گفتگو با متخصص پوست و مو و پرسش هاي رايج پوستي شهرنشینانآيا پوست انسان‌هاي شهرنشين با غيرشهرنشين متفاوت است؟شهرنشيني با دو مکانيسم بر پوست انسان تاثيرگذار است؛ مکانيسم اول اين است که استرس با افزايش ترشح هورمون کورتيزول باعث افزايش توليد چربي در پوست مي‌شود و به دنبال آن منجر به بروز آکنه مي‌شود. از طرفي استرس مي‌تواند پوست را دهيدراته و توانايي ترميم پوست را مختل کند بنابراين منجر به بروز مشکلات جديد در پوست شده يا مشکلات قبلي را تشديد مي‌کند. از جمله ديده مي‌شود که بيماري روزاسه، پسوريازيس و اگزما با استرس تشديد مي‌شود و از طرف ديگر آلودگي هوا تاثيرات منفي بر پوست دارد. در واقع مي‌توان گفت پوست هدف اصلي ذرات آلوده در اتمسفر است که منجر به بروز تومورها و آلرژي مي‌شود. پوست يک محافظ بدن از عوامل خارجي سمي مثل اشعه ماوراي بنفش، عوامل شيميايي سمي يا آب آلوده است. اثرات فوري آلاينده‌هاي محيطي بر پوست مي‌تواند به شکل بروز آکنه، درماتيت تماسي و حتي سرطان پوست باشد. بر اساس آمار مرکز ملي بيوتکنولوژي سرطان‌هاي پوست رابطه مستقيم با تماس با اشعه فرابنفش B با طول موج 320-290 نانومتر دارد و هر يک درصد کاهش در ازن منجر به افزايش 2 درصدي در تابش اشعه فرابنفشB و بنابراين 2 درصد افزايش بروز سرطان پوست مي‌شود.
بنابراين آلاينده‌هاي محيطي با حذف لايه ازن يک معضل بزرگ در درماتولوژي محسوب مي‌شوند. يکي از آلاينده‌هاي محيطي فرمالدئيد است که با بروز تهوع و تحريک پوست و چشم همراه است و هيچ محدوده استانداردي براي اين ذره وجود ندارد و بنابراين بايد از تماس با آن به کلي اجتناب کرد. بر اساس مطالعه‌اي که در سال 2010 در آمريکا انجام شده است شواهدي وجود دارد که ذرات آلوده در محيط مي‌تواند بر پيري پوست تاثير بگذارد. در اين مطالعه 400 بيمار مسن سفيد پوست شمال اروپا با مقياس‌هاي استاندارد مورد بررسي قرار گرفتند و مشاهده شد که ذرات آلوده هوا مي‌تواند باعث بروز رنگدانه‌هاي قهوه‌اي، چين‌وچروک‌هاي عميق و تلانژکتازي يا عروق برجسته روي پوست شود.
آيا آلودگي هوا مي تواند دليل خارش يا خشکي پوستمان باشد؟ راه حل شما چيست؟آلاينده?ها نه تنها از طريق جذب پوستي که از راه تنفس و خون نيز جذب شده و به راحتي قابل دفع نيستند. از آسيب‌هاي ديگر آلاينده‌ها مي‌توان به بروز خارش، کهير، اگزماي دست و صورت، بروز زخم‌هاي سطحي به‌خصوص در افراد دچار بيماري‌هاي مزمن مثل ديابت، خشکي پوست و حتي ترک لب اشاره کرد. عوارض درازمدت آلاينده‌ها از جمله بروز چين و چروک يا پيري زودرس، ريزش غيرطبيعي موها، گودي و تيرگي اطراف چشم و مهم‌تر از همه آغاز بدخيمي‌هاي پوستي در ميانسالي هستند. آلاينده‌هاي محيطي از طريق تاثير مستقيم يا اختلالات هورموني در افراد مي‌تواند بر پوست تاثيرگذار باشد. شايد شما هم خشکي و غير شادابي و کدري پوست خود را در اين هواي آلوده تجربه کرده باشيد. پر واضح است که با کنترل عوامل فردي مي‌توانيم در کاهش آلودگي هوا موثر باشيم و تا حد امکان از حضور در محيط آلوده پرهيز کنيم.
