاهش اثر بخشی گیاه می‌گردد:
کشت در زمینی که از نظر مواد خاص مورد نیاز گیاه، دچار کمبود باشد.
عدم مبارزه صحیح با آفات و بیماریهای گیاهان دارویی کشت شده که اغلب موجب کاهش مواد مؤثر گیاه یا تغییر نسبت ترکیبات مفید گیاه می‌گردند.
رعایت نکردن زمان مناسب برداشت (برحسب وضعیت هوا و ساعات روز)
خشک کردن گیاه در شرایط نامناسب (از نظر درجه حرارت، مدت زمان خشک کردن یا سرعت خشک کردن و...)
عدم نگهداری صحیح و بسته‌بندی مناسب (فرّار بودن برخی ترکیبات، آلودگی گیاه برداشت شده به قارچ یا باکتری و...)
تقلبات دارویی (برخی از اوقات به‌عمد یا غیرعمدی، گیاهی به‌عنوان گیاه دیگر به صرف داشتن ظاهر مشابه فروخته می‌شود و این مسأله علاوه بر اینکه در سطح گونه گیاهی - به فراوانی - اتفاق می‌افتد، گاهی در حد جنس گیاه نیز صورت می‌گیرد)
پاسخ دوم:
داروهای شیمیایی از برخی جهات نسبت به داروهای گیاهی برتری دارند؛ ولی مصرف طولانی یا در برخی موارد مصرف مقطعی این داروها ممکن است عوارض جانبی برجای گذارد و حتی ممکن است از خود بیماری نیز خطرناک‌تر باشد. همچنین استفاده مداوم، بی رویه و نادرست داروهای شیمیایی ممکن است باعث مقاوم شدن عامل بیماری‌ها در مقابل این نوع داروها شود؛ در نتیجه بیماران باید به سوی آنتی بیوتیک‌ها و داروهای قوی‌تری که هر روز با نامهای جدید ارائه می‌گردند، روی آورند.
روش تهیه برخی از اشکال مصرفی داروهای گیاهی
دم کرده: مقدار تعیین شده از پودر گیاه را، در مقدار معینی از آب جوش ریخته و به بهم می‌زنند. بعد روی ظرف را پوشانده و به مدت ۳۰-۱۵ دقیقه صبر می‌کنند سپس آن را صاف می‌کنند.
جوشانده:
جوشانده ملایم: مقدار معینی از گیاه خردشده را با 1/4 لیتر آب جوش مخلوط کرده، آن را کمی می‌جوشانند. سپس آن را از حرارت دور کرده، صبر می‌کنند تا دم بکشد. سپس آن را صاف می‌کنند.
جوشانده معمولی: تفاوت آن با جوشاندهٔ ملایم در افزایش زمان جوشش است.
خیسانده: این شکل برای مواد مؤثری که در اثر حرارت از بین می‌روند، توصیه می‌شود. برای تهیه خیسانده سرد، مقدار مشخصی از پودر گیاه را در حجم معینی از آب ریخته، درِ ظرف را ۶ الی ۱۲ ساعت می‌بندند. سپس محتویات ظرف را صاف می‌کنند.
گیاهان دارویی
آب‌تره • اروانه • اسپرزه • اسطوخودوس • افسنطین • آق اوستا • آقطی سیاه • اکالیپتوس • انجبار • اسفند دانه • انجدان رومی • آنغوزه • آویشن • باباآدم • بادرشبو • بادرنجبویه • بارهنگ • باریجه • برگ بو • برگ سنا • برنجاسف • بن سرخ • بنگرو • بنه • بولدو • بومادران • بهار نارنج • بهمن‌پیچ • بیدمشک • پای خر • پرسیاوشان • پروانش • پنج‌انگشت • پنیر باد • پنیرک • پونه‌سا • پونه سنبله‌ای • پیازچه • پیرتر • پیرو • تاتوره • تخم کتان • ترشک • ترخون • ترنجبین • تره • جعفری فرنگی • جعفری • خارخسک • چای کوهی • چویل • خار علیص • خار مقدس • ختمی • دارواش • داز • درمنه • دم شیر • رازک • رازیانه • رومارن • روناس • ریحان مقدس • ریحان • ریواس • زنجبیل • زوفا • ژینکو • سپستان • سُداب • سرخ‌ولیک • سنا • سنبل‌الطیب • سنبل خطایی • سنجد • سورنجان • سیاه‌دانه • سیر • شابیزک • شاه‌تره • شاهِسپَرَم • شبدر قرمز • شنبلیله • شوید • شیرین‌بیان • صبر زرد • صعتر • عروسک پشت پرده • عطر مازندران • علف چشمه • علف لیمو • علف هفت‌بند • غافث • فرنجمشک • فلفل مجار • فلوس • فوکا • قاصدک • کاسنی • کافور • کاکوتی • کرچک • کنار • کوشاد • کیسه کشیش • گل گاوزبان • گز روغن • گز علفی • گزنه • گشنیز • گل بی‌مرگ • گل راعی • گل ماهور • گل همیشه‌بهار • گلپر • گلرنگ • گلنار • گون کتیرا • لوزارنگ • ماریتیغال • مامیران کبیر • مخلصه وحشی • مرزنجوش • مرزنجوشتر • مرزه • مریم‌گلی • مورت • موسیر • نعناع • هلیله سیاه • همشکی • هویج وحشی •
ادویه جات
اسپرزه • آنغوزه • بابونه • بادیان رومی • برگ بو • به‌دانه • پودر پیاز • فلفل دلمه‌ای • پودر کاری • تخم شاهی • تخم تره • ترب کوهی • تمر هندی • جوز بویا • جوز هندی • چهارتخمه • خاکشیر • خردل • خسرودار • خشخاش • دارچین • زردچوبه • زعفران • زنجبیل • زیره • سماق • سیاه‌دانه • سیر • شنبلیله • عرق بیدمشک • فلفل • فلفل بهار • فلفل برزیلی • فلفل سفید • فلفل سیاه • فلفل قرمز • کاسنی دشتی • کُبابه • کنجد • کندر • گل رنگ • گلاب • لیمو عمانی • پودر موسیر • میخک • ناردانه • واسابی • هل سبز • هل سفید •