نکته: نوع جديد بانكهاي اطلاعاتي بانكهاي اطلاعاتي شي ءگرا يا OODB (مخفف Object Oriented Data Base) می باشد که در این مقاله به شرح آن نمی پردازیم.
[/b]
تعاريف اوليهموجوديت: (پديده، نهاد يا
Entity) مفهوم كلي پديده، شيء يا فردي كه در مورد آنها مي خواهيم اطلاع داشته باشيم.
صفت خاصه: (
Attribute) ويژگي جداساز يك نوع موجوديت از نوع ديگر است.
مثال: موجوديت دانشجو مي تواند داراي صفات خاصه: نام نام خانوادگي سال تولد معدل ترم پيش باشد و مقادير اين صفات خاصه براي يك دانشجوي خاص برابر است با:
علی - اکبر - 1352 - 16
به صفات خاصه گاهي اوقات خواص (
Properties) نيز گفته مي شود.
نكته: هر صفت فاصله داراي دو مؤلفه مي باشد:
الف) اسم صفت خاصه
ب) مقدار صفت خاصه كه در صورت وجود اين جفت مولفه «اطلاع» حاصل مي گردد.
Relation Ship: به ارتباط بين موجوديتها در يك محيط عملياتي گفته مي شود. مثل ارتباط بين دانشجويان و اساتيد در محيط عملياتي دانشگاه (مثلاً دانشجوي A با چه اساتيدي در اين ترم درس گرفته است).
فيلد: كوچكترين واحد داده ذخيره شده مي باشد.
ركورد: مجموعه اي از فيلدهاي مرتبط با هم مي باشد.
فايل: مجموعه اي از تمام نمونه ها يا رويدادهاي يك نوع ركورد.
سيستم فايل: به ساختار كلي نام گذاري، ذخيره سازي و سازماندهي فايل ها در يك سيستم عامل، سيستم فايل گفته مي شود.
داده DataANSI دو تعريف براي داده ارائه كرده است:
١- نمايش واقعيات (
Facts)، پديده ها، مفاهيم يا معلومات به صورتي صوري و مناسب براي برقراي ارتباط، تفسير يا پردازش توسط انسان يا امكانات خودكار.
٢- هر نمايشي، اعم از كاراكتري يا كميت هاي آنالوگ، كه به آن معنايي منتسب است و يا بايد منتسب شود و به طور كلي ما عملياتي را روي داده يا اقلام داده يي انجام مي دهيم تا در مورد يك موجوديت اطلاعاتي تهيه كنيم.
از نظر ساختاري، داده عبارت است از مقادير صفحات خاصه انواع موجوديتها و مادر اين درس از اين تعريف استفاده مي كنيم. داده ارزش هاي واقعي هستند كه از طريق مشاهده و تحقيق بدست مي آيند و به عبارت ديگر داده نمودي از وقايع، معلومات، رخدادها، پديده ها و مفاهيم مي باشند.
اطلاع InformationANSI اطلاع را اينگونه تعريف كرده است:
«معنايي كه انسان به داده منتسب مي كند ، از طريق قرارادهاي شناخته شده اي كه در نمايش» مي توان گفت از پردازش داده ها، اطلاعات حاص ل مي شود و يا داده پس از «داده به كار رفته اند آنكه مورد تفسير قرار گرفت تبديل به اطلاع مي شود. در اين درس تفسير داده به نحوي كه حامل معنا و شناخت شود با انتساب يك مقدار به اسم صفت خاصه صورت مي پذيرد و مي گوئيم هنگامي كه اسم صفت خاصه و مقدار منسوب به آن در دست باشد، اطلاعي در مورد موجوديت حاصل مي شود. به طور كلي يك فقره اطلاع (مقدار و اسم صفت خاصه از يك موجوديت) را مي توان به صورت نقطه اي در يك فضاي سه بعدي نمايش داد.
(http://www.meta4u.com/forum/index.php?action=dlattach;topic=8042.0;attach=6550;image)
مثلاً براي دانشجو (علي = نام) يك فقره اطلاع است.
تذكر يك پديده يا واقعيت مي تواند از ديد كاربران يك محيط عملياتي، موجوديت تلقي شود و از ديد كاربراني ديگر، از همان محيط يا محيط ديگر، صفت خاصه باشد. مثلاً براي بانك اطلاعاتي اداره راهنمايي و رانندگي رنگ يكي از صفات خاصه موجوديت اتومبيل است ولي براي بانك اطلاعاتي كارخانه رنگ سازي خود رنگ موجوديتي است كه صفات خاصه اي مثل مواد شيميايي، درجه تبخير و غيره دارد.
تعريف: داده هاي عملياتي مورد نياز كاربر (
Operational Data) داده هايي است كه كاربر بطور روزانه با آنها سر و كار دارد.
تذكر: در بعضي از كتابها كلمات «داده ها» و «اطلاعات» به جاي هم به كار مي روند. بعضي از نويسندگان، داده ها را همان چيزهايي مي دانند كه در بانك اطلاعاتي ذخيره مي شوند و «اطلاعات» را به معناي آن داده ها از ديد كاربر مي دانند.
[/b]
سرمايه هاي يك سازمانامروزه كل سرمايه هاي يك سازمان تشكيل شده از: داده ها (داده افزار)، نرم افزار، سخت افزار، امكانات مالي، نيروهاي تخصصي
داده هاي پايدار (مانا)داده هاي بانك اطلاعاتي، داده هاي پايدار و با ثبات هستند. منظور از پايداري اين است كه نوع داده هاي بانك اطلاعاتي با داده هاي ناپايداري مثل داده هاي ورودي، د اده هاي خروجي، دستورات كنترلي، صفها، بلوكهاي كنترل نرم افزار و نتايج مياني كه ماهيت آنها گذرا است، تفاوت دارد.
به اين دليل مي گوئيم داده هاي بانك اطلاعاتي پايدار است كه «وقتي داده ها توسط سيستم مديريت بانك اطلاعاتي براي ورود به بانك پذيرفته شد، فقط در صور تي مي تواند حذف شود كه درخواستي به سيستم مديريت بانك اطلاعاتي ارسال شود و با اثرات جانبي ناشي از اجراي برنامه حذف نخواهد شد . با توجه به اين پايداري، تعريف دقي ق تر بانك اطلاعاتي به صورت زير خواهد بود:
بانك اطلاعاتي مجموعه اي از داده هاي پايدار است كه توسط سيستم هاي كاربردي موجود در موسسه اي مورد استفاده قرار مي گيرد. مثلاً در موسسه دانشگاه داده هاي مربوط به دانشجويان ذخيره مي شود.
تذكر: در كتابهاي قديمي به جاي واژه «داده هاي پايدار» از «داده هاي عملياتي» استفاده مي شد. سيستم هاي بانك اطلاعاتي عملياتي، بر نامه هايي هستند كه بارها اجراء مي شوند تا عمليات روزانه موسسات را انجام دهند و به چنين محيط هايي پردازش تراكنش پيوسته (Online Transaction Processing) نيز گفته مي شود. اما امروزه بانكهاي اطلاعاتي براي كارهاي ديگري نظير پشتيباني تصميم گيري است. داده هاي انبارداري معمولاً شامل اطلاعات خاصه اي نظير مجموع، ميانگين و غيره است. اطلاعات خلاصه در دوره هاي زماني خاصي از بانك اطلاعاتي استخراج مي شوند (مثل روزانه يا هفتگي)