[Mandana]

کابوس مقاومت دارویی سلامت جهان را تهدید می کند

سازمان بهداشت جهانی  (  World Health Organization )  می گوید : با گسترش ژن‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها در جهان، دیگر تعداد معدودی از این داروها هستند که می‌توانند باکتری‌های مقاوم را نابود کنند و این موضوع در حال تبدیل شدن به کابوسی در جهان است.  پیش از این نیز دانشمندان در مورد افزایش میکروب‌های جدید که نسبت به اکثر آنتی‌بیوتیک های قدرتمند امروزی مقاوم هستند هشدار داده بودند .

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  سوء استفاده از این دارو در بین انسان و در زنجیره غذایی باعث افزایش تعداد باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک شده و اگر این روند به همین شکل ادامه پیدا کند، بشر حالتی مشابه با قبل از دهه ۱۹۲۰ پیدا می‌کند که هنوز پنی سیلین کشف نشده بود.

به این ترتیب انسان ممکن است وارد دوره‌ای شود که حتی عفونت‌های ساده هم نسبت به درمان‌های دارویی و اعمال معمولی پاسخ نمی دهند. سازمان بهداشت جهانی معتقد است دلیل اصلی این موضوع سوء استفاده از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در سراسر جهان است.

بر اساس آمار ارائه شده هر سال ۲۵ هزار نفر در اتحادیه اروپا، به دلیل ابتلا به عفونت‌هایی که از باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها ناشی می‌شوند، جان خود را از دست می‌دهند.

دکتر دیوید لیومور مدیر آزمایشگاه نظارت بر مقاومت آنتی‌بیوتیک‌ها در این باره گفت: موفقیت ما در درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند سرطان، پیوند عضو و مانند آن بستگی به توانایی ما در درمان عفونت‌ها دارد. اگر ما نتوانیم عفونت‌ها را درمان کنیم، آن‌گاه تمام روش‌های مدرن پزشکی امروز دچار مشکل خواهند شد.

کریستین مک‌کارتینی مدیر اجرایی خدمات میکروبیولوژی HPA در این باره گفت: مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک درمان عفونت‌ها را بسیار مشکل‌ می‌کند. به این ترتیب بیماری‌ها به راحتی می‌توانند در جهان گسترش پیدا کنند و دارویی برای درمان آن‌ها نیز وجود نخواهد داشت.

به گفته بان کی مون  مقاومت دارویی هزینه هنگفتی بر نظام های سلامت جوامع، تحمیل کرده است و تهدیدی برای به عقب راندن پیشرفت در زمینه اهداف سلامت آرمان های توسعه هزاره است.

مقاومت دارویی می تواند دستاورد سایر داروها و فناوری های پیشرفته برای مبارزه با بیماری های غیرواگیر را تخریب کند.

وی یادآور شد، سازمان جهانی بهداشت (  WHO  )  برای توقف گسترش مقاومت دارویی در فراخوانی، بسته سیاستی شامل شش موضوع برنامه ریزی مشترک، نظارت، مقررات دارویی، استفاده معقولانه از داروها، کنترل و جلوگیری از عفونت و ابتکار و تحقیق را مطرح کرده است.

بان کی مون گفت، دولت ها، صنایع و ذینفعان باید به فراخوان سازمان جهانی بهداشت پاسخ دهند چرا که سلامت جهانی و جان میلیون ها انسان در معرض تهدید است.

وی با اشاره به اینکه قبل از معرفی آنتی بیوتیک ها، بیماری های عفونی هرساله جان ده ها میلیون انسان را می گرفت، اظهار داشت: کشف آنتی بیوتیک ها موجب پیشرفت های شگرف در سلامت بشر شد.

در حال حاضر دانشمندان به دنبال آن هستند تا پزشکان در تجویز داروهای خود دقت بیش‌تری داشته باشند و از سوی دیگر باید تحقیقات روی آنتی‌بیوتیک‌های جدید ادامه پیدا کند.