توصيه‌هاي زير مي‌توانند کمک‌کننده باشند:- پوشيدن دستکش نخي روشن
- استفاده مرتب و مکرر از ضدآفتاب مناسب با نوع پوست
- عدم تماس دست آلوده با سايرين به خصوص کودکان
- شستشوي کامل دست و صورت با شوينده‌هاي ترجيحا غير صابوني که PH متناسب‌تري با پوست دارند، مي‌تواند در پيشگيري از خشکي پوست هم موثر باشد.
- استفاده از مرطوب‌کننده‌هاي ملايم براي حفظ آب اپيدرم و پيشگيري از بروز خارش و اگزما
- کاهش مصرف مواد آرايشي و معطر تا آثار منفي آلاينده‌ها روي پوست افزايش پيدا نکند.
- در صورت وجود زخم روي پوست تا حد ممکن زخم‌ها را با پمادهاي ترميم‌کننده و ضدعفوني‌کننده بپوشانيم تا از رسوب آلاينده‌ها روي آنها و بدنبال آن تاخير در ترميم زخم پيشگيري کنيم.
- مصرف شير و لبنيات تازه خصوصا فرم پروبيوتيک با پيشگيري از تاثير منفي سرب بر باکتري‌هاي روده مي‌تواند در حفظ دفاع بدن عليه آلاينده‌ها موثر باشد.
- استحمام روزانه و شستشوي موها با شامپوهاي معمولي براي حذف آلاينده‌هاي هوا و شادابي پوست و مو.
آيا صحت دارد که داشتن برنامه ورزشي براي شادابي پوست لازم است؟از بهترين راهکارهاي مبارزه با شهرنشيني، ورزش کردن است که با مکانيسم افزايش توليد اندروفين‌ها اضطراب را کاهش مي‌دهد، با استراحت کافي به پوست فرصت استراحت و ترميم داده مي?شود همچنين فراگيري تکنيک‌هاي آرامش مثل کلاس‌هاي يوگا و تنفس عميق در کاهش استرس موثرند.
آيا خام خواران پوست بهتري دارند؟يک جمله معروف آمريکايي هست که مي‌گويد: «بگو چه مي‌خوري تا بگم کي هستي!» اين جمله بدان معناست که اگر تغذيه سالم داري، انسان سالمي هستي. البته هيچ مستند علمي وجود ندارد که خام‌خواري و رژيم سبزيجات اثر خوب يا بدي روي پوست دارد. ولي شواهد علمي بسيار کمي موجود است که گوشت اثرات منفي بر پوست دارد. به‌طوري که ميوه‌ها و سبزيجات داراي موادمغذي طبيعي بسياري هستند که مي‌تواند اثرات مثبت بر پوست داشته باشد. همانطور که مي‌دانيد پيري پوست که با افزايش سن تشديد مي‌شود، به واسطه وجود راديکال‌هاي آزاد در اطراف بدن ما است و آنتي‌اکسيدان‌ها از جمله ويتامين A،C،E، مي‌تواند اين راديکال‌هاي آزاد را خنثي و اثرات منفي آنهارا از بين ببرند و اين ويتامين‌ها در ميوه‌ها و سبزيجات يافت مي‌شوند.
آيا حين رانندگي هم لازم است ضدآفتاب بزنيم؟بيشتر شيشه‌ها از عبور اشعه ماوراي بنفش خصوصا فرابنفش B ممانعت مي‌کند که عامل اصلي بروز آفتاب سوختگي است ولي روي اشعه فرابنفش A بي‌اثر است که اين اشعه منجر به بروز آسيب پوستي از جمله سرطان پوست و پيري پوست مي‌شود. هر چه مدت زمان تماس با اشعه بيشتر باشد، ريسک آسيب بيشتر است بنابراين مصرف ضدآفتاب روزانه و تکرار آن حين رانندگي لازم است.
جعبه متن
دکتر محمدعلي نيلفروش زاده، متخصص پوست ومو و رييس مرکز تحقيقات پوست و سلول هاي بنيادي