[Zohreh Gholami]

کتاب خوانی در کودکان

در قصه‌هاي تخيلي نيازهاي عاطفي و اخلاقي كودك تأمين مي‌شود. وقتي قهرمانان شخصيت‌هاي اغراق شده اي دارند، بخش‌هايي از شخصيت ما را بروز مي‌دهند و وقتي موقعيت تخيلي به وجود مي‌آيد، بچه خودش را در آن موقعيت قرار مي‌دهد به اين ترتيب آموزش كتابخواني از بدو تولد آغاز مي‌شود و كودكان با كتاب انس مي‌گيرند.

كساني كه از كودكي به كتاب‌خواني عادت كرده باشند در بزرگسالي خواندن كتاب را رها نمي‌كنند. كارشناسان اعتقاد دارند در حال حاضر انواع و اقسام كتاب‌هاي مناسب كودكان در بازار وجود دارد. ضمن اينكه داستان‌هاي كهن ايراني سرشار از قصه‌هاي زيبا براي كودكان است.

روان‌شناسان مي‌گويند: والدين براي تشويق بچه‌هايشان به كتاب خواندن مي‌توانند به آنها كتاب هديه دهند. بچه‌ها در كتاب‌ها دنبال تخيل مي‌گردند. آنها كمبودها و خلأهاي عاطفي و نيازهايشان را بيشتر در رؤياها تجلي مي‌دهند و در كتاب‌هاي خاص خود دنبال مفاهيم و موارد كنجكاوي، جنگجويي و ماجراجويي مي‌گردند و خواسته‌هايشان را در آنها پيدا مي‌كنند. سن آشنايي با قصه و كتاب از همان خردسالي است. قديم‌ها مادرها لالايي مي‌گفتند و اين كار را از بدو تولد انجام مي‌دادند و حالا كتاب‌ها جاي اين فرهنگ شفاهي را گرفته‌اند. طبق تحقيقات روان‌شناسي قصه‌هاي جن و پري براي بچه‌ها جالب است. اين قصه‌ها همه نوع قهرماني دارد. دراين قصه‌ها بدي، خوبي و حادثه يافت مي‌شود و شرايط طبيعي، خدا و كودك به كمك قهرمان مي‌آيند. بچه‌ها تا پايان دوران نوجواني به اين نوع قصه‌ها علاقه‌مندند. از دوره جواني تصميم مي‌گيرند علايق‌شان را به عالم فيزيكي ببرند و نوع ديگري از مطالعه را شروع كنند. با اين وجود همچنان تخيل را دوست دارند. چنان كه فيلم‌هاي پست مدرن با استقبال مواجه مي‌شود.»

محققان درباره ظرفيت كودكان هنگام خواندن كتاب مي‌گويند: «اندازه متن‌ها مهم است. زمان توجه بچه به قصه در هر سني متفاوت است. اين زمان در كودكي يك ربع و در دوره ابتدايي نيم ساعت است. براي بچه‌هاي كوچك‌تر متن هرچه ساده‌تر، موزون‌تر و خوش‌لحن‌تر و جملات كوتاه‌تر باشد، ميزان توجه به آن بيشتر است.»

روان‌شناسان كودك مي‌گويند: «بچه از چهار ماهگي تا چهارسالگي اطلاعات و شناخت زيادي نسبت به خود پيدا مي‌كند و از دو سالگي به بعد قصه را حتي اگر برخي از لغات آن را متوجه نشود مي‌فهمد و مي‌توان افسانه‌ها و قصه‌هاي با شخصيت حيوان را برايش تعريف كرد. كتاب‌ها طبقه‌بندي و گروه‌بندي سني دارند و بسته به هر گروه سني كتابي خاص وجود دارد كه بر اساس ميزان هوش و يادگيري بچه‌ها تدوين شده. كتاب‌ها علاوه بر بعد يادگيري، حس عاطفي بچه را نيز تقويت مي‌كنند و شخصيت كودك را شكل مي‌دهند. ضمن اينكه بچه‌هاي درون‌گرا از طريق قصه و كتاب مي‌توانند بهتر به بيان خودشان بپردازند.»

براساس تحقيقات علمي خواندن براي تفريح به مراتب بيش از خواندن از روي اجبار به ميزان سواد مي‌افزايد. اين در حالي است كه ميزان سوادآموزي در سال‌هاي كودكي به نتايج مفيدتري منتهي خواهد شد.