آیا رژیم های کم کالرى موجب کاهش وزن افراد مى شود؟
آلمانى ها تقریباً هر سال ۲ میلیارد یورو صرف خرید محصولات غذایى سبک یا کم کالرى (Light) مى کنند. اما برخلاف ادعاى تولیدکنندگان آنها، مصرف اینگونه محصولات، تاثیر چندانى در پایین آوردن وزن افراد ندارد. در بازار فروش امروز، پنیر، نوشیدنى، ماست، سیگار و حتى نوع بسته بندى مواد غذایى را مى توان کم کالرى در نظر گرفت.
بسیارى از مصرف کنندگان بر این باورند که مصرف محصولات غذایى کم کالرى موجب کاهش وزن افراد مى شود اما کمتر کسى مى داند که اصطلاح کم کالرى، از نظر قانونى، یک اصطلاح تعریف شده و رسمى نیست. در مورد محصولات کم کالرى تنها میزان کالرى آنها مطرح نیست بلکه میزان چربى و قند موجود در آنها نیز حائز اهمیت است. اصطلاح کم کالرى تنها در مورد محصولات غذایى کم کالرى صادق نیست و مواد غذایى دیگرى نیز مجازند که برچسب کم کالرى بگیرند. به عنوان مثال محصولاتى که محتوى اسیدکربنیک یا نمک طعام کمترى هستند یا حتى دسرها را نیز مى توان در زمره محصولات کم کالرى قرارداد (دسرها هنگامى که گاز نیتروژن، زده شده و وزن حجمى آنها کاهش مى یابد چون هواى بیشترى را در خود جاى مى دهند حاوى کالرى کمترى مى شوند).
چیپس هاى رژیمى و کم کالرى گرچه در مقایسه با چیپس هاى معمولى ۴۰ درصد چربى کمترى دارند اما نسبت به دیگر مواد غذایى، هنوز هم از میزان چربى بسیار بالایى برخوردار هستند. بنابراین، کلمه Light در حقیقت به معناى سبک نیست، بلکه مفهوم آن سبک تر است. بنابر این آنچه در نظر اول، راه حل ایده آل مسایل تغذیه اى ما جلوه مى کند یک وعده توخالى بیشتر نیست. حتى زمانى که واقعاً میزان چربى مواد غذایى مصرفى ما، مثلاً با خوردن پنیر کم چربى، کمتر شود این عملاً بدین معنا نیست که وزن بدن کاهش مى یابد. دانشمندان علم تغذیه معتقدند که بدن ما به این سادگى ها گول نمى خورد. سیستم عصبى روده، میزان کالرى وارد شده به این ارگان را ثبت مى کند. اگر بدن ما در مقایسه با حالت عادى، انرژى کمترى به دست آورد، خواستار وعده هاى اضافى غذا شده و در نتیجه اشتهاى ما افزایش مى یابد. مطالعات صورت گرفته در دانشگاه هاروارد آمریکا، پیش تر، این تئورى را تایید کرده است.
شیوه تغذیه افراد، وزن آنها و چگونگى استفاده بدنشان از مواد غذایى، به عوامل مختلفى من جمله سیستم تنظیم کننده هورمون Leptin بستگى دارد. شیوه عمل این سیستم به این ترتیب است که سلول هاى پرچربى،مقدار زیادى لپتین ترشح مى کنند.
این هورمون از طریق خون به هیپوتالاموس در مغز میانى منتقل شده و به مرکز اشتها پیام مى دهد که ذخایر چربى کامل هستند و نیازى به خوردن یک وعده دیگر نیست. در عین حال سوخت و ساز بدن افزایش مى یابد و به این ترتیب کالرى بیشترى در بدن به مصرف مى رسد. سلول هاى خالى چربى عمل عکس را فعال مى سازند.
گاهى اوقات استراتژى استفاده از مواد کم کالرى، در مورد خوردن شیرینى جات نیز خود را نمایان مى سازد. تجربیات ما نشان داده است در افرادى که با استفاده از مواد شیرین کننده مشابه، قصد دارند میزان کالرى مصرفى را کاهش دهند اشتهاى بسیار زیادى به مواد شیرین به وجود مى آید. بررسى هایى که تاکنون انجام گرفته اند نتایج ضد و نقیضى را ارائه کرده اند. کارشناسان امر هنوز هم دلیل مشخصى براى بروز این پدیده ندارند.
اینکه مواد غذایى محتوى کالرى کمتر، به صورت خودکار منجر به کاهش وزن افراد نمى شوند، به افکار و روان آنها نیز ارتباط دارد. محصولات کم کالرى اغلب به عنوان مجوزى براى خوردن بدون حد و مرز تلقى مى شوند. باید تذکر دهیم که حتى مواد غذایى اى که کاملاً عارى از چربى هستند نیز مى توانند به خاطر میزان شکر خود، شمار کالرى ها را افزایش دهند. از سوى دیگر، چربى ها براى یک تغذیه سالم، غیرقابل چشم پوشى هستند: چربى ها براى ساختمان غشاى سلول ها ضرورى اند، آنها آجرهاى سازنده هورمون ها و مواد شیمیایى پیک در درون بدن هستند و برخى از ویتامین ها نیز تنها از طریق حل شدن در چربى ها جذب بدن مى شوند.
در میان چربى ها آنهایى را مى توان توصیه کرد که مملو از اسیدهاى چرب اشباع نشده بوده و میزان کلسترول خون را کاهش مى دهند. روغن تهیه شده از گیاه Rapeseel و روغن زیتون و همچنین روغن هاى به دست آمده از بدن ماهى ها که داراى اسیدهاى چرب محتوى اومگا ۳ هستند بهترین مثال از چربى هاى حاوى اسیدهاى چرب اشباع نشده بوده و براى سلامت قلب نیز بسیار مفید هستند. بنابراین در پایان متذکر مى شویم که در انتخاب محصولات کم کالرى تنها به میزان کالرى آنها نباید توجه داشت بلکه مقدار چربى موجود در این مواد غذایى نیز باید در نظر گرفته شود.