همچنین پژوهشگران علوم پزشکی می‌گویند بیمارانی که پزشکان بیش از حد برای آنها آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند، ممکن است دچار مقاومت به آنتی‌بیوتیک شوند که تا یک سال به طول بینجامد و این امر آنها و بقیه افراد را هنگامی نیاز به درمان جدی‌تر دارند، در معرض خطر قرار می‌دهد.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  پژوهشگران انگلیسی که ۲۴ بررسی قبلی در این باره را مورد تجزیه وتحلیل قرار داده‌اند می‌گویند هر چه آنتی‌‌بیوتیک‌های بیشتری برای سرفه و بیماری‌های شبیه به آنفلوآنزا یا عفونت‌های ادراری تجویز شوند، باکتری‌های بیشتری در یک چرخه معیوب به آنتی‌بیوتیک مقاوم می‌شوند.

آلسایر های، مدرس مراقبت‌های بهداشت اولیه در دانشگاه بریستول و سرپرست این پژوهش گفت: "این اثر در یک ماه بلافاصله پس از درمان با آنتی‌بیوتیک بیش از همه است،"

"اما ممکن است حداکثر تا یک سال به طول انجامد؛ و این اثر باقیمانده ممکن است ایجادکننده میزان بالایی از مقاومت به آنتی‌بیوتیک در جامعه باشد."

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  کارشناسان پزشکی می‌گویند مصرف بیش از حد آنتی‌بیوتیک در اروپا، آمریکا و سایر کشورهای ثروتمند به مقاومت گسترده آنتی‌بیوتیکی انجامیده است و درمان‌های حیاتی پزشکی برای بیماری‌هایی از سرطان تا جایگزینی مفصل ران تا بیماران بستری در بخش‌های مراقبت‌های ویژه را دچار اختلال کرده است.

های می‌گوید این بررسی نشان داد که چگونه مقاومت به آنتی‌‌بیوتیک در افراد ایجاد می‌شود، و چگونه به صورت مشکلات در سطح اجتماع یا جمعیت در می‌آید.

آنتی‌بیوتیک‌ها برای همه این درمان‌ها مورد نیاز است تا از عفونت باکتریایی جلوگیری کند، اما در صورتی که آنقدر به طور گسترده مورد استفاده قرار گیرید که میکروب‌ها نسبت به این داروها مقاوم شوند، این شیوه درمانی بی‌استفاه می‌ماند.

باکتری‌های مقاوم به چندین دارو به یک مشکل فزاینده در بیمارستان‌ها در سراسر جهان بدل شده‌اند، و مشخصه آنه ظهور عفونت‌ها با ابرمیکروب‌هایی مانند "استافیلوک‌ طلایی مقاوم به متی‌سیلین" (MRSA) است.

اما به گفته های که نتیجه بررسی‌اش در ژورنال پزشکی بریتانیا منتشر شده است، مشکل مقاومت به آنتی‌بیوتیک در مطب دکترها اغلب نادیده گرفته می‌شود، علیرغم این حقیقت که حدود ۸۰ درصد  تجویز آنتی‌بیوتیک را پزشکان خانواده انجام می‌دهند.

او می‌‌گوید: "تا به حال، اکثریت شواهد در این مورد در سطح جمعیت به دست آمده است، بنابراین چه برای پزشکان و چه برای بیماران ساده است که بگویند: این مشکل ما نیست یا  دادن یک آنتی‌بیوتیک دیگر تفاوت زیادی ایجاد نمی‌کند."

"اما هر چه ما بیشتر آنتی‌بیوتیک تجویز کنیم، باکتری‌های بیشتری مقاومت پیدا می‌کنند. و در واقع تنها راه از بین بردن این چرخه معیوب این است که در گام اول تنها هنگامی آنتی‌‌‌بیوتیک تجویز کنیم که مطلقا مورد نیاز باشد."

مصرف غیرمنطقی دارو در سراسر جهان رخ می دهد اما این وضعیت در کشور ایران بسیار وخیم تر از سایر نقاط جهان است به طوری که بنا به اعلام مسوولان ذیربط، هر ایرانی، شش برابر میانگین جهانی دارو مصرف می کند.

یکی از موارد مصرف غیرمنطقی دارو، مصرف و تجویز بیش از اندازه آنتی بیوتیک ها در کشور است چنانکه طبق مستندات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، پزشکان به طور متوسط برای بیش از ۴۹ درصد از بیماران خود، حداقل یک قلم آنتی بیوتیک تجویز کرده اند.

این درحالی است که در بسیاری از کشورهای جهان، ۲۵ درصد مراجعان از پزشک، هیچ نسخه دارویی دریافت نمی کنند و تنها با توضیحات پزشکان در مورد تغذیه و توصیه های بهداشتی، مشکلات بیماری آنان برطرف می شود.
مصرف خودسرانه دارو در کشور ایران نیز بر مصرف غیرمنطقی دارو ، دامن زده است،

بسیاری از مردم با کوچکترین سردرد و یا ضعف به سراغ آنتی بیوتیک هایی مانند آموکسی سیلین، مترونیدازول و سفیکسیم می روند.
مصرف خودسرانه این داروها موجب می شود هنگام ابتلای بعدی افراد به بیماری های عفونی، دیگر این داروها کارساز نباشد.
مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها، موجب جهش های کروموزومی میکروبی می شود و ممکن است به جایی برسیم که دیگر آنتی بیوتیک ها به بیماری های ساده ای مانند سرماخوردگی نیز پاسخ ندهد.
تمام گروه های سنی در معرض خطر مقاومت نسبت به داروهای ضد میکروبی قرار دارند اما مبتلایان به دیابت، بیماری های عفونی و بیماری های قلبی و مزمن در معرض خطر نوعی مقاومت دارویی قرار دارند که در افراد سالم، احتمال بروز آن کمتر است.
همچنین اغلب بیماران اصرار دارند که پزشکان برای آنان آمپول تجویز کنند و پزشکان بسیاری نیز برای از دست ندادن مراجعان خود و یا دلایل دیگر، آمپول تجویز می کنند.
بررسی های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران نشان می دهد داروهای تزریقی در ۴۹ درصد از نسخ پزشکی تجویز می شود و این امر موجب شده تا کشور ایران بالاترین میزان مصرف داروهای تزریقی در منطقه را داشته باشد در حالی که داروهای تزریقی عضلانی، کمترین اثربخشی و غیرقابل پیش بینی ترین اثر دارویی را بر بدن دارد.

براساس برآوردها، آمپولی موسوم به آمپول دگزامتازون -نوعی داروی آرامبخش- یکی از بیشترین داروهای تزریقی تجویز شده در کشور است در حالی که استفاده از آمپول دگزامتازون یکی از عوامل پایین آمدن سن ابتلا به آب مروارید یا کاتاراکت در کشور بوده و موجب بروز مشکلات گوارشی، کلیوی و فشار خون نیز می شود.

مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها در تمام دنیا وجود داشته و کشور ما نیز از این قاعده، مستثنی نیست.
سالانه در آمریکا ۳۰ میلیارد دلار صرف مبارزه با عوارض داروهای آنتی بیوتیکی می شود و متاسفانه در کشور ما نیز مصرف نابجای آنتی بیوتیک ها، هزینه های زیادی را به مردم تحمیل می کند. علاوه بر تحمیل هزینه های گزاف و عوارض فراوانی که از مصرف نابجای آنتی بیوتیک ها ناشی می شود، این داروها، مقاومت میکروبی نسبت به آنتی بیوتیک ها را نیز ایجاد می کند.

ایران در ردیف ۲۰ کشور نخست جهان در مصرف آنتی بیوتیک ها قرار دارد به طوری که سالانه حدود ۱۰ هزار مورد عوارض ناشی از مصرف آنتی بیوتیک ها در کشور ایجاد می شود.

تمام بررسی های انجام شده نشان می دهد مصرف آنتی بیوتیک در کشور ایران به مرز هشدار رسیده است و به گفته کارشناسان، در صورت ادامه بی توجهی به مصرف و تجویز غیرمنطقی دارو، با مرگ و میرها و بیماری های همه گیر فراوانی روبرو خواهیم شد.

به باور کارشناسان بهداشتی، برای کاهش تجویز آنتی بیوتیک که به مقاومت داروهای ضد میکروبی منجر می شود، اطلاع رسانی گسترده به مردم و پزشکان و ایجاد تحول در فرهنگ مصرف و تجویز دارو در کشور ضروری است، فرآیندی که باید بیش از پیش جدی گرفته شود.

جعبه متن

پزشکان بدون مرز