[Zohreh Gholami]

شکاف لب نوزادان

آنچه والدين بايد درباره شکاف لب نوزادشان بدانند
شکاف لب يکي از ناهنجاري‌هاي شايع سروصورت است. ‌اين عارضه که يک مورد در هر 700 تا 1000 تولد زنده به‌وقوع مي‌پيوندد، به دليل اينکه ضايعه‌اش در مرکز صورت قرار دارد، براي والدين و اطرافيان بسيار آزاردهنده و دردسرساز است. ‌اين ضايعه مادرزادي که در اثر نچسبيدن لبه‌هاي کناري لب در دوران جنيني به‌وجود مي‌آيد، تنوع فراواني دارد. ‌اگرچه هنوز علت اصلي ايجاد اين صدمه مادرزادي کاملا شناخته نشده ولي به غير موارد وراثتي و انتقال ژن معيوب از والدين به کودک، عوامل ديگري نيز ممکن است در بروز اين حالت موثر باشند. ‌
 
اين بيماري به دليل عدم تشکيل يا نقص در تشکيل لب در هفته‌هاي چهارم تا دهم جنيني ايجاد مي‌شود. مصرف بعضي از داروهاي ضدتشنج، خواب‌آور، آسپيرين و ويتامين‌ها، بعضي مسکن‌ها، عفونت‌هاي ويروسي، مصرف سيگار و الکل توسط مادر نيز از مواردي است که ممکن است در بروز اين عارضه تاثيرگذار باشد.


انواع و اقسام شکاف لب
ممکن است شکاف لب به شکل‌هاي متنوعي، از وجود يک خط نازک در لب تا باز بودن کامل (لب دو قطعه‌اي) همراه و بدون شکاف کام، ساير شکاف‌هاي صورت، ساير ناهنجاري‌ها مانند قلب و کليه باشد. ‌بسته به اينکه شکاف لب چه وسعتي داشته باشد و اينکه همراه شکاف لب موارد ديگري هم باشد يا نه، پس از تولد تمهيدات خاصي براي درمان مورد نياز است. پس از تولد شيرخوار مبتلا به شکاف لب، مهم‌ترين نکته، بررسي وضعيت ‌رواني والدين و حمايت از آنهاست. ‌امروزه تشخيص شكاف لب را با استفاده از سونوگرافي درون رحمي قبل از تولد هم مي‌توان انجام داد و با جلسه‌هاي مکرر، مي‌توان والدين را از وضعيت کودک و موارد لازم درماني آگاه كرد. ‌پس از تولد هم بسته به شدت شکاف لب، پس از بررسي وضع تنفس، اصلاح وضع تغذيه و بررسي ناهنجاري‌هاي همراه، اقدامات درماني خاص شکاف لب را شروع مي‌کنيم.

براي درمان چه بايد کرد؟
درمان شکاف لب و کام، درماني گروهي است و چند تخصص در درمان اين بيماري از زمان تولد تا بلوغ نقش دارند و هرکدام از تخصص‌ها در زمان خاص خود به صورت انفرادي يا گروهي درگير مي‌شوند. فوق‌تخصص جراحي پلاستيک، فوق تخصص جراحي کودکان، فوق تخصص نوزادان، ارتودنتيست، متخصص گوش و حلق و بيني، متخصص دندانپزشکي کودکان، متخصص گفتار درماني، متخصص پروتز دهان، پرستار متخصص شکاف لب و کام و مددکار اجتماعي از اعضاي اصلي گروه درماني هستند و بسته به شرايط ممکن است از تخصص‌هاي ديگر هم استفاده شود. ‌به هرحال تمام اعضاي گروه در خدمت يک هدف مشترک و آن هم درمان مناسب با نتيجه عالي براي بيمار هستند. ‌عمده کار در جراحي خلاصه مي‌شود که بسته به شدت شکاف لب ممکن است از يک تا چند عمل را شامل شود.


کي بايد کودک را جراحي کرد؟
زمان مناسب جراحي در کتب مختلف و نظرات اساتيد خيلي متفاوت است ولي به‌طور عمده در ماه اول تا سوم بعد از تولد، درمان انجام مي‌شود. ‌جراحي‌هاي تکميلي بسته به شدت ضايعه ممکن است لازم شود که در موارد شديد و همراه شکاف کام ممکن است انجام تا 10 عمل هم لازم شود ولي آنچه مهم و قابل ذکر است، اين است که حتي موارد شديد شکاف لب هم توسط جراحان قابل اصلاح است و مي‌توان با اجراي برنامه درماني ارايه‌شده توسط گروه جراحي شکاف لب و کام، تا حد زيادي به نتايج مطلوب دست يافت. مهم اين است که بدانيم امروزه شکاف لب به عنوان يک ضايعه درمان‌پذير با نتايج قابل قبول مطرح است. هم اکنون در کشور ما چند گروه درماني شکاف لب و کام در دانشگاه‌ها تشکيل شده و مشغول درمان اين بيماران هستند